گوشت مرغ از نیاز‌های اساسی مردم به شمار می‌رود و تنظیم بازار آن در تمام روزهای سال ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است اما فراز و نشیب نرخ‌های غیرواقعی این محصول در ده‌های اخیر تنشی در سبد خرید خانوارها به همراه داشته است.
مدت‌هاست گرانی گریبانگیر بازار مرغ شده و این کالای پروتئینی از سفره و سبد خوراک خانواده‌های بی‌بضاعت و متوسط جامعه حذف شده و به‌رغم تمام تمهیدات در نظر گرفته قیمت این منبع تأمین پروتئین کاهش قابل توجهی نیافته است.
مرغ از محوری‌ترین محصولات در سبد غذایی بخش قابل توجهی از خانوارهای ایرانی بوده است اما از نخستین روزهای آغاز اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها تاکنون به‌دلیل عدم پیش‌بینی آینده قیمت و وضعیت صنعت مرغداری بسیاری از مرغداران ضررهای جبران‌ناپدیزی را متقبل شدند و بهای این کالای پروتینی با تنش‌های ناشی از عرضه و تقاضای بازار، نوسانات دلار، دست‌های دلالان از ثبات برخوردار نبوده، هر روز و ساعت دستخوش فرازونشیب‌های ناباروانه بوده است.
تا پیش از هدفمندی‌ها نرخ مرغ تغییرات قابل توجه و محسوسی را در روند فعالیت نظام عرضه و تقاضای بازار تجربه نمی‌کرد اما بروز نوسانات شدید در قیمت هر کیلوگرم مرغ گرم در واحدهای صنفی در بازه زمانی سال‌های پس از هدفمندسازی یارانه‌ها ریشه در تغییر گسترده قیمت اغلب اقلام اساسی در سال هدفمندسازی دارد.
کاهش تولید روزانه، پایین آمدن میزان کشتار در کشتارگاه‌های صنعتی استان، تبعات ناشی از بحران اقتصادی شیوع ویروس کرونا و افزایش مصرف مرغ در سبد غذایی خانواده‌ها، دلایل افزایش قیمت هر کیلوگرم مرغ گرم از نظر فعالان بازار است.
چندان از ذهن‌ها دور نیست تلاطم قیمت بازار مرغ که از تیر ماه 1391 آغاز شد و با افزایش ناگهانی و افسارگسیخته قیمت‌ها نرخ این کالا که کمتر از 3 هزار تومان بود به بیش از 6 هزار تومان رسید و به قول معروف مرغ از قفس پرید و دیگر در سبد غذایی اقشار متوسط، کارگر و کارمندان کم درآمد جا نداشت.
رکوردزنی قیمت مرغ به سال 91 ختم نشد و به علت سوءمدیریت‌ها و نبود نظارت کافی، عدم تامین نهاده، افزایش تقاضا، کاهش عرضه و سیر نزولی تولید؛ فروش مرغ 8 هزار تومانی در سال 1395 به مسئله نخست کشور تبدیل شد و واکنش بسیاری از مسئولان، استانداران، نمایندگان مجلس و فعالان اقتصادی را به همراه داشت.
داستان گرانی گوشت مرغ و سفره‌های خالی از پروتئین مردم در سال گذشته به اوج خود رسید و در حالی که سقف قیمت مصوب هر کیلوگرم مرغ برای مصرف‌کننده 12 هزار و 900 تومان تعیین شد اما این محصول در بازار اصفهان به قیمت‌های متفاوتی و بالاتر از نرخ مصوب خود به فروش رسید و نرخ هر کیلوگرم آن در بازار خرده‌فروشان شهر اصفهان 16 هزار و برخی مناطق تا 18 هزار تومان هم افزایش یافت.
