کاهش بارندگی در اثر خشکسالی‌های پی در پی، حفر چاه‌های عمیق برای بهره‌برداران از منابع زیرزمینی و برداشت بی‌رویه از منابع آبی از جمله مهمترین عواملی است که خطر خشک شدن دریاچه نمک را تشدید می‌کند. بر اساس مطالعات و پایش وضعیت دریاچه نمک باید تاکید کرد که کاهش سطح منابع آبی دریاچه نمک موجب پیشروی آب‌های شور شده است که این پدیده نیز آسیب‌های فراوان به محیط زیست وارد می‌کند.
خشکی کامل دریاچه نمک قم
یک نماینده مجلس با اشاره به خشک شدن کامل دریاچه قم و خطر توفان نمک برای تهران گفت: طی سالیان گذشته خشکسالی در اکثر مناطق کشور ایجاد شده است، ضمن اینکه هر چه به سمت جلو پیش می‌رویم، میزان خشکسالی در کشور ما در مقایسه با کشورهای دیگر دنیا افزایش بیشتری دارد؛ بنابراین اگر درباره مصرف بهینه آب و چاه‌های مصرفی مدیریت واحد ایجاد نشود، شرایط بهتر از این نمی‌شود و باید منتظر خشکی کامل تمام دریاچه‌ها و تالاب‌های کشور بود. کاظم دلخوش با بیان اینکه دریاچه نمک قم نمونه‌ای از وضعیت فعلی خشکسالی در کشور است، افزود: در شرایطی که چاه‌ها خشک شده و دسترسی به منابع زیرزمینی هم به‌دلیل افزایش دما امکان‌پذیر نیست، به‌طور حتم خطر خشکسالی دریاچه‌های کشور را تهدید می‌کند؛ حتی در استان‌های شمالی کشور هم که به ادعای برخی آب فراوانی در آن خطه وجود دارد، اما رودخانه‌ها و تالاب‌های مختلفی دچار خشکسالی شدند؛ بنابراین بحران خشکی برای منابع آبی کشور در تمامی استان‌ها وجود دارد. او با تاکید بر اینکه برای نجات جان دریاچه نمک قم سازمان محیط‌زیست، وزارتخانه صنعت ، معدن و کشاورزی باید برنامه موثری تدوین کنند، تصریح کرد: نمک یک کالای صنعتی بوده و می‌توان با راهکارهایی حداقل از خشکی صد درصدی دریاچه نمک جلوگیری کرد، البته احیای این دریاچه کار تخصصی مجلس نیست، اما می‌توان با استفاده از معادن نمک حاصل از فعالیت‌های این دریاچه در حوزه صادرات استفاده کرد. هرچند که دولت نه تنها برای جلوگیری از خشکی دریاچه نمک اقدامی نکرده است، بلکه برای جلوگیری از خشکی تالاب‌ها و منابع آبی دیگر نیز برنامه‌ای ارائه نداده است. به گزارش خانه ملت، سخنگوی فراکسیون محیط زیست و توسعه پایدار در مجلس، با اشاره به اینکه ضرورت دارد سازمان محیط زیست، منابع طبیعی و وزارت جهاد کشاورزی برای احیا و صیانت از تالاب‌ها و دریاچه‌های کشور از جمله دریاچه ارومیه و نمک در استان قم برنامه‌ریزی لازم را اتخاذ کنند، گفت: دریاچه‌ها و تالاب‌های کشور جزو منابع حیاتی کشور محسوب شده و بی‌توجهی به حفظ ارکان زیست محیطی کشور به‌نفع نسل‌های آینده کشور نیست.
