10 فیلم گنگستری قدرنادیده؛ از لانسکی تا تقاطع میلر

از زمانی که جیمز کاگنی در فیلم «دشمن مردم» (The Public Enemy) روی پرده نقره‌ای درخشید، ژانر گنگستری به یکی از ارکان اصلی سینما تبدیل شد و جایگاهی مقدس در قلب عاشقان فیلم پیدا کرد.

آثاری چون «پدرخوانده» (Godfather) شاهکار فرانسیس فورد کاپولا و «رفقای خوب» (Goodfellas) ساخته‌ی مارتین اسکورسیزی، تنها چند مورد از بهترین فیلم‌های گنگستری تمام دوران به شمار می‌روند. با این حال، به ازای هر فیلم گنگستری تحسین‌شده، دو فیلم دیگر وجود دارند که از نظرها پنهان می‌مانند و به توجهی که شایسته‌ی آنند نمی‌رسند.

بسیاری از آثار این ژانر مانند «کشتن مرد ایرلندی» (Kill the Irishman) و «پادشاه نیویورک» (King of New York) به ناحق نادیده گرفته شدند در حالی که سزاوار توجه و ستایش بیشتری هستند. یک فیلم گنگستری حماسی به چیزی فراتر از خشونت و فساد نیاز دارد؛ برخی در رسیدن به این ترکیب کامل شکست می‌خورند، اما بسیاری مانند «شلیک به هدف» (Point Blank) و «کندو» (The Drop) موفق می‌شوند، اما باز هم از نظرها دور می‌مانند.

از فیلم زندگینامه‌ای «لانسکی» (Lansky) محصول سال ۲۰۲۱ تا فیلم پرستاره‌ی «تقاطع میلر» (Miller’s Crossing) به کارگردانی برادران کوئن، در ادامه 10 فیلم گنگستری قدرنادیده را نام بردیم.

10. لانسکی

• محصول : 2021
• کارگردان : ایتان راکوی
• بازیگران : هاروی کایتل، سم ورثینگتون، مینکا کلی
• امتیاز راتن تومیتوز: 62 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم : 6.2 از 10

هاروی کایتل در فیلم زندگی‌نامه‌ای جنایی «لانسکی» در نقش گنگستر بدنام دنیای زیرزمینی، مایر لانسکی بازی می‌کند. این فیلم لانسکی را در حالی که توسط اف‌بی‌آی تحت بازجویی قرار دارد نشان می‌دهد که مشغول تعریف داستان زندگی‌اش برای نویسنده‌ای به نام دیوید استون (سم ورثینگتون) است. اف‌بی‌آی بر این باور است که او طی چند دهه‌ی گذشته میلیون‌ها دلار از پول‌هایش را پنهان کرده است. در حالی که ماموران فدرال به دنبال غنیمت مخفی لانسکی هستند، این گنگستر سالخورده ماجرای خیره‌کننده‌ای از زندگی‌اش به عنوان رئیس سندیکای تبهکار بین‌المللی را روایت می‌کند.

هاروی کایتل در فیلم «لانسکی» بازی خیره‌کننده‌ای ارائه می‌دهد. در این فیلم همچنین مینکا کلی، جکی کروز و جان ماگارو به ایفای نقش پرداخته‌اند. با وجود اینکه این فیلم اطلاعاتی را درباره لانسکی به تصویر می‌کشد که قبلا در فیلم‌های دیگر گنگستری هم به آن پرداخته شده است، اما بازی کایتل  تنها دلیلی است که علاقمندان باید این حماسه جنایی مدرن را ببینند؛ فیلمی که روایت شایسته‌ای از یکی از بزرگ‌ترین خلافکاران تاریخ آمریکا ارائه می‌دهد.