در این سال‌ها دلیل گرانی گوشت مرغ در بازار اصفهان یکی از مهمترین سئوالاتی است که در ذهن شهروندان جای گرفته که چرا این کالا همانند سال‌های گذشته قبل از هدفمندی یارانه‌ها نباید از ثبات قیمت برخوردار باشد و هر روز و ساعت شاهد تغییرات 500 تا 2 هزار تومانی بهای مرغ باشیم و اینکه در اعیاد خاص هم که البته از روزها و ماه‌های قبل گرانی‌ها در بازار جاخوش کرده‌اند در رسانه‌ها مسئولان از عدم گرانی و کمبود در توزیع گوشت مرغ خبر می‌دهند.
همچنان که در ده‌های اخیر قیمت مرغ بر بال گرانی در حال پرواز است دلایل گرانی‌ها و بی‌ثباتی این کالا براساس سومدیریت‌ها، عدم نظارت کافی، گرانی نهاده‌ها، عدم غیرواقعی نرخ‌ها، کاهش وزن‌گیری مرغ به دلیل افزایش دمای هوا، تلفات بر اثر بروز بیماری‌ها، تعطیلی نیمی از واحدهای مرغداری، کاهش کیفیت نهاده‌های تولید همچون واکسن و ریزمغذی‌ها، افزایش تقاضا به علت جایگزینی گوشت مرغ به جای گوشت قرمز و ماهی و صادرات آزاد این محصول از سوی مسئولان در رسانه‌ها انعکاس داده می‌شود.
براساس این گزارش در سال‌های اخیر بازار مرغ با نوسانات قیمتی 500 تا 2 هزار تومانی در برخی مواقع تجربه کرد اما هنگامی که از اواخر بهمن ماه سال گذشته شیوع ویروس کرونا در کشور تایید و بسیاری از مراسم در کشور لغو شد و همین موضوع بر افت تقاضا و در نهایت کاهش قیمت گوشت مرغ اثرگذار بوده است.
همچنین با توجه به افزایش میزان جوجه‌ریزی در سال گذشته، میزان عرضه گوشت مرغ در بازار با افزایش رو به رو شد. مجموع این دو عامل سبب کاهش قیمت مرغ و در نتیجه تحمیل زیان بیش از 1700 میلیارد تومانی در چهار ماه اخیر به صنعت مرغداری شد.
بنابراین روند قیمت مرغ از زمان شیوع ویروس کرونا تا 25 فروردین ماه تقریباً روندی نزولی بوده به طوری که عظیم حجت، عضو هیئت مدیره اتحادیه مرغداران گوشتی در مصاحبه‌ای از افت قیمت مرغ در بازار خبر داد و گفت: امروز 25 فرورین ماه قیمت هر کیلو مرغ زنده درب مرغداری 7 هزار و 200 تا 7 هزار و 300 تومان و مرغ آماده به طبخ در خرده فروشی‌ها 10 هزار و 900 تومان است. که حدود دو هزار تومان از قیمت مصوب کمتر است!
شاید یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش قیمت مرغ در فروردین امسال، کاهش تقاضا برای این کالای خوراکی بوده است. چرا که ویروس کرونا از جمله دغدغه‌های اجتماعی اصفهانی‌ها و مردم دیگر استان‌های کشورمان بود که سبب نگرانی‌هایی برای خانواده‌ها شد زیرا یکی از شایعاتی که با آن رو به رو بودیم هشدار به نخریدن و نخوردن مرغ و ارتباط آن با ابتلا به ویروس کرونا بود که به سرعت در کانال‌ها و سایت‌های مجازی دست به دست می‌چرخید و ذهن مردم را به خود مشغول می‌کرد.
در این میان در اردیبهشت ماه با اندکی کاهش اعلام آمار مبتلان به ویروس کرونا در شهرهای سفید، جبران خسارت‌های ناشی از این ویروس و گرانی‌های افسارگسیخته کالاهای اساسی مردم از جمله گوشت به علت گرانی از سبد بخشی اقشار جامعه حذف شد و شهروندان به سمت مرغ روی آورده‌اند اما در روزهای اخیر قیمت مرغ از 10 هزار و 700 تومان به 13 هزار و 950 تومان رسید و مسئولان علت افزایش را کشوری می‌دانند.
