هشداردرباره سوءاستفاده‌های کلان مالی در حوزه میراث و گردشگری

به گزارش ایلنا، در جلسه علنی دهم مرداد ماه بود که نمایندگان مجلس شورای اسلامی با ماده واحده طرح تشکیل وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری موافقت کردند. این ماده واحده می‌گوید؛ سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با کلیه اختیارات و وظایفی که موجب قوانین و مقررات دارا می‌باشد با رعایت بند (د) قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ۱۳۸۶/۸/۷ با اصلاحات و الحاقات بعدی و بند (الف) ماده (۲۸) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۹۵/۱۲/۱۴و بدون توسعه تشکیلات و افزایش نیروی انسانی به «وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایه دستی» تبدیل می‌شود و بار مالی ناشی از تغییر عنوان از محل منابع داخلی و صرفه‌جویی تامین خواهد شد.
با آغاز فعالیت سه حوزه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در قالب وزارتخانه، نه تنها حوزه ریاست با تغییراتی روبه‌رو خواهد شد بلکه بخش خصوصی نیز از این تغییرات بی نصیب نخواهد ماند.
روسای سیاسی بر مسند میراث و گردشگری
طی این سال‌ها سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ۱۰ رئیس را بر صندلی خود دید که اغلب با گرایش سیاسی بر این مسند تکیه زدند. جمشید حمزه‌زاده، رئیس جامعه هتلداران ایران دراین خصوص گفت: وزارتخانه شدن سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ارزشمند است چراکه طی سال‌هایی که سه حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در قالب سازمان و معاونت رئیس جمهوری فعالیت می‌کردند، این سازمان تبدیل به حیاط خلوت دولتی‌‌ها شده‌ بود. این امر سبب شد تا شاهد حضور روسایی در این سازمان تخصصی باشیم که یا براساس مناسبات فامیلی انتخاب می‌شدند یا جنبه سیاسی داشتند.
به گفته او، نه تنها روسای پیشین تخصصی در حوزه‌های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نداشتند بلکه پاسخگوی فعالیت‌هایی که انجام می‌دادند نیز نبودند. این درحالی است که وضعیت حوزه گردشگری در زمانی که یکی از سازمان‌های وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی بود، نسبت به آنچه طی سال‌های گذشته در قالب یکی از معاونت‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری داشت؛ بهتر بود.
حمزه‌زاده با تاکید برآنکه وضعیت ساختاری میراث فرهنگی و گردشگری با قرار گرفتن در قالب سازمان و معاونت ریاست جمهوری تغییر نکرد ادامه داد: زمانی که گردشگری در قالب «سازمان ایرانگردی و جهانگردی» زیر مجموعه وزارت ارشاد فعالیت می‌کرد، امور به صورت تخصصی مورد بررسی قرار می‌گرفت، این درحالی است که اکنون با سازمانی روبه رو هستیم که سه حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را توام با یکدیگر پوشش می‌دهد. گردشگری در این سازمان گم و تبدیل به یک معاونت شده است. با قرار گرفتن گردشگری در قالب معاونت سازمان میراث و گردشگری، شاهد هیچ تغییر مثبتی در این حوزه نبودیم. حتی وضعیت گردشگری به لحاظ ساختار، از زمانی که زیر مجموعه وزارت ارشاد فعالیت می‌کرد، بدتر شد.
به گفته دبیر مجمع تشکل‌های گردشگری کشور، زمانی که گردشگری زیر مجموعه وزارت ارشاد بود‌، بودجه مشخص در اختیار آن قرار می‌گرفت. این درحالی است که با قرار گرفتن در قالب سازمان و معاونت ریاست جمهوری، گردشگری با دو بخش دیگر تجمیع و در نهایت تضعیف شد. حمزه زاده اذعان داشت: گردشگری در آن دوره، تحت دو عنوان ایرانگردی و جهانگردی، سازمان وابسته به وزرات ارشاد بود و به صورت مستقل فعالیت می‌کرد. این درحالی است که با ادغام در کنار میراث فرهنگی و صنایع دستی گردشگری تحت‌الشعاع قرار گرفت. زمانی که گردشگری زیر نظر وزارتخانه ارشاد بود، تحت نظارت هیات دولت قرار می‌گرفت. از نظر ساختاری بعد از تفکیک، هیچ لطفی شامل حال گردشگری نشد حتی تبدیل به حیاط خلوت ریاست‌جمهوری شد. بودجه نیز تغییر نکرد به عقیده من، در آن دوره به مراتب شرایط بودجه بهتر بود.