9. گردن‌کلفت (Hoodlum)

• محصول : 1997
• کارگردان : بیل دوک
• بازیگران : لارنس فیشربن، تیم راث، ونسا ال ویلیامز
• امتیاز راتن تومیتوز : 43 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 6.3 از 10

گنگستر بامپی جانسون توسط چندین ستاره در سینما و تلویزیون به تصویر کشیده شده است، از جمله فارست ویتاکر در سریال محبوب «پدرخوانده هارلم» (The Godfather of Harlem) و کلارنس ویلیامز سوم در «گنگستر آمریکایی» (American Gangster). با این حال پیش از آن‌ها لارنس فیشبرن در فیلم «گردن‌کلفت» محصول ۱۹۹۷ این نقش را برعهده داشت. این فیلم داستانی غیرواقعی را روایت می‌کند که پس از آزادی جانسون از زندان در سال ۱۹۳۴ اتفاق می‌افتد و او را به محله قدیمی و کارهای مجرمانه‌اش در هارلم بازمی‌گرداند.

«گردن‌کلفت» با وجود اینکه روایت کاملا دقیقی از زندگی جانسون ارائه نمی‌دهد، اما به لطف بازی فوق‌العاده فیشبرن و حضور بازیگران سرشناس دیگر از جمله سیسیلی تایسون، اندی گارسیا و تیم راث ستاره فیلم «سگ‌های انباری» (Reservoir Dogs)، به یکی از قدرنادیده‌ترین فیلم‌های گنگستری دهه 1990 تبدیل شده است. منتقد فیلم راجر ایبرت به «گردن‌کلفت» سه ستاره از چهار ستاره داد و خاطرنشان کرد با وجود اینکه این فیلم یک تریلر خشونت‌آمیز است و چند نادرستی تاریخی در آن به چشم می‌خورد، شخصیت‌ها همچنان دوران ناامیدی و مبارزه در هارلم را به طور دقیق منعکس می‌کنند که به ندرت در سینما و تلویزیون دیده می‌شود.

8. پاپ روستای گرینویچ (The Pope of Greenwich Village)

• محصول : 1984
• کارگردان : استوارت روزنبرگ
• بازیگران : میکی رورک، ارک رابرتس، داریل هانا
• امتیاز راتن تومیتوز : 77 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 6.6 از 10

دو پسرعمو به نام‌های پائولی (اریک رابرتس) و چارلی (میکی رورک) پس از اخراج از رستورانی که در آن کار می‌کردند، تصمیم می‌گیرند برای حمایت از دوست دختر باردار چارلی (داریل هانا) و راه‌اندازی رستوران خودشان یک دزدی ترتیب بدهند. آن‌ها در حین سرقت به طور تصادفی یک افسر پلیس را می‌کشند که منجر به بازجوییشان توسط مقامات محلی می‌شود. آن‌ها علاوه بر فشار فزاینده پلیس، متوجه می‌شوند که از یک گنگستر محلی سرقت کرده‌اند که مصمم است آن‌ها را پیدا کند.

رابرتس و رورک به عنوان یک زوج عالی از خلافکاران کمدی در فیلم جنایی کمدی سیاه «پاپ روستای گرینویچ» درخشیده‌اند، فیلمی که بازیگران دیگری همچون برت یانگ، ام امت والش و ستاره کلاسیک سینما، جرالدین پیج را نیز در خود جای داده است. لئونارد مالتین، منتقد و تاریخ‌نگار فیلم، در کتاب راهنمای فیلم لئونارد مالتین که در سال ۲۰۰۸ منتشر شد، به این فیلم سه ستاره از چهار ستاره داد و آن را «فیلمی با بافت غنی، تیزبین و مشاهده‌گر» توصیف کرد. او همچنین از بازی پیج تمجید کرد که نامزد کاملا شایسته‌ی اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل زن شد.

7. پادشاه نیویورک

• محصول : 1990
• کارگردان : ایبل فرارا
• بازیگران : کریستوفر واکن، لارنس فیشربن، دیوید کاروسو
• امتیاز راتن تومیتوز: 70 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم : 6.9 از 10

کریستوفر واکن در فیلم «پادشاه نیویورک» در نقش فرانک وایت، سلطان مواد مخدر بازی می‌کند که قصد دارد پس از آزادی از زندان، امپراتوری جنایت خود را بازسازی کند و در عین حال دوباره به مشروعیت برسد. او با حذف گروه‌های رقیب و تلاش برای انتقال پول‌های کثیف خود به کسب‌وکارهای قانونی، اقدامات غیرقانونی‌اش به زودی توجه اداره پلیس نیویورک را به خود جلب می‌کند و منجر به خشونت و خونریزی می‌شود.

