رییس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه مساله فرونشست در تهران به فرابحران رسیده، گفت: طول رشته قنات شناسایی شده در تهران 600 کیلومتر است و در بسیاری از مناطق قنات‌ها شناسایی نشده‌اند.
علی بیت‌الهی درباره حادثه فرونشست خیابان ونک و تهدید خطر فرو نشست‌های بعدی برای تهران اظهار داشت: علاوه بر خطوط قدیمی لوله‌های آب که برخی از آنها نقش موقعیت درستی ندارند، فرسوده هستند و در اثر ارتعاشات محیط گسیخته می‌شوند و نشتی آب ناشی از این لوله ها است، یکی از مهمترین عوامل فرو ریزش و فرونشست‌های ناگهانی زمین در تهران وجود قنات‌های رها شده دارای مالک است.
وی با بیان اینکه این قنوات دارای مالکیت شخصی هستند اما در عمل رها شده‌اند، ادامه داد: در اداره ثبت املاک و اسناد دفتر قنوات مستقر است و هنوز هم هر رشته قنات مالک شخصی دارند چراکه در گذشته از این قنات‌ها برای آبیاری استفاده می‌کردند اما الان با ساخت وسازها در تهران این رشته قنوات از حیز انتفاع خارج شده‌اند.
رییس بخش خطرپذیری مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی تاکید کرد: مشکل این است که این قنوات به صورت رسمی سند مالکیت شخصی دارند اما به طور واقعی رها شده‌اند و کسی مسئولیت نگهداری، صیانت و جلوگیری از ریزش آنها را ندارد و هیچ دستگاهی مسئولیت این قنوات را برعهده نمی‌گیرد و این قنوات به صورت حقوقی باید تعیین تکلیف شوند.
بیت‌الهی گفت: در برخی از مناطق تهران و برخی از دانشگاه‌ها و ادارات از آب این قنوات برای آبیایر فضای سبز استفاده می‌کنند اما از نظر حقوقی مسئولیت حفظ و صیانت از آنها را ندارند چراکه این قنات‌ها مالک شخصی دارد که احتمالا مالک‌ها در قید حیات هم نیستند.
وی درباره ارتباط مالکیت قنوات با این پدیده فرونشست اظهار داشت: با ساخت‌وسازها و گودبرداری‌های مستمری که در حال انجام است جلوی این قنات و مجاری آب زیرسطحی مسدود میشود و آب از شمال به جنوب در این تونل‌های زیرسطی جریان دارند که در زمان بارندگی این جریان بسیار پرقدرت میشود و وقتی این جریان به موانع مانن ساخت وسازها برمی‌خورند، متمرکز می‌شوند در نهایت منجر به فرو ریزش خواهند شد.
رییس بخش خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و شهرسازی افزود: در بررسی‌های مختلفی که در فروریزش داشتیم، دریافتیم که عمده دلایل فرو نشست وجود قنوات رها شده‌است. شاهد آن بودیم وقتی یکی از ایستگاه‌های متروی خط هفت را افتتاح کردند چشمه علی شهر ری خشک شد و در این مسیر این آب یک جایی انباشته می‌کند و در نهایت راه خود را پیدا و باز می‌کند و وقتی آب مواد خاک را می‌کَند، حفرات بزرگی زیر زمین ایجاد میشود که در سطح زمین دیده نمی‌شود. در ادامه آرام آرام در اثر ارتعاشات محیطی سقف این حفرات ریزش می‌کند و این حفره به تدریج به سطح زمین می‌رسد و به ناگهان شاهد فرو نشست حادثه‌زا و احتمالا با تلفات در آن منطقه می‌شویم.
بیت‌الهی گفت: یکی از مهمترین تصمیمات برای کاهش فروریزش تعیین تکلیف حقوقی مالکیت و مسئولیت رشته قنوات رها شده است.
وی با اشاره به نقشه قنوات تهران تاکید کرد: نقشه‌ای از قنوات تهیه شده و قنات‌هایی که امتداد آن از شمال به جنوب است و به صورت اوریب همه انها در منطقه 12 (محدوده بازار – خیابان مولوی) تجمع پیدا می‌کنند و پایین‌تر از آن به سمت شهر ری ادامه می‌روند و اگر از غرب به شرق پیمایش داشته باشیم هر 500 متر یک رشته قنات تلاقی پیدا می‌کنیم.
رییس بخش خطرپذیری مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی گفت: طول رشته قنات شناسایی شده در تهران 600 کیلومتر است و در بسیاری از مناطق قنات‌ها شناسایی نشده‌اند برای مثال در همان منطقه 12 و منطقه مرکزی به دلیل پوشش قدیمی رد رشته قنوات گم شده و همچنین 50 هزار حلقه چاه قنات شناسایی شده است.
بیت‌الهی افزود: حال تصور کنید در شهری تونل‌هایی آب با این حجم وجود دارد و این تونل های آب رها شده‌اند و با توجه به توسعه ساخت و ساز و گسترش ارتعاشات محیطی در این شهر این عامل خطر بحرانی تر میشود.
وی با بیان اینکه یکی از اقدامات شهرداری تهران و دولت این است که درباره مسئولیت نگهداری این قنوات تصمیم بگیرند چراکه قطعا پر کردن این قنوات کار درستی نیست، گفت: در حال حاضر، از مواهب قنات‌ها استفاده می‌کنند اما وقتی از نگهداری آنها صحبت میشود، می‌گویند مالک آنها نیستیم و قنوات را رها می‌کنند، معتقدم راهکار این است که مسئولیت نگهداری قنات‌ها را شهرداری بر عهده بگیرد و برای آبیاری فضای سبز از این قنات‌ها استفاده کند.
رییس بخش خطرپذیری مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی در پاسخ به این سوال که آیا قبل از فروریزش علایمی برای جلوگیری از آن وجود دارد، تاکید کرد: این مناطق قابل شناسایی هستند و روش‌هایی برای آن داریم و از طریق ارسال رادار امواج می‌توان حفره‌ها را شناسایی کرد و از تصاویر هوایی هم استقاده میشود و امکان شناسایی و اقدامات ترمیمی وجود دارد اما این اقدامات انجام نمی‌شود در حالیکه مساله فرونشست تهران به فرابحران رسیده است. تنها در خیابان مولوی هفت فرونشست بزرگ رخ داده و شاهد فرونشست در مناطق دیگر از جمله محدوده میدان انقلاب، خیایان کارگر، خیابان پیامبر و.... بودیم. در حالیکه در تهران موضوع فرونشست از بحران هم عبور کرده و به فرابحران رسیده اما در بخش تخصیص اعتبارات چیزی نمی‌بینیم و اقدامی نمی‌شود تنها در هر حادثه‌ای به این موضوه اهمیت می‌دهند و تا حادثه ای دیگر اهمیت آن فراموش میشود.
منبع: etemadonline-668859