دریاچه نمک قم کانون بحران نشده است
همچنین معاون فنی اداره محیط زیست استان تهران با اشاره به اینکه خشکسالی تبدیل به بخشی از اقلیم کشور ما شده است، گفت: این موضوع که دریاچه نمک قم در این مقطع فصلی و زمانی از بین رفته و تبدیل به کانون گرد و غبار شده است، را از نظر علمی تایید نمی‌کنم. مهرداد کتال محسنی اظهار کرد: اگر مقدار آب‌های تحت‌‌الارضی که از مناطق کوهستانی و شهری تهران سرازیر می‌شود حدود ۴۰۰ میلیون مترمکعب در سال باشد، باید یک سوم آن به عنوان حق‌آبه محیط زیستی به سمت تالاب بندعلیخان و سایر دریاچه‌های جنوب تهران از جمله دریاچه نمک قم سرازیر شود و آنها را سیراب کند. او با تاکید بر اینکه حق‌آبه محیط‌زیست و تالاب‌ها باید اختصاص داده شود، تصریح کرد: با وجود خشکسالی، مصرف بی‌رویه آب در کشور به‌صورت فرهنگ درآمده است که تاثیرات سوء بر محیط زیست کشور دارد. محیط زیست برای تامین حق‌آبه تالاب‌ها و دریاچه‌ها تلاش زیادی می‌کند، اما واقعیت‌ها را نمی‌شود، انکار کرد. معاون فنی اداره محیط زیست استان تهران ادامه داد: برای مثال در جایی که برای تامین آب شرب مورد نیاز مردم در مضیقه هستیم و تنش‌های اجتماعی برای تامین حق‌آبه کشاورزان وجود دارد، باید اولویت‌بندی کنیم. آب شرب و آب مورد نیاز کشاورزی باید تامین شود و در عین حال حق‌آبه طبیعت نیز داده شود. کتال محسنی با اشاره به اینکه نگرانی‌ها برای تامین حق‌آبه تالاب‌ها و دریاچه‌های استان تهران و اطراف آن از جمله دریاچه نمک قم وجود دارد، گفت: کشور ما چندین سال است که درگیر خشکسالی است و این وضعیت در تابستان‌ها شدیدتر می‌شود. او با بیان اینکه در فصل‌های بارشی در صورتی که بارش به اندازه کافی باشد، دریاچه احیا می‌شود، اظهار کرد: کشور ما بیابانی و نیمه بیابانی است و خشکسالی تبدیل به بخشی از اقلیم کشور ما شده است. باید برای مصرف بهینه آب برنامه‌ریزی کنیم، چراکه مشکل اصلی ما مصرف نادرست آب در بخش کشاورزی، خانگی و شهری است. به گزارش ایسنا، معاون فنی اداره محیط زیست استان تهران تصریح کرد: در گذشته نیز اقلیم کشور ما بیابانی بود، اما مصرف آب به شدت این روزها نبود و مدیریت و نگهداری بیشتری روی منابع آبی وجود داشت، بنابراین با مدیریت منابع آبی می‌توان حق‌آبه‌های زیست محیطی را نیز اختصاص دهد.
حوض سلطان گودال مصیبت شده است
یک کارشناس محیط زیست درباره وضعیت دریاچه نمک قم به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: میزان تبخیر دریاچه نمک در تمامی دوران روند افزایشی داشته است. هم‌اکنون پساب‌های صنعتی شهرهای اطراف همچون قم و تهران به این دریاچه ریخته می‌شود. اسماعیل کهرم می‌افزاید: حاشیه این دریاچه خشک شده است و به‌دلیل خشکی آن مواد، فلزات سنگین و مسموم دفع آفات نباتی و پساب‌های صنعتی کارخانه‌های چرم، دندانپزشکی و فلزات سنگین را با خود به دریاچه منتقل می‌کند. چنانچه خشکی افزایش پیدا کند و باد قالب به طرف هر یک از شهرها همچون قم و تهران بیاید ریزگردها انواع ترکیبات سمی را به شهرهای اطراف منتقل می‌کنند. به گفته او بنده در 50 سال قبل در دریاچه نمک قم(حوض سلطان) پرنده مشاهده کرده‌ام، اما هم اکنون به گودال مصیبت تبدیل شده است. این نارسایی محیط زیستی به سمت شهرها، اراضی زراعی و مردم ریزگردهای مسموم پرتاب می‌کند. این کارشناس محیط زیست تاکید می‌کند: دریاچه حوض سلطان به مخزن سموم تبدیل شده است. بنده به عنوان یک کارشناس محیط زیست راه چاره‌ای برای این مصیبت محیط زیستی ندارم، چون حوض سلطان تقریبا در مرکز ایران قرار گرفته و میزان تبخیرش فراوان است. همچنین نمک‌ها به میزان فوق اشباع هستند. باید از ورود هرز آب‌هایی که فلزات سنگین و مواد سمی را به داخل حوض سلطان منتقل کرده جلوگیری کرد. همچنین با نصب فیلتر برای کارخانه‌ها و تاسیسات صنعتی از انتقال ترکیبات آلوده به دریاچه حوض سلطان جلوگیری کرد. او درباره تمهیدات سازمان حفاظت محیط زیست برای مهار این نارسایی محیط زیستی می‌گوید: با تجربه چند سال همکاری بنده با این سازمان باید تاکید کرد که در هیچ دوره این سازمان برنامه ویژه‌ای برای مهار مسائل مربوط به دریاچه نمک قم نداشته و ندارد.