واکن به عنوان بازیگری قابل اعتماد در فیلم گنگستری قدرنادیده دهه ۹۰ به نام «پادشاه نیویورک» اجرایی شیطنت‌آمیز و در عین حال برازنده ارائه می‌دهد. این یکی از سخت‌ترین بازی‌های او است و واکن به خوبی از پس این چالش برمی‌آید. این فیلم همچنین گروهی حماسی از بازیگران مکمل دارد، از جمله استیو بوشمی، وسلی اسنایپس و دیوید کاروزو. «پادشاه نیویورک» در ابتدا نقدهای ضد و نقیضی دریافت کرد اما در سال‌های اخیر  حمایت بیشتری به دست آورده است و به عنوان یک اثر کلاسیک کالت در ژانر گنگستری شناخته می‌شود.

6. جنایت بزرگ (The Big Combo)

• محصول : 1955
• کارگردان : جوزف اچ لوییس
• بازیگران : کورنل وایلد، ریچارد کونته، جین والاس
• امتیاز راتن تومیتوز: 93 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.3 از 10

زمانی که سروان پلیس لئونارد دایموند (کورنل وایلد) تحقیقات درباره یک رئیس جنایتکار و قدرتمند به نام آقای براون (ریچارد کونته) را آغاز می‌کند، گروه جنایتکاران بی‌رحم او تحت فشار قرار می‌گیرند تا دست از سرشان بردارد. دایموند که نمی‌تواند نسبت به جنایت چشم‌پوشی کند، به زودی از همسر براون، سوزان (جین والاس) کمک می‌گیرد. سوزان با ارائه اطلاعات مخفی به او کمک می‌کند تا علیه براون مدرک جمع کند و او را پشت میله‌های زندان بیندازد.

فیلم «جنایت بزرگ» با داستانی پر پیچ و خم درباره‌ی دروغ، حرص و فریب دنبال می‌شود که بازیگران کم‌تر شناخته‌شده اما بااستعدادی چون ریچارد کنت که نقش یکی از بهترین شخصیت‌های سه‌گانه «پدرخوانده»، یعنی امیلیو بارزینی را بازی کرد، در آن به ایفای نقش پرداخته‌اند. این فیلم در ابتدا به خاطر دیالوگ‌های ساده و خط داستانی کمی پراکنده، نقدهای ضد و نقیضی دریافت کرد. اما «جنایت بزرگ» هم مانند بسیاری از آثار کلاسیک کالت مورد بازبینی قرار گرفته است و حتی با شاهکار نوآر جنایی فریتس لانگ یعنی «تعقیب بزرگ» (The Big Heat) مقایسه شده است.

5. قول‌های شرقی (Eastern Promises)

• محصول : 2007
• کارگردان : دیوید کراننبرگ
• بازیگران : ویگو مورتنسن، نائومی واتس، ونسان کسل
• امتیاز راتن تومیتوز: 89 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.6 از 10

آنا (نائومی واتس) در لندن یک ماما است که به دختری نوجوان در زایمان کمک می‌کند؛ متاسفانه تنها نوزاد زنده می‌ماند. قبل از اینکه جسد مادر جوان را ببرند، آنا دفترچه خاطراتی پیدا می‌کند که بدون اینکه متوجه باشد حاوی مدارک جرم علیه یکی از قدرتمندترین خانواده‌های جنایتکار روس است. وقتی خانواده از این دفترچه خبردار می‌شوند، نیکولای لوزین (ویگو مورتنسن) را که مامور پاکسازی جرایم خانواده است، برای از بین بردن آنا و هرگونه مدرکی که ممکن است باقی مانده باشد می‌فرستند.

فیلم «قول‌های شرقی» ساخته‌ی دیوید کراننبرگ، یکی از قدرنادیده‌ترین آثار او است. این فیلم یک تریلر گنگستری مهیج است که به خاطر خشونت بی‌پرده و هولناک و شخصیت‌های به شدت واقعی مافیای روسیه با خالکوبی‌هایی که نشان‌دهنده‌ی جنایت‌ها و جایگاه مجرمانه‌شان است شناخته می‌شود. با وجود اینکه این فیلم در گیشه چندان موفق نبود، تحسین منتقدان و چندین جایزه را به دست آورد و حتی نامزدی اسکار را برای بازی حماسی مورتنسن کسب کرد اما هرگز به قله‌ی ژانر گنگستری نرسید. با این حال امروزه «قول‌های شرقی» به عنوان یکی از بهترین حماسه‌های جنایی مدرن شناخته می‌شود و تماشای آن برای طرفداران دوآتشه‌ی ژانر گنگستری ضروری است.

