به گزارش اکوایران، آمارهای تورم که توسط نهادهای آماری دولتی از جمله مرکز آمار ایران به صورت ماهانه منتشر می‌شوند نکات ریزی در درون خود دارند که بررسی آن می‌تواند ابعاد محاسبه تورم را آشکار کند.
مراکز آماری برای محاسبه تورم ابتدا یک سبد مشخص از کالاها را در نظر می‌گیرند و به هر کدام از آن‌ها وزن می‌دهند. این وزن در حقیقت همان میزان اهمیت آن کالا در سبد مصرفی خانوار را مشخص می‌کند. پس از وزن‌دهی به گروه‌های کالایی، شاخص قیمت آن‌ها را محاسبه کرده و تورم کل کشور را بدست می‌آورند.
لذا به طور کلی می‌توان گفت هرچه وزن یک کالا در سبد مصرف خانوار افزایش پیدا کند، تغییرات قیمت در این گروه کالایی اثر بیشتری بر تورم خواهد گذاشت. در نتیجه می‌توان گفت ثابت ماندن این وزن‌ها (ضرایب اهمیت) در طی زمان می‌تواند آمارها را با خطا روبرو کند. به همین دلیل مراکز آماری در مقاطع زمانی مشخصی (زمان تغییر سال پایه) این ضرایب را تغییر می‌دهند و بر اساس سبد مصرف حقیقی خانوار، این اوزان را بروز می‌کنند.
پس تا به اینجا مشخص شد که ضرایب اهمیت، میزان اهمیت هر کالا در ایجاد تورم را مشخص می‌کند و از دل سبد مصرف خانوار محاسبه شده است. هرچه کالایی در سبد مصرفی خانوار مهم‌تر شود ضریب اهمیت آن نیز در طی زمان افزایش می‌یابد.
در این گزارش به بررسی ضرایب اهمیت در «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و اجزای این گروه در سه سال پایه ۱۳۹۰، ۱۳۹۵ و ۱۴۰۰ پرداخته شده است.
افزایش اهمیت خوراکی‌ها در سبد مصرف خانوار طی یک دهه
«خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» گروهی از کالاها است که در سال ۹۵ با کاهش ضریب اهمیت نسبت به سال ۹۰ مواجه شده و در سال ۱۴۰۰ ضریب اهمیت آن افزایش یافته است و از سطح پیشین خود در سال ۹۰ نیز بالاتر رفته است. لذا به طور کلی می‌توان گفت اهمیت این گروه در سبد مصرف خانوار طی دهه ۹۰ یک افت داشته و سپس فزاینده بوده است.
بر اساس آمارها ضریب اهمیت گروه «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» در سال ۹۰ معادل ۲۸.۴۶ بوده که با افزایش به سطح ۲۹.۴۴ در سال ۱۴۰۰ رسیده است.
گروه «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» از دو زیرگروه تشکیل شده که عبارتند از «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها» و «دخانیات». زیر گروه «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» روند مشابهی را با گروه اصلی داشته و با یک کاهش در ضریب اهمیت در سال ۹۵ مواجه شده اما پس از آن در سال ۱۴۰۰ افزایش یافته است و از سطح پیشین خود در سال ۹۰ بالاتر رفته است.
حال آنکه این وضعیت در زیر گروه «دخانیات» متفاوت بوده است. ضریب اهمیت دخانیات در سبد مصرف خانوار طی ۱۰ سال اخیر تماما صعودی بوده است. بر اساس آمارها اهمیت دخانیات در سال ۹۰ معادل ۰.۵۳ بوده که با افزایش تدریجی به ۰.۶۲ در سال ۱۴۰۰ رسیده است.
افزایش اهمیت دخانیات در سبد مصرف خانوارهای کشور نگران‌کننده بوده و می‌توان آن را هشداری جدی برای سلامتی آحاد جامعه در سال‌های پیش‌رو در نظر گرفت.
