آیا حیوانات واقعا «غریزه» دارند؟

فرادید| به نظر می‌رسد در سراسر قلمرو حیوانات، گونه‌های مختلف جانوری به شیوه‌ای «غریزی» راه خود را در زندگی پیدا می‌کنند؛ مثل لاک‌پشت‌های دریایی تازه از تخم بیرون آمده که می‌دانند چگونه با استفاده از نور مهتاب به اقیانوس برسند، یا پرندگانی که هزاران مایل با تغییر فصل مهاجرت می‌کنند، و یا همۀ حیوانات ماده که می‌دانند چگونه باید از فرزندانشان پرستاری و محافظت کنند و به آن‌ها آموزش دهند. اما آیا اینها واقعاً «غریزه» هستند؟

به گزارش فرادید؛ قبل از اینکه بپرسیم غریزه چگونه کار می‌کند، باید بدانیم اصلا غریزه چیست.

رابرت لیکلیتر، روانشناس رشد در دانشگاه بین‌المللی فلوریدا می‌گوید: «گفت‌وگو درباره غریزه واقعاً امکان‌پذیر نیست، مگر اینکه در مورد روی دیگر سکه، یعنی [رفتارهای] اکتسابی یا آموخته‌شده نیز صحبت کنید».

جوجۀ پرندۀ انگلی که در لانۀ یک پرندۀ دیگر رشد می‌کند

لیکلیتر می‌گوید: «من فکر می‌کنم که ما واقعاً برای جستجو و بررسی این نشانه‌ها و الگوها کار زیادی انجام نداده‌ایم. در واقع ما هنوز سوال درستی نپرسیده‌ایم».

حتی ژن‌های خود ما انسان‌ها نیز رفتار ما را آنطور که ما آن را «غریزی» فرض می‌کنیم، از پیش تعیین نمی‌کند.

بلومبرگ می‌گوید: «رابطه بین ژن‌ها و رفتار بسیار غیر مستقیم است. وقتی شما انواع مختلفی از رفتارهای جدید داشته باشید، نورون‌ها الگوهای شلیک خود را تغییر می‌دهند و این منجر به تغییر در بیان ژن می‌شود. بنابراین، این یک تاثیر دو طرفه است (یعنی رفتار هم می‌تواند روی ژن تاثیر بگذارد)». به عبارت دیگر، ژن‌ها رفتارهای ما را به طور مطلق و از پیش تعیین شده دیکته نمی‌کنند بلکه برخی از تجربیات زندگی، به نوبه خود، بر نحوه رفتار ژن‌های ما تأثیر می‌گذارند.

بلومبرگ می‌افزاید: حتی رفتارهای اساسی نیز «آموخته» می شوند. مثلا همه حیوانات برای زنده ماندن نیاز به نوشیدن آب دارند، با این حال آزمایش‌ها نشان داده‌اند که تنها موش‌هایی که با غذای خشک بزرگ شده‌اند یاد گرفته‌اند که در هنگام تشنگی آب بنوشند و موش‌هایی که همیشه غذای مرطوب به آن‌ها داده شده چنین توانایی‌ای ندارند. بلومبرگ و لیکلیتر خاطرنشان کردند به این دلایل است که نظریۀ قدیمی «طبیعت در مقابل پرورش» یک دوگانگی کاذب ارائه می‌دهد.

بلومبرگ می‌گوید: «حتی در مورد رفتاری حیاتی مانند آب نوشیدن نیز «یادگیری» دارای اهمیت است».