4. کندو

• محصول : 2014
• کارگردان : میخائل روسکام
• بازیگران : تام هاردی، نومی راپاس، جیمز گاندولفینی
• امتیاز راتن تومیتوز: 89 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7 از 10

باب (تام هاردی) در بروکلین نگهبان باری است که مالک آن پسرعمویش ماروین (جیمز گاندولفینی) است. ماروین چشمش را بر روی فعالیت‌های خلافکاران محلی که از این مکان به عنوان بانک موقتی استفاده می‌کنند می‌بندد. زمانی که باب یک توله‌سگ کتک‌خورده پیدا می‌کند، او و همسایه‌اش نادیا (نومی راپاس) به پرستاری از این حیوان بیچاره می‌پردازند و کم‌کم به هم علاقه‌مند می‌شوند. اما متاسفانه خوشبختی آن‌ها دوام چندانی ندارد، زمانی که شوهر سابق بدرفتار نادیا برمی‌گردد و بار ماروین مورد سرقت قرار می‌گیرد، باب مجبور می‌شود درباره افراد اطرافش و همچنین خودش تجدید نظر کند.

تام هاردی در فیلم گنگستری فوق‌العاده مهجور «کندو» بازی می‌کند که بر اساس داستان کوتاه «نجات حیوان» (Animal Rescue) نوشته‌ی دنیس لیهان در سال ۲۰۰۹ ساخته شده است. با وجود اینکه این فیلم فروش فوق‌العاده‌ای نداشت، اما توانست به رتبه‌ی ششم باکس آفیس برسد. «کندو» نقدهای مثبتی از سوی منتقدان دریافت کرد که فیلمنامه‌ی خوب لیهان و بازی‌های درگیرکننده‌ی هاردی و جیمز گاندولفینی فقید، اسطوره‌ی ژانر گنگستری به لطف بازی او در سریال تحول‌آفرین شبکه‌ی اچ‌بی‌او «سوپرانوها» (Sopranos) را تحسین کردند.

3. کشتن مرد ایرلندی

• محصول : 2011
• کارگردان : جاناتان هنزلی
• بازیگران : ری استیونسون، کریستوفر واکن، وال کیلمر
• امتیاز راتن تومیتوز: 62 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7 از 10

در دهه 1960، دنی گرین (ری استیونسون) به عنوان کارگر اسکله در کلیولند کار می‌کند و در نهایت رئیس اتحادیه خود می‌شود. فساد و معاملات پشت پرده‌اش به سرعت توجه مافیای محلی و همچنین مقامات محلی را جلب می‌کند. هنگامی که گرین با حبس جدی مواجه می‌شود، به اتهامی کمتر اعتراف می‌کند و به یک خبرچین اف‌بی‌آی تبدیل می‌شود و باعث شعله‌ور شدن جنگی بر سر قلمرو در دهه 1970 می‌شود که منجر به سقوط جنایت سازمان یافته می‌گردد.

«کشتن مرد ایرلندی» بر اساس رمان ریک پورلو در سال 1998 با عنوان «کشتن ایرلندی: جنگی که مافیا را فلج کرد» (To Kill the Irishman: The War that Crippled the Mafia) ساخته شده است و مسیر صعود و سقوط گنگستر ایرلندی-آمریکایی، دنی گرین را دنبال می‌کند. این یک فیلم گنگستری معمولی نیست که تنها خلافکاری را به تصویر بکشد که از رده‌های پایین مافیا بالا می‌رود و در نهایت به موجودی بی‌احساس و بی‌رحم تبدیل می‌شود. در عوض «کشتن مرد ایرلندی» بر روی یک کارگر عادی تمرکز می‌کند که سعی می‌کند زندگی دوگانه‌ای را به عنوان یک جنایتکار و یک مرد خانواده داشته باشد، اما در نهایت خود را مسئول نابودی اجتناب‌ناپذیرش می‌بیند. این یک نگاه جالب به ژانر گنگستری است که وجه دیگری از زندگی مجرمانه را نشان می‌دهد که اغلب در فیلم‌های مشابه دیگر دیده نمی‌شود.

2. شلیک به هدف

• محصول : 1967
• کارگردان : جان بورمن
• بازیگران : لی ماروین، انجی دیکینسون، کینن وین
• امتیاز راتن تومیتوز: 93 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.3 از 10

لی ماروین بازیگر برنده جایزه اسکار، در نقش واکر یک جنایتکار بی‌رحم بازی می‌کند که توسط دوستش مال ریس (جان ورنون) فریب خورده و در جزیره آلکاتراز رها می‌شود تا بمیرد. سال‌ها بعد او برای انتقام بازمی‌گردد و متوجه می‌شود که ریس اکنون بخشی از یک سازمان بزرگ جنایتکار است و با خواهرزن واکر، کریس (آنجی دیکینسون) ازدواج کرده است. واکر پس از تماس با کریس متوجه می‌شود که او از شوهرش متنفر است و موافقت می‌کند به واکر برای رسیدن به عدالت کمک کند.

فیلم نوآر جنایی مهیج «شلیک به هدف» یکی از بهترین بازی‌های ماروین در نقش اصلی را به نمایش می‌گذارد. این فیلم که اندکی پس از پایان دوران طلایی فیلم نوآر منتشر شد، با بازیگران دیگری همچون کینن وین، جیمز بی سیکینگ و کارول اونیل همراه است. این گوهر قدرنادیده در روایت داستانی مهیج و پر از تعلیق فوق‌العاده عمل می‌کند. «شلیک به هدف» ترکیبی عالی از عاشقانه و جنایت سازمان‌یافته با چاشنی هیجان ارائه می‌دهد و به راستی یکی از قدرنادیده‌ترین فیلم‌های گنگستری تمام دوران محسوب می‌شود.

1. تقاطع میلر

• محصول : 1990
• کارگردان : برادران کوئن
• بازیگران : گابریل بیرن، مارسیا گی هاردن، جان تورتورو
• امتیاز راتن تومیتوز: 93 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.7 از 10

در فیلم «تقاطع میلر» مافیای ایتالیایی دنبال سر رئیس یک دفتر شرط‌بندی (جان تورتورو) است که لئو بنان (آلبرت فینی)، رئیس مافیای ایرلندی، از او حمایت می‌کند. بنان حاضر نیست او را تسلیم کند چون با ورنا (مارسیا گی هاردن) خواهر رئیس دفتر شرط‌بندی رابطه دارد. تام ریگان (گابریل بیرن) دست راست لئو به او پیشنهاد می‌کند که رئیس دفتر شرط‌بندی را تسلیم کند، در حالی که خودش مخفیانه با ورنا رابطه دارد. وقتی لئو متوجه‌ این رابطه می‌شود، تام ریگان جبهه عوض کرده و به ایتالیایی‌ها می‌پیوندد که منجر به یک جنگ بزرگ باندهای مافیایی بر سر قلمرو و توزیع مشروبات الکلی می‌شود.

«تقاطع میلر» یک فیلم نئو-نوآر گنگستری به کارگردانی برادران کوئن است که داستانی فوق‌العاده و بسیار قدرنادیده را روایت می‌کند. این فیلم شامل توطئه‌ای پر از خشونت و فریب است که به دقت در هم تنیده شده و نیازمند توجه کامل مخاطب است. با پایانی غیرمنتظره، طنز به خوبی جایگذاری شده و گروهی از بازیگران قوی اما عجیب و غریب، «تقاطع میلر» تمام ویژگی‌های یک فیلم ماندگار از دنیای گنگسترها را دارد. این فیلم از راجر ایبرت سه ستاره از چهار ستاره را دریافت کرد و درباره‌اش چنین نوشت: «این فیلم به احتمال زیاد مورد قدردانی علاقمندان به سینما قرار خواهد گرفت که از تشابهش با فیلم‌های قبل از آن لذت خواهند برد.»

منبع: مایکت