ورشکستگی نیمی از مرغداری‌های اصفهان با نوسانات قیمتی
دبیر انجمن مرغداران گوشتی اصفهان گفت: به دلیل نوسانات قیمتی و مشکلات تولید مرغ و نهاده‌ها و دیگر معضلات اکنون نیمی از مرغداری‌های استان اصفهان ورشکسته و با خسارت‌های 30 تا 50 درصدی روبه‌رو شده‌اند.
بهرام پاکزاد دلیل اصلی مشکل مرغ در کشور را نوسانات قیمتی اعلام کرد و اظهار داشت: نبود مدیریت تولید فراز و فرود قیمت‌ها را تشدید می‌کند زیرا تشکل‌های مرغداری اختیارات لازم را ندارند که تولیدات را مدیریت کنند.
وی با اشاره به نوسانات قیمت مرغ با سلب اختیار از مرغداریها، افزود: با نبود اختیارات لازم برای تشکل‌های مرغداری نمی‌توانیم به هیچ‌عنوان بر تولید و حتی کنترل قیمت‌ها مدیریت داشته باشیم، اما کسی در زمینه عدم اختیارات مرغداریها پاسخگو نیست.
دبیر انجمن مرغداران گوشتی اصفهان با بیان اینکه استان اصفهان تولیدکننده برتر مرغ در کشور است، بیان کرد: متأسفانه مرغداران اصفهانی با مشکلات بسیاری دست به گریبان هستند.
وی پیرامون اینکه دغدغه مرغداران از چشم مسئولان پوشیده مانده است، گفت: به دلیل نوسانات قیمتی در تولید مرغ و نهاده‌ها و دیگر معضلات اکنون نیمی از مرغداری‌های استان اصفهان ورشکسته شده‌اند.
پاکزاد تصریح کرد: چنانچه صنعت مرغداری اصفهان به همین منوال تداوم یابد با تعطیلی بیشتر واحدهای تولیدی، کاهش تولیدات، کمبود و گرانی مرغ در آینده نه چندان دوری روبه‌رو می‌شویم.
وی پیرامون اینکه بازار مرغ فقط در دست دولت نیست، ستاد تنظیم بازار و 14 ارگان و نهاد تصمیم‌گیری‌ها را اجرایی می‌کنند، گفت: مسئولان از ابتدا تاکنون تمام هم و غم آنها مردم بوده و تولیدکننده را حمایت نکرده‌اند و افرادی دور هم نشسته‌اند و در مورد قیمت مرغ تصمیم‌گیری می‌کنند که متاسفانه نمی‌دانند مرغ چند پا دارد.
دبیر انجمن مرغداران گوشتی اصفهان منفعت دولت را یکی از دلیل معضلات و دغدغه‌های مرغداریها اعلام و خاطرنشان کرد: در اقتصاد مطلوب که رونق تولید باشد پس از 5 سال سرمایه اولیه تولیدکنندگان باید بازگردد اما در کشور ما با وجود فعالیت 20 ساله مرغداران، ساخت سالن و اخذ تسهیلات با بهره‌های بانکی بالا هنوز نه تنها سود نکرده بلکه سرمایه‌های نخست آنها هم با ضرر و زیان حاصل می‌شود.
وی گرمای هوا، کاهش وزن‌گیری مرغ‌ها در تابستان و افزایش نرخ نهاده‌ها را از جمله دلایل افزایش نرخ این کالا برشمرد و اظهار داشت: با اجرای تحریم‌ها از پاییز سال 97 تاکنون مشکل تأمین نهاده‌ها برای واحدهای مرغداری بیشتر از سال‌های قبل بوده و آنها نتوانسته‌اند مستقیم تمام مایحتاج مرغداری‌های خود را تهیه کنند.
