«کاتیوشا»بین دو نسل

خشایار راد پس از سال ها بازی در تئاتر با مجموعه تلویزیونی «قطار ابدی»کار خود را در عرصه تلویزیون آغاز کرد و پس از آن در آثار سینمایی چون «خوابگاه دختران»، «زبان مادری» و «تلفن همراه رئیس جمهور» بازی کرد. راد این روزها فیلم سینمایی «کاتیوشا» به کارگردانی علی عطشانی را بر پرده سینماها دارد. به این بهانه با ایشان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
با توجه به این‌که شما در آثار قبلی آقای عطشانی مانند «تلفن همراه رئیس‌جمهور» و «آقای الف» هم بازی کردید، می‌خواستم بدانم بازی در «کاتیوشا» صرفا به‌خاطر دوستی با ایشان بود یا خود نقش و فیلمنامه ویژگی‌هایی داشتند که شما را برای بازی در این فیلم ترغیب کنند؟
گاهی اوقات بازی بازیگر با آنچه در ذهن کارگردان می‌گذرد همخوانی دارد و به همین خاطر بازی آن به دل کارگردان می‌نشیند. برای من هم همین اتفاق افتاد و بازی ام در همان اولین تجربه همکاری که با آقای عطشانی داشتم «تلفن همراه رئیس‌جمهور»، به دلشان نشست. من اساسا در هر کاری که بازی می‌کنم نهایت سعی ام را می‌کنم که بازی ام به خواسته کارگردان نزدیک باشد. در مورد بازی در فیلم «کاتیوشا» هم باید بگویم در ابتدا نقش کلی‌تری برای من در نظر گرفته شده بود، اما به لحاظ زمان فیلمبرداری به مشکل برخوردیم و من برای بازی در فیلم دیگری در شهرستان بودم که در نهایت بنا بر خواسته خود آقای عطشانی که می‌گفت تو باید در این فیلم باشی، من در نقش شهردار بازی کردم.
در مورد نقشی که در این فیلم داشتید بیشتر توضیح می‌دهید؟
«کاتیوشا» از تقابل نسل جنگ و نسل فعلی می‌گوید. من در این فیلم نقش شهرداری را بازی می‌کنم که حرف و عملکردش با هم تناقض دارد.
همان طور که اشاره کردید، «کاتیوشا» از تقابل دو نسل می‌گوید; یکی آدم‌های دوران جنگ و دیگری به قول معروف بچه پولدارهای امروز. نظر خود شما راجع به این دو نسل و تضادهایشان چیست؟
این دو نسل صاحب دو دیدگاه مختلف هستند. در مقطعی کشور ما به افرادی نیاز داشت که حتی شده با جان‌شان از خاک‌شان دفاع کنند و این ارزش‌ها برای اکثر جوانان رفاه‌طلب فعلی اصلا پذیرفتنی نیست! تمام زیبایی فیلم «کاتیوشا» هم در همین تضادهاست که نشان می‌دهد دو نسلی که متعلق به همین آب و خاک هستند این گونه یکدیگر را درک نمی‌کنند!
تضادها در جامعه ما بسیار است. همین الان هم شما مطمئن باشید در شرایطی که مردم از گرانی دلار نگران هستند، یکسری از افزایش قیمت دلار سوءاستفاده می‌کنند و برای لبریز کردن جیب‌های پر پول شان چه کارها که نمی‌کنند! جامعه ما دچار دوگانگی است و هر زمان اقتصاد کشور حالتی نرمال به خود گرفت این تضادهای اجتماعی هم شکل عادی تری به خود می‌گیرد.
چهره شما خیلی منضبط و بادیسیپلین است. این مساله آیا دست و پایتان را در پذیرش و ایفای نقش‌های متفاوت بسته است؟
ـ خیر. من کاراکترهایی را که بازی می‌کنم با توجه به جزئیات نقش و خواسته کارگردان درمی‌آورم. شاید از بیرون خیلی نظامی مانند و خط کشی شده به نظر بیایم، اما انعطاف‌پذیری که دارم باعث می‌شود خودم را در قالب هر نقشی در بیاورم. کمااینکه چندوقت پیش نقش میوه فروشی را بازی کردم که اصلا خط کشی شده هم نبود.
از آنجا که سینما، تلویزیون و تئاتر سه مدیوم متفاوت هستند، به نظر شما بازی در هر کدام از اینها ویژگی‌های خاص خود را می‌طلبد؟
بله، کاملا. من بیش از 20 سال تئاتر کار کردم و در پنجمین جشنواره تئاتر سنتی بهترین بازیگر نقش اول مرد شدم. بازی در تئاتر رزومه‌ای برای من ساخت که شد اندوخته‌ام برای بازی در سینما و تلویزیون.
خاطرم هست که حتی در اولین کار تصویری‌ام «قطار ابدی» نقشی کوتاه به من دادند که ببینند من می‌توانم خودم را با تصویر مطابقت بدهم و المان‌های تغییر مدیوم را رعایت می‌کنم یا نه. بله مدیوم‌های مختلف با هم متفاوت هستند و مهم ترین تفاوت بازی در تئاتر و سینما زنده بودن تئاتر و تداوم حس بازیگر در تئاتر است. در حالی‌که در سینما تداوم حس بازیگر به مدت شروع و پایان هر پلان است و بازیگر باید این تداوم حس را در امتداد پلان‌ها نگه دارد. بازیگر باید این تفاوت مدیوم‌ها را درک کند و خودش را با آنها تطبیق دهد. کمااین‌که بعضی از بازیگرها وقتی تغییر مدیوم می‌دهند نمی‌توانند خودشان را با مدیوم جدیدشان تطبیق دهند و بنابراین به سرعت کنار گذاشته می‌شوند.
راجع به وضعیت کنونی سینما چه نظری دارید؟
سینما ثبات قدیم را ندارد و عدم هماهنگی و برنامه ریزی صحیح در بخش بخش آن (از تولید تا اکران) به وضوح به چشم می‌خورد.
زمانی که در مجموع همه چیز ثابت شد سینما هم به قالب خودش برمی‌گردد.
درباره فیلم
«کاتیوشا» آخرین ساخته علی عطشانی به موضوع جالبی می‌پردازد. در این فیلم عطشانی دو نسل جنگ و بچه پولدارهای فعلی را روبروی هم قرار داده و سعی می‌کند تضاد نسل‌هایی را نشان می‌دهد که امروز همه با هم در یک جامعه به نام ایران کنار هم زندگی می‌کنند. در خلاصه قصه کمدی کاتیوشا سر بنرهای تبلیغاتی‌اش آمده است: «من اگه بخوام توی زندگیم موفق باشم، حتماً نباید اونجوری به زندگی نگاه کنم که تو نگاه می‌کنی».