در طب سنتی، گیاه دارویی بهار نارنج به عنوان یک منبع بی‌نظیر از خواص درمانی شناخته شده است. این گیاه دارای خواص گرم‌کننده و خشک‌کننده است که به تقویت مزاج، اعصاب، سیستم گوارش و قلب کمک می‌کند. علاوه بر این، خواص این گیاه شامل تقویت سیستم ایمنی، و کاهش التهابات مختلف می‌شود. بهار نارنج همچنین اثرات مثبتی بر رفتار، وزن، آلرژی، و حتی جلوگیری از بروز بیماری‌های خطرناک از جمله سرطان دارد. از این رو، استفاده از این گیاه معجزه‌آسا برای بهبود و تقویت سلامتی می‌تواند ضروری باشد. در ادامه با خواص کامل بهارنارنج و چگونگی تهیه دمنوش و عرق آن برای مصارف درمانی آشنا می شوید.
فهرست مطالب
گیاهشناسی بهارنارنج
نام علمی بهارنارنج Citrus aurantium (سیترِس اُرانتیوم) است.
گونه جنوب (فیروز آباد فارس) مرغوبیت بیشتری دارد؛ زیرا میزان آلکانها و آلدهیدها در مقایسه با اسانس شمال خیلی بیشتر است. همینطور بخشی از مواد مؤثره که اثرات ضد میکروبی دارد نیز در بهار نارنج جنوب بیشتر است.
اما بخشی از مواد مؤثره اسانس که جزو ترکیبات معطرند، در بهارنارنج شمال بیشتر است.
بهارنارنج در علم شریف طب
- مزاج هسته میوه نارنج درجه ۲ سردی و خشکی
- مزاج شکوفه و برگ آن درجه دوم گرم و خشک
- استشمام آن مقوی مغز بوده و رافع زُکام استو برای نزله/ سرفه/ درد سینه/ تشنج/ سردرد/ دل پیچه و...مفید است.
- جهت اخراج سنگ کلیه و مثانه، ترکیب مساوی عرق بهارنارنج + آب کرفس استفاده شود.
- برای برطرف کردن ورم طحال، روزانه ۲ اوقیه (۶۴ گرم) عرق بهارنارنج + مقداری شکر + ۶ رَتی (هر رَتی ۰/۱۲۵گرم) سُفوف مرجان به مدت ۷ روز مصرف شود.
- مدر حیض و درمان قاعدگی بسته و برای ورم هم خوب است. فرزحه عرق بهارنارنج با پشم خیسانده شود و مثل نوار بهداشتی گذاشته شود.
- دوز مصرف: ۵ تا ۷ توله (هر توله ۱۲ گرم است) یعنی بین ۸۴ تا۶۰ گرم.
- مصلح آن گلاب است
روش های استفاده دم نوش و عرق بهارنارنج
- ۱۰ گرم گل بهارنارنج + ۲ لیوان آب جوش۲۰ دقیقه بجوشد، صاف کرده و همراه عسل در سرد مزاجان و شکر در گرم مزاجان میل شود.
- یک قاشق مربا خوری از گل شکوفه خشک شده + یک فنجان آب جوش ده دقیقه دم بکشد.
عرق بهارنارنج سریع فساد می پذیرد لذا باید زود مصرف شده و در فضای تاریک به دور از نور نگهداری شود.
خواص درمانی بهارنارنج
- رفع بی خوابی
- بازکردن قاعدگی
- دفع و رفع سنگ کلیه و مثانه
- مقوی قلب و دماغ
- رفع بزرگی طحال
- رفع غم و اندوه و افسردگی
- کاهش اضطراب (مفید برای شب کنکور و امتحان): عرق بهار نارنج به عنوان یک آرام‌بخش طبیعی شناخته‌شده‌است و می‌تواند به تسکین اعصاب کمک کند. همچنین، درمان مشکلات عصبی مانند بی‌خوابی و سردردهای میگرنی نیز از دیگر استفاده‌های این عرق است.
- ضد نفخ بودن و رفع گازهای دستگاه گوارش
- تسکین ناراحتی‌های سینه
- دارای تاثیرات ضد سرطانی: عرق بهار نارنج یک گیاه دارویی است که دارای خصوصیات ضد سرطانی قابل‌توجهی است. این گیاه دارای ترکیبات فلاونوئیدی مانند هسپریدین و لیمونن است که اثرات ضد سرطانی قابل‌توجهی دارند. هسپریدین از زنده ماندن سلول‌های سرطانی تخمدان جلوگیری می‌کند و می‌تواند درمان سرطان را تسهیل کند. همچنین، لیمونن با تعدیل ژن‌های مرتبط با سرطان کبد، اثرات ضد سرطانی را اعمال می‌کند. مصرف عرق بهار نارنج می‌تواند به جلوگیری از برخی انواع سرطان‌ها کمک کند.
- تونر پوستی: عرق بهار نارنج می‌تواند به عنوان یک تونر طبیعی برای پوست استفاده شود. این تونر می‌تواند پوست را آبرسانی کرده و تغذیه دهد و همچنین درمان خشکی و التهابات پوستی را تسریع کند.
- تقویت سیستم ایمنی بدن: این گیاه دارویی حاوی مقادیر زیادی آنتی‌اکسیدان است که می‌تواند از بدن در برابر بیماری‌های جدی محافظت کند و سیستم ایمنی بدن را تقویت کند.
- کمک به کنترل وزن: بهار نارنج یک گیاه دارویی است که خواص بی‌نظیری برای کنترل وزن دارد. از جمله راهکارهای طبیعی برای کنترل وزن با استفاده از بهار نارنج می‌توان به استفاده از مواد خاص آن اشاره کرد که شامل آلکالوئیدهایی مانند سینفرین و اوکتوپامین می‌شود. این آلکالوئیدها به عنوان آگونیستهای سمپاتومیمتیک (تحریک‌کننده سیستم عصبی مرکزی) عمل می‌کنند و با کاهش اشتها و افزایش متابولیسم بدن، باعث لاغری و کاهش وزن می‌شوند. با استفاده از مواد طبیعی موجود در بهار نارنج به همراه ورزش و فعالیت بدنی منظم، می‌توان به کنترل وزن کمک کرد و به سلامتی بدن کمک نمود.
کاربردهای دمنوش و عرق بهارنارنج
- به منظور رفع غم و افسردگی: نصف لیوان عرق بهار نارنج + نصف لیوان گلاب + کمی شکر یا عسل، به عنوان شربت روزانه درست و میل شود.
- برای رفع طحال بزرگ یک هفته روزی ۶۰ گرم عرق بهارنارنج میل شود.
- جهت تقویت مغز و دماغ و رفع تپش قلب، اضطراب و دلشوره و استرس، بوییدن بهارنارنج خصوصاً نوع تازه آن یا خشک شده آن را داخل کیسه و بالش بگذارید. استفاده از ترکیب گلاب و عرق بهارنارنج کمک کننده است.
- در سردردهای میگرنی بوییدن آن/ عطر طبیعی بهارنارنج/ شربت بالا با گلاب میل شود.
- شربت خاص بهارنارنج باعث پیشگیری از بیماری ترومبوزها (که همان حرکت یک لخته ی خون در شریان یا ورید بوده و مجرا را مسدود می کند مثلا در افراد با غلظت خون بالا و افزایش هموگلبین این بیماری بیشتر است .) و روش تهیه آن ۱ لیتر آب نارنج جوشیده شود تا نصف شود سپس کف روی آن را بر می‌دارید + ۲ کیلو شکر جوشانده تا به قوام آید.
احتیاطات و منع مصرف و تداخلات
- در دوز مصرف بالا سمیت خفیف کبدی میده و اگر ادامه یابد باعث خون ریزی/زخم کبدی/بزرگی کبد و فیبروز و سرطان کبد می شود.
- بوییدن بیش از اندازه و خوردن بیش از اندازه ی دمنوش آن باعث بی خوابی می شود.
- باعث تحریک گردش خون شده و برای فشار خونی ها احتیاط شود.
- برای بیماران گُلوکوم (آب سیاه چشم) و بیماران کبدی احتیاط شود.
تداخلات دارویی
تداخل با داروهای ضد افسردگی
زنان باردار و شیرده باید قبل از مصرف بهار نارنج با پزشک خود مشورت کنند.
افراد مبتلا به بیماری های خاص مانند دیابت یا فشار خون بالا باید احتیاط بیشتری در مصرف بهار نارنج داشته باشند.
نتیجه گیری
با توجه به خواص بی‌نظیر گیاه دارویی بهار نارنج که در این مقاله بررسی شد، می‌توان نتیجه گرفت که عرق بهار نارنج اثرات بسیار مثبتی بر مزاج، سیستم ایمنی بدن، تقویت قلب و مغز دارد. این گیاه دارویی می‌تواند به عنوان یک راهکار طبیعی برای بهبود سلامتی و کیفیت زندگی افراد مورد استفاده قرار گیرد. از آنجایی که بهار نارنج دارای خصوصیات متعددی است، می‌تواند به عنوان یک گزینه موثر و ایده‌آل برای درمان بسیاری از مشکلات سلامتی مورد استفاده قرار گیرد. از این رو، استفاده از عرق بهار نارنج به عنوان یک گیاه دارویی با خواص بی‌نظیر، توصیه می‌شود.