پاکزاد افزایش نرخ نهاده‌ها را یکی از معضلات مرغداریها اعلام کرد و افزود: مرغداران مجبورند برای تامین و تولید مرغ خود، نهاده‌ها را در بازار آزاد با قیمت‌های گزاف خریداری کنند اما نمی‌دانیم این بازار آزاد کجاست؟
وی سوءمدیریت را یکی از دلایل اصلی نوسانات بازار مرغ بیان کرد و گفت: تمام این مشکلات فعلی به عدم مدیریت تولید باز می‌گردد، ما تشکل‌های گوشتی آمادگی داریم که با داشتن اختیارات لازم مرغ داخل کشور را تامین و مازاد آن را هم صادر کنیم، اما مسئولان مرغ را به عنوان کالایی سیاسی برای مردم تجویز کرده‌اند.
فراز و نشیب قیمت مرغ در بازار اصفهان از کرونا تا پساکرونا
رئیس اتحادیه فروشندگان گوشت سفید اصفهان گفت: قیمت گوشت مرغ در بازار به 13 هزار تومان هم رسید اما اکنون کاهش داشته و به اندازه کافی و به راحتی در دسترس مردم قرار می‌گیرد.
محمدعلی فروغی با اشاره به کاهش قیمت گوشت مرغ در روزهای اخیر، اظهار داشت: قیمت گوشت سفید در بازار در چند روز اخیر به 13 هزار تومان هم رسید اما اکنون با قیمت 12 هزار و 580 تومان به فروش می‌رسد.
وی درباره وجود کالا در بازار برای مردم، افزود: مرغ به اندازه کافی در بازار هست و کشتار هم به وفور انجام شده و مرغ به راحتی در دسترس مردم قرار می‌گیرد.
رئیس اتحادیه فروشندگان گوشت سفید اصفهان با بیان اینکه فروشندگان مرغ در روزهای کرونایی دچار ضرر و زیان شدند، تصریح کرد: کرونا روی بازار گوشت سفید تاثیر منفی داشت چراکه توسط مردم تا حدودی خریداری نشد و با تعطیلی رستوران‌ها و تالارها، مرغ‌ها روی دست فروشندگان ماند و دچار ضرر و زیان شدند.
وی تصریح کرد: اما اکنون اینگونه نیست و بازار در حال برگشتن به وضعیت قبل است و با توجه به باز شدن دوباره رستوران‌ها با ظرفیت محدود، خرید افزایش یافته است.
فروغی با اشاره به اقدامات اتحادیه فروشندگان گوشت سفید اصفهان برای جبران خسارات ناشی از از ویروس کرونا، گفت: برخی از واحدهای صنفی ما مانند پرنده‌فروشان و ماهی‌فروشان در حدود دو ماه تعطیل بودند اما قبوض مختلف برای آنها آمده و تلفاتی داده‌اند؛ در این خصوص نامه‌ای برای اتاق اصناف نوشتیم و همچنان دنبال هستیم تا مقداری از ضرر و زیانشان را اگر توانستیم جبران کنیم اما هنوز خبری نشده است.
به گزارش تسنیم، سال‌هاست گوشت مرغ با فرازونشیب‌های قیمتی از سبد غذایی خانوارهای بی‌بضاعت و کارگران آسیب‌دیده خداحافظی کرده و به همین جهت مصرف آن در خانواده‌های غنی و مرفه با خانواده‌هایی که از لحاظ مالی تحت فشار هستند، تفاوت چشمگیری دارد و از این رو است که دولت‌مردان برنامه‌ریزی‌های ویژه‌ای را باید برای تأمین آن تدارک ببینند.
واقعیت این است که میانگین قیمت سالانه گوشت سفید در سال باید به‌گونه‌ای باشد که خانواده‌ها در دهک‌های پایین جامعه و با حداقل دریافت دستمزد هم بتوانند به هر صورت شاخص پروتئین گوشتی مورد نیاز خود را تأمین کنند، اما متأسفانه به نظر می‌رسد این تقاضای عمومی پاسخ داده نمی‌شود. در سال‌های اخیر رکود بازار کاملا محسوس شده به طوری که عدم توانایی مردم در خرید مرغ و کم شدن قدرت خرید مهر تایید این مطلب است.