میراث و گردشگری از حیاط خلوت بودن درمی‌آیند
رئیس جامعه هتلداران ایران معتقد است: تبدیل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به وزارتخانه، فایده چندانی برای این حوزه‌ها نخواهد داشت؛ تنها فایده‌ای که می‌توان به آن اشاره کرد این است که در درجه نخست این حوزه‌های تخصصی از حیاط خلوت رئیس جمهوری بودن خارج می‌شوند و از دیگر سو وزیر ملزم به پاسخگویی خواهد بود.
بی‌توجهی به بخش خصوصی
حمزه‌زاده ادامه داد: طی سال‌های گذشته شاهد آن بودیم که تشکل‌های حوزه گردشگری با روسای سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و معاونان گردشگری مشکل داشتند چراکه نوع دیدگاه آنها به موضوعات مختلف متفاوت بود و شاهد عدم تفویض اختیارات به بخش خصوصی گردشگری و نحوه نادرست توسعه گردشگری بودیم. آنها به بخش خصوصی بی توجه بودند.
حمزه‌زاده با اشاره به آنکه به عنوان تشکل‌های فعال در عرصه گردشگری هر چه تلاش می‌کردیم تا بتوانیم راهکاری برای بهبود شرایط پیدا کنیم، این امر محقق نمی‌شد؛ افزود: با ساختار وزاتخانه شدن میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می‌توانیم از طریق نمایندگان مجلس، درصدد استیضاح وزیر برآییم تا پاسخگو باشد.
 ساختار، تضمین‌کننده فعالیت بخش خصوصی باشد
حمزه‌زاده خاطرنشان کرد: با این وجود براساس برنامه ششم توسعه، بودجه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری حتی با تبدیل شدن به وزارتخانه هیچ تغییری نخواهد داشت. با وزارتخانه شدن میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، به سمت تقویت بخش خصوصی فعال در این عرصه خواهیم رفت. ساختار شرح وظایف ادارات جدید باید به نوعی تعریف شود که تضمین کننده فعالیت‌های بخش خصوصی باشد. بخش خصوصی فعال در عرصه گردشگری به زودی پیشنهادات خود را برای تغییرات ساختار جدید ارائه خواهد داد. هرچند تاکنون تجربه ثابت کرد که روسای امر به نظرات بخش خصوصی توجه نمی‌کنند اما بخش خصوصی کار خود را انجام خواهد داد.
سوءاستفاده‌های کلان مالی
محمدتقی عطایی، معاون هیات مدیره چهارم «جامعه باستان‌شناسی ایران» نیز درباره احتمال سوء استفاده مالی در این وزارتخانه گفت:  احتمال و امکان سوء استفاده‌های کلان مالی نیز از دیگر آسیب‌هایی است که طی سال‌های گذشته متوجه سه حوزه میراث فرهنگی،‌ صنایع دستی و گردشگری بوده‌است. از این رو امیدواریم روند امور به گونه‌ای اصلاح شود که برایند ان تحولات مثبت باشد.
هر چند برای وزارتخانه نیز اشکالات و آسیب‌هایی مترتب است اما جای امیدواری است که از مسایل و مشکلات گذشته این سازمان کاسته شود. با گذشت حدود دو دهه انتقاد از فعالیت این سازمان بالاخره شاهد فعالیت این حوزه‌ها در قالب وزارتخانه و پاسخگو بودن آن خواهیم بود.
در چنین شرایطی می‌توان بر عملکرد وزیر میراث فرهنگی،‌صنایع دستی و گردشگری نظارت داشت و در صورت لزوم استیضاح کرد. چنانکه گفتم وزارتخانه شدن سازمان هم بدون آسیب نیست. میراث فرهنگی مقوله بسیار حساسی است و وزیر آن نباید در کشمکش‌های سیاسی یا گرو کشی‌های متدوال قربانی شود و وزارتخانه میراث فرهنگی به عاملی بر ضدمیراث فرهنگی عمل کند.