ضریب اهمیت انواع خوراکی‌ها در دهه ۹۰
زیرگروه «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» نیز خود از دو زیر گروه «خوراکی‌ها» و «آشامیدنی‌ها» تشکیل شده که هریک از این زیرگروه‌ها نیز خود از زیرگروه‌های خوراکی متنوع تشکیل شده است.
بررسی زیر گروه «خوراکی‌ها» نشان می‌دهد ضریب اهمیت در این زیرگروه از ۲۶.۸۲ در سال ۱۳۹۰ به ۲۵.۵۵ در سال ۱۳۹۵ کاهش پیدا کرده است. البته اهمیت این زیرگروه در سال ۱۴۰۰ افزایش یافته به سطح ۲۷.۴۳ رسیده که از سطح ابتدایی در سال ۹۰ بیشتر بوده است.
زیرگروه آشامیدنی‌ها نیز که شامل «چای، قهوه، کاکائو، نوشابه و آب‌میوه» است رفتار مشابهی با زیرگروه خوراکی‌ها داشته و ضرایب اهمیت آن با یک کاهش در سال ۹۵ و یک افزایش در سال ۱۴۰۰ مواجه شده است.
سبزیجات جای خود را در سفره مردم باز کرد
همانطور که گفته شد «خوراکی‌ها» از اجزای متنوعی تشکیل شده که شامل ۱۰ زیر گروه است. از میان این ۱۰ گروه کالای خوراکی، سه گروه کالایی در طی ده سال به مرور سهم خود را در سبد مصرف خانوار از دست داده‌است. از سوی دیگر چهار گروه کالایی با افزایش سهم در سبد مصرف خانوار مواجه شده است. در نهایت سه گروه کالایی باقیمانده یک کاهش و سپس افزایش را در سهم خود از سبد مصرفی خانوار تجربه کرده است.
سه گروه کالایی اول شامل «نان و غلات»، «ماهی‌ها و صدف‌داران» و «روغن‌ها و چربی‌ها» است که با کاهش مداوم ضریب اهمیت از سال ۹۰ تا ۱۴۰۰ مواجه شده‌اند. مهمترین کالا در میان آن‌ها «نان و غلات» است که در سال ۹۰ ضریب اهمیتی معادل ۷.۳۶ داشته و این ضریب اهمیت با کاهش مداوم به سطح ۶.۳۸ در سال ۱۴۰۰ نزول کرده است.
چهار گروه کالایی دیگر شامل «میوه و خشکبار»، «سبزیجات»، «شکر، مربا، عسل، شکلات و شیرینی» و «محصولات خوراکی طبقه‌بندی نشده» است که با افزایش مداوم ضریب اهمیت از سال ۹۰ تا ۱۴۰۰ مواجه شده‌اند. طبق آمارها مهمترین کالا در میان آن‌ها «سبزیجات» است. این گروه در سال ۹۰ ضریب اهمیتی معادل ۲.۹۲ داشته که با افزایش مداوم و قابل توجه به سطح ۴.۰۸ در سال ۱۴۰۰ رسیده است.
از میان گروه‌های کالایی باقیمانده، «گوشت قرمز و ماکیان» یکی از با اهمیت‌ترین کالاها در سبد مصرف خانوار است. وزن این گروه در سبد مصرف خانوار در سال ۱۳۹۰ معادل ۶.۰۹ بوده است. با تغییر سال پایه، وزن این گروه در سال ۱۳۹۵ کاهش یافته و به ۵.۱۴ رسیده است. در نهایت نیز بر اساس آخرین سال پایه موجود در مرکز آمار ایران (سال ۱۴۰۰)، ضریب اهمیت «گوشت قرمز و ماکیان» به سطح ۵.۶۵ افزایش یافته است اما همچنان نسبت به سال ۹۰ از اهمیت کمتری برخوردار است.
منبع: ecoiran-68438
