از «فرار مغزها» تا «مهاجرت توده‌ای»

به گزارش اکوایران، سال‌های پیش با شنیدن واژه «مهاجرت» تصویری از مهاجرت نخبگان و دانشجویان ممتاز کشور در ذهن‌مان شکل می‌گرفت که به «فرار مغزها» نیز شناخته می‌شد. اما هر چه گذشت موج‌های جدیدی از مهاجرت به راه افتاد؛ از مهاجرت پزشکان و کادر درمان گرفته تا مهاجرت ورزشکاران، هنرمندان، تولیدکنندگان و صاحبان کسب‌وکار. موج جدیدی از مهاجرت که به تازگی شاهد آن هستیم، همه‌گیری میل مهاجرت در توده مردم است.

خبر مرتبط

قصه هجرت ایرانیان و ثروتی که از دست می‌رود

به دغدغه جامعه ایران یک دغدغه جدی اضافه شده است؛ مهاجرت.

خبر مرتبط

وضعیت مهاجرت ایرانیان؛ سفید یا قرمز؟

معاون علمی رییس جمهور، روز گذشته در گفتگو با روزنامه دانشگاه شریف اعلام کرد در حال حاضر آمار افراد، شرکت‌ها و مجموعه‌های مهاجرت کننده به هیچ وجه خطرناک نیست و دلیل افزایش مهاجرت را وقایع سیاسی پارسال و دو سال درگیری با کرونا دانست. اما آیا واقعا وضعیت مهاجرت در ایران عادی است؟

این روزها کمتر کسی پیدا می‌شود که عضوی از خانواده یا دوستانش مهاجرت نکرده باشد یا دست‌کم به دنبال راهی برای مهاجرت نباشد. بهرام صلواتی، مدیر رصدخانه مهاجرت در فروردین 1403 به روزنامه «شرق» گفت: رتبه ایران از نظر رقابت‌پذیری برای استعدادها در سال ۲۰۲۲ از میان ۱۳۴ کشور، ۱۱۲ بود، در سال ۲۰۲۳ به رتبه ۱۱۶ رسید.

او عنوان کرده بود که برای اولین بار در سال ۱۳۹۹ هشدار مواجه کشور با پدیده «مهاجرت توده‌ای» را داده بودیم. مطالبات مردم در سال‌های ۹۸ و ۹۹ که از جنس اجتماعی و اقتصادی بود و بار دیگر زمینه‌ساز به راه افتادن یک موج جدید مهاجرتی شد؛ اما این موج مهاجرتی با همه‌گیری کرونا و توقف جابه‌جایی‌های بین‌المللی در دنیا هم‌زمان شد. اما به علت نداشتن برنامه‌ و سیاست‌های منسجم و دقیق، موضوع مهاجرت سرمایه‌های انسانی در کشور تبدیل به یک معضل بسیار بغرنج شده است.

صلواتی همچنین در مصاحبه با اکوایران نیز اظهار کرد بود که تکانه‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی باعث شده‌اند که قشرهای خاکستری نیز میل به مهاجرت پیدا کنند. امروزه شاهد این هستیم که نیروی کار نیمه متخصص و حتی نیروی با تخصص پایین ما هم باتوجه به معضلات اقتصادی که با آن دست به گریبان است، تصمیم به خروج از کشور می‌گیرد و این امر نشانگر آن است که پدیده مهاجرت وجهه عمومی به خود گرفته است.

خبر مرتبط

مهاجرت عمومی شد

فقط نخبگان به فکر مهاجرت نیستند. این روزها کمتر کسی پیدا می‌شود که کسی که از خانواده یا دوستانش مهاجرت نکرده باشد یا دست‌کم به دنبال راهی برای مهاجرت نباشد.

مهاجرت، راهکار جوانانِ ناامید از تغییر شرایط

همچنین فاطمه موسوی‌ویایه، جامعه‌شناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی از افزایش 140 درصدی مهاجرت جوانان در یک سال اخیر خبر داده است و در این خصوص به «خبر آنلاین» گفته است: «افزایش ۱۴۰درصدی موج مهاجرت جوانان متخصص در یک‌ سال اخیر را که بیش از نیمی از آنان زن بودند، می‌توان توسل به استراتژی خروج به دلیل ناامیدی از تغییر و اصلاح دولت دانست. با این زاویه دید آنها که مهاجرت می‌کنند از تغییر شرایط جامعه ناامید شده‌اند و به‌ همین دلیل کشور را ترک می‌کنند».

این جامعه‌شناس همچنین به تبعات افزایش ناامیدی از جامعه و افزایش موج مهاجرت اشاره می‌کند و معتقد است: «امسال شرایط مشابهی با سال ۱۴۰۲ خواهد داشت؛ یعنی صبر و انتظار ضمنی جامعه در شرایط انسداد سیاسی، مشکلات اقتصادی مانند گرانی، تورم، بی‌کاری و فقر افزایش پیدا می‌کند، به تبع آن موج مهاجرت و آسیب‌های اجتماعی همچون سرقت، اعتیاد، خودکشی و خشونت‌های اجتماعی از‌جمله قتل و نزاع بیشتر خواهد شد. مشکلات زیست‌محیطی مثل آلودگی هوا، کمبود آب و فرونشست زمین بدتر خواهد شد. جامعه ایران مثل فنری است که در حال جمع‌شدن است و این فنر در سال ۱۴۰۳ فشرده‌تر می‌شود».