دولت، هدف از عرضه سهام عدالت را گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد ایران اعلام کرده است که بنا بر طرح «سهام عدالت» بخشی از سهام شرکت‌های دولتی معین، به قشرهایی با درآمد پایین‌تر فروخته می‌شود.
آیین‌نامه اجرایی افزایش ثروت خانوارهای ایرانی از طریق گسترش سهم بخش تعاون براساس توزیع سهام عدالت در تاریخ 9 بهمن سال 84 و پس از اصلاح متن اولیه که خود در 23 آبان سال 84 مصوب هیئت وزیران شده بود، به تصویب این هیئت رسید.
تصویب اساسنامه شرکت کارگزاری سهام عدالت در همان روز بر عزم راسخ دولت جدید در عملی ساختن این پروژه صحه گذاشت و سهام مزبور پیش از آغاز سال 1385 در چهار استان به تعدادی از مشمولان طرح اعطا شد.
در مرحله اول واگذاری، سهام عدالت به برخی از افراد تحت پوشش کمیته امداد، سازمان بهزیستی و رزمندگان فاقد شغل تقسیم شد و برگه‌هایی نیز به عنوان برگه سهام عدالت در اختیار مشمولان این طرح قرار گرفت.
ارزش این برگه‌ها در روزهای نخست، 500 هزار تومان بود که بعدها به یک میلیون تومان افزایش یافت این در حالی است که قرار بر این بود تا برای گروه‌های کم درآمد، نیمی از قیمت هر سهم تخفیف داده شود و نیمی دیگر نیز به مدت ده سال از محل سود شرکت بازپرداخت شود.
پس از آزاد سازی سهام عدالت 49 شرکت از سوی دولت، سؤال بسیاری از سهام داران این است که شیوه مستقیم و یا غیر مستقیم را برای نگهداری سهام خود اتخاذ کنند.
مدیریت مستقیم سهام عدالت، سود بالایی را برای سهامداران به ارمغان می‌آورد
پرویز کریم نژاد، کارشناس ارشد بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در قزوین اظهار داشت: در پی درخواست رئیس جمهور برای آزادسازی سهام عدالت و سپس ابلاغیه رهبر معظم انقلاب در روزهای گذشته، قرار بر این شد تا آزادسازی سهام عدالت با تأکید بر واگذاری مدیریت و مالکیت آن به مردم و سازوکاری که شورای عالی بورس تعیین می‌کند، انجام و سپس این سهام آزادسازی و قابل معامله شود.
وی افزود: در آزاد سازی به شیوه مستقیم، مدیریت سهام عدالت بدون هیچ گونه واسطه‌ای به سهامداران انتقال می‌یابد همچنین به میزان سهام تخصیص‌یافته به هر فرد در شرکت‌های سرمایه پذیر سهام‌عدالت و به‌تناسب ارزش مقطع واگذاری، تعدادی از سهام 36 شرکت بورسی به مالکان سهام تخصیص خواهد یافت.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه ادامه داد: این دسته از سهامداران، به ازای سهام 13 شرکت غیر بورسی سرمایه‌پذیر نیز سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی را دریافت می‌کنند.
کریم نژاد در ادامه گفت: در حالت مالکیت مستقیم، مسئولیت حفظ، نگهداری و مدیریت سهام اختصاص یافته بر عهده سهامدار است و در راستای حفظ ارزش سهام تخصیص‌یافته، قابلیت نقل و انتقال سهام مزبور به غیر و فروش آن بر اساس محدودیت‌های زمانی و مقداری تعیین‌شده توسط شورای عالی بورس صورت خواهد گرفت.
وی با بیان اینکه طبق قانون تجارت سهامداران از مزایای سهام خود از جمله سود آن بهره‌مند می‌شوند، خاطرنشان کرد: اگر مردم سهام عدالت خود را نگهداری کنند، سهام مشمول سهام عدالت در سال های آینده، افزایش قیمت پیدا کرده و سود نقدی نیز به آن‌ها پرداخت می‌شود همچنین پس از افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌های پرتفو سهام عدالت، ارزش سهام نیز افزایش پیدا می‌کند.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه ادامه داد: بهره‌مندی از خدمات قابل‌ارائه در روش مستقیم ازجمله ایجاد امکان معامله پذیری سهام تخصیص یافته در آینده منوط به مراجعه به سامانه سجام، ثبت‌نام و احراز هویت در مراکز تعیین‌شده است.
کریم نژاد با بیان اینکه در روش غیر مستقیم، مالکیت و مدیریت سهام عدالت از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی ساماندهی خواهد شد و حق انتقال به غیر و دخل و تصرف در آن از سهامداران صلب می‌شود، افزود: سهام مزبور در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (70%) و صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه استانی (30%) ساماندهی می‌شود.
وی عنوان کرد: هم اکنون بیش از 49 میلیون و 100 هزار نفر از هموطنان دارای سهام عدالت هستند که می‌توانند با مراجعه به سامانه سهام عدالت به نشانی www.samanese.ir از وضعیت سهام و میزان سود دریافتی مطلع شوند.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه گفت: همان گونه که در ابلاغیه مقام معظم رهبری و نیز در فحوای مصوبه اولیه سهام عدالت ذکر شده قرار است، باید مالکیت و مدیریت سهام شرکت‌ها از دولت جدا شده و به مردم سپرده شود.
کریم نژاد با بیان اینکه مدیریت غیر مستقیم سهام گزینه خوبی در شرایط کنونی بازار سرمایه نیست، افزود: با توجه به رکورد زنی شاخص کل بورس ایران در دو ماهه اول سال 1399 و احتمال عبور شاخص کل از کانال 2 میلیون واحدی، شاهد افزایش قیمت سهام در بازار بورس ایران ظرف ماه‌های آینده خواهیم بود که این موضوع، سبب رشد ارزش سبد سهام عدالت تا یکسال آینده می شود.
بهره‌وری مستقیم از سهام عدالت، مستلزم آشنایی با دانش سرمایه گذاری است
امیرعلی محمدی، یک کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در قزوین اظهار داشت: افرادی که کد بورسی دارند و با بازار سرمایه آشنا هستند، بهترین راهکار برای آن‌ها، آزاد سازی سهام عدالت به شیوه مستقیم است.
وی افزود: در این صورت به تناسب ارزش سهام عدالت، سهام 49 شرکت به حساب مالکان در سامانه سجام واریز می‌شود و سهامداران می‌توانند آن‌ها را در کنار دیگر سهم‌های خود در بورس داشته باشند.
این کارشناس اقتصادی با تأکید بر اینکه استفاده از روش مستقیم برای عموم مردم توصیه نمی‌شود، تصریح کرد: افرادی که آشنایی کافی با علوم سرمایه‌گذاری و مدیریت ریسک ندارند، باید از روش مطمئن‌تر اما با سود کمتر یعنی مدیریت سهام عدالت به شیوه غیر مستقیم استفاده کنند، البته در این صورت، فقط باید روی سود سالانه سهام حساب باز کرد.
اگرچه انتخاب روش مستقیم بهره‌مندی از سهام عدالت، با توجه به روند صعودی و بی‌نظیر بازار سرمایه در سال99 سودآوری بیشتری دارد اما انتخاب این گزینه و ورود به بورس بدون داشتن تخصص مالی به معنای زیان و شکست در این بازار پر ریسک است.
افرادی که سهام عدالت خود را به شیوه مستقیم تحویل می‌گیرند باید به این نکته توجه کنند که در فروش سهام این شرکت‌های دولتی نباید عجله نکنند زیرا سهام این شرکت‌ها از ارزش ذاتی بالایی برخوردار است.
جدول آمار تعداد مشمولان سهام عدالت و شرکت‌های موجود در طرح سهام عدالت به شرح ذیل است:
