​فواید و مضرات فناوری؛ از راحتی زندگی ما تا شورش علیه بشر

هرروز که می‌گذرد، تاثیر اینترنت و شبکه‌های اجتماعی را در زندگی شخصی و اجتماعی خود بیشتر حس می‌کنیم. این تاثیر به اندازه‌ای است که می‌تواند باعث جابه‌جایی قدرت در کشورها شود، نمونه بارز آن انقلاب تونس است. البته می‌توان جنبش‌های دیگر را هم نام برد که با شبکه‌های اجتماعی ارتباط تنگاتنگ داشتند. جالب است بدانید مانوئل کاستلز در کتاب «شبکه‌های خشم و امید؛ جنبش‌های اجتماعی در عصر اینترنت» که در فن‌ویک این هفته معرفی می‌کنیم، درمورد ابعاد گوناگون این جنبش‌ها و نقش فناوری در آنها بررسی‌های لازم را انجام داده است.

آموزش از طریق پادکست و کلاس‌های آنلاین از دیگر تاثیرات اینترنت در زندگی ماست. شاید هیچ‌وقت فکر نمی‌کردیم بتوان به صورت آنلاین چیزی را یاد گرفت، اما اردشیر کاویانی در پادکست «چهارراه کامپیوتر» به صورت ساده مبانی کامپیوتر را برای مخاطب توضیح می‌دهد.

حال که از نفوذ اینترنت در زندگی خود گفتیم، بهتر است به اپلیکیشن‌هایی که زندگی ما را آسان کرده‌اندند، نیز اشاره کنیم. یکی از این اپلیکیشن‌ها  sayhi است.  این اپلیکیشن ترجمه همزمان صوتی و متنی‌ است. شما می‌توانید با این اپلیکیشن به راحتی به سراسر دنیا سفر کنید بدون اینکه زبان همه کشورها را بدانید.

البته باید توجه داشت تا زمانی می‌‌توانیم در کنار شبکه‌های اجتماعی، فضای مجازی، هوش مصنوعی، ربات‌ها، اپلیکیشن‌ها و در کل همه این موارد زندگی راحت‌تری داشته باشیم که آنها روزی علیه ما شورش نکنند. در این‌صورت دنیای ما دنیای ترسناکی خواهد شد، مانند دنیای فیلم « Ex Machina» که در سال ۲۰۱۴ الکس گارلند برای ما به تصویر کشیده است؛ دنیایی که در آن ربات‌ها به قدری باهوش می‌شوند که با مخلوق خود مقابله می‌کنند.

کتاب شبکه‌های خشم و امید؛ اشکال جدید جنبش‌های اجتماعی در بستر اینترنت

در انتخابات مجلس دهم در سال ۹۴ شبکه‌های اجتماعی نقش اساسی داشتند و حتی این فضا باعث شد نمایندگان لیست ۳۰ نفره تهران همگی وارد مجلس شوند. هیچ‌گاه باورمان نمی‌شد شبکه‌های اجتماعی تا این اندازه برفضای سیاسی کشور تاثیر بگذارند. وقتی در میان کتاب‌های حوزه فناوری جست‌وجو می‌کردم و چشمم به کتابی به نام «شبکه‌های خشم و امید؛ جنبش‌های اجتماعی در عصر اینترنت» خورد و کمی از آن را مطالعه کردم، فهمیدم این شبکه‌ها حتی می‌توانند در حرکت مردم و ایجاد جنبش‌های خیابانی و جابه‌جایی قدرت در کشورها هم تاثیرگذار باشند. به همین خاطر در فن‌ویک این هفته این کتاب را معرفی کردم.

نویسنده کتاب مانوئل کاستلز، جامعه‌شناس اسپانیایی و نویسنده سه‌گانه‌ عصر اطلاعات است. کتاب‌های او اغلب آکادمیک هستند، اما کتابی که معرفی خواهم کرد برعکس کتاب‌های دیگر کاستلز، نسبتا روان و همه‌فهم است و به قول مجتبی قلی‌پور، مترجم این اثر این کتاب «می‌تواند مخاطبان علاقمند به آنچه اکنون در جهان دگرگون‌شده ما در حال رخ‌دادن است» را به خود جذب کند.

 کاستلز به عنوان یک جامعه‌شناس و محقق تحت‌تاثیر خیزش‌هایی که در دسامبر ۲۰۱۰ در تونس آغاز شده و به سراسر جهان عرب سرایت کرده بود، به مطالعه درباره دگرگونی روابط قدرت در تعامل با دگرگونی ارتباطات پرداخته بود. کاستلز متوجه پیدایش الگوی جدیدی از جنبش‌های اجتماعی و شاید اشکال جدیدی از تغییر اجتماعی در قرن بیست و یکم شده بود.

البته کاستلز مطالعات خود را به قیام‌های اعراب محدود نکرد و جنبش‌های دیگر را هم مورد بررسی قرار داد؛ جنبش خشمگینانه در اسپانیا، جنبش اشغال وال‌استریت، اعتراضات اجتماعی در ترکیه و برزیل و حتی ایران. او حتی برای این کنکاش چندماهی را در کنار گروه خشمگین در اسپانیا گذرانده بود تا هم از این جنبش‌ها حمایت کند و در عین‌حال به کشف معنا و منظور آنها بپردازد. نتیجه تحقیقات و ایده‌پردازی‌ها، کتاب « شبکه‌های خشم و امید؛ جنبش‌های اجتماعی در عصر اینترنت» شد.

از منظر این کتاب تمام این جنبش‌ها تفاوت‌های بسیاری با هم دارند، اما در یک چیز مشترک هستند: همه آنها به طور جدایی‌ناپذیری با ایجاد شبکه‌های ارتباطی خودمختار که توسط اینترنت و ارتباطات بی‌سیم پشتیبانی می‌شوند، درهم تنیده شده‌اند. به زبان ساده‌تر شبکه‌های اجتماعی اینترنتی فضاهای خودمختاری هستند که تا اندازه زیادی خارج از کنترل حکومت‌ها و شرکت‌ها عمل می‌کنند. حالا افراد در این شبکه‌های اجتماعی بیم و امیدهایشان را به اشتراک می‌گذارند و با متصل‌شدن به یکدیگر شبکه‌ای تشکیل می‌دهند. این باهم بودن کمک می‌کند تا بر ترس خود غلبه کنند.

از نظر کاستلز ترس، احساس فلج‌کننده‌ای است که قدرت‌های موجود برای رشد و بازتولید خود از طریق ارعاب یا مایوس‌کردن و در صورت لزوم حتی خشونت محض، چه به صورت عریان و چه نهادینه، برآن تکیه می‌کنند.

اما حالا مردم در جنبش‌های اخیر اجتماعی از فضای امن سایبری به سمت اشغال فضای شهری حرکت کردند. این نوعی نمایش خودآگاهی است که مشخصه همیشگی جنبش‌های اجتماعی بزرگ بوده است.

این کتاب تلاش می‌کند ابعاد گوناگون این جنبش‌ها شامل   صورت‌بندی‌، پویایی‌ها، ارزش‌ها و بالاخره چشم‌اندازهای آنها برای دگرگونی اجتماعی را روشن کند و همچنین نقش دقیق فناوری را در پویایی جنبش‌ها ارزیابی می‌کند. این کتاب را نشر مرکز منتشر کرده است. آن را می‌توان به صورت فیزیکی از سایت ایران کتاب یا به صورت آنلاین از پلتفرم‌های طاقچه و فیدیبو تهیه کرد.

پادکست چهارراه کامپیوتر؛ آموزش کامپیوتر به زبان ساده

زمانی تعریف سواد از نظر یونسکو توانایی خواندن و نوشتن بود، اما در اواخر قرن بیستم این تعریف تغییر کرد و یاد گرفتن کامپیوتر و یک زبان خارجی هم به توانایی خواندن و نوشتن اضافه شد. برای یادگیری هرکدام از آنها هم امروزه موسسه‌های بسیار راه‌اندازی و کتاب‌های بیشمار چاپ و به بازار روانه شده‌اند. اردشیر کاویانی یوتیوبر، مدرس و مهندس نرم افزار کامپیوتر به همراه برادرش -آرش- از جمله افرادی هستند که برای آموزش کامپیوتر به همه مردم دست به کار شدند. آنها در کنار تولید فیلم‌های آموزشی در سایت «چهارراه کامپیوتر» و برگزاری کارگاه‌های حضوری، پادکستی هم به همین نام منتشر می‌کنند. در چهارراه کامپیوتر آرش و اردشیر قصد دارند مهارت‌های کامپیوتری را به مردم به زبان ساده آموزش دهند.

علاوه بر آموزش موضوعات پایه‌ای کامپیوتر، افراد یاد می‌گیرند که چطور از مهارت خود کسب درآمد کنند. در پادکست «چهارراه کامپیوتر» در کنار آموزش، آرش و اردشیر با افراد متخصص در این حوزه هم صحبت می‌کنند. به این صورت مخاطبان از تجربه متخصصان هم بهره‌‌مند می‌شوند. تاکنون ۴۱ اپیزود از این پادکست منتشر شده است. آخرین اپیزود ژانویه امسال منتشر شد که به خرید تجهیزات کامپیوتر و شبکه برای شرکت یا سازمان اختصاص داشت.

این پادکست در کست‌باکس ۳۴.۹ هزار دنبال‌کننده دارد و ۲۸۱.۹ هزار بار پادکست شنیده شده است.۷۷۸ نظر در کست‌باکس ثبت شده است که بسیاری از آنها مثبت بود. شما می‌توانید پادکست «چهارراه کامپیوتر» را از کست‌باکس، ناملیک و شنوتو و سایت «چهارراه کامپیوتر» گوش دهید.

اپلیکیشن say hi translate؛ بدون مترجم سفر کن

برای فن‌ویک این هفته تصمیم گرفتم اپلیکیشن خارجی معرفی کنم که قرار است در سفرهای خارجی همراه شما باشد. با استفاده از این اپلیکیشن می‌توانید با مردم سراسر دنیا ارتباط برقرار کنید بدون اینکه حتی زبان آنها را بلد باشید.

اپلیکیشن say hi translate، محصول آمازون، یک اپلکیشن مترجم صوتی و متنی همراه است که زبان فارسی را هم پشتیبانی می‌کند و استفاده از آن هزینه‌ای ندارد. sayhi امکان ترجمه جملات و کلمات به بیش از ۱۰۰ زبان مختلف را برای کاربران فراهم کرده است.

وقتی اپلکیشن را نصب کردید، در ابتدا باید به میکروفون اجازه دسترسی دهید. در صفحه اصلی ۲ میکروفون آبی و سبز می‌بینید. میکروفون آبی برای زبان مبدا است. با انتخاب فلش زیر میکروفون لیست بلندبالایی را می‌بینید. از بین آنها می‌توانید زبان فارسی را برگزینید. وقتی زبان را انتخاب کنید، می‌توانید سرعت گفت‌وگو که سریع یا کند باشد و صدای مترجم که مرد باشد یا زن را به انتخاب خود تغییر دهید. در این بخش همچنین می‌توانید انتخاب کنید که آیا می‌خواهید صحبت کنید یا تایپ کنید. پیشنهاد من این است که در محیط شلوغ، به جای صحبت‌کردن تایپ کنید چون این اپلیکیشن حرف‌های اطراف را هم همراه با صحبت‌های شما ترجمه می‌کند و باعث سردرگمی شما می‌شود.

 میکروفون سبز رنگ مخصوص کشور مقصد است. وقتی فلش زیر میکروفون را انتخاب کنید وارد لیست زبان‌ها می‌شویم و می‌توانید هرکدام از آنها را انتخاب کنید.

برای برقراری ارتباط، باید میکروفون را فشار دهید و جمله خود را به فارسی بگویید. سپس اپلکیشن، جمله شما را به زبان مقصد ترجمه می‌کند. شما همچنین با انتخاب سطل آشغال، می‌توانید تمام مکالمات خود را حذف کنید.  این اپلکیشن رابط کاربری بسیار ساده‌ و دقت و سرعت بالایی در ترجمه جملات دارد.

این اپلیکیشن هم نسخه اندروید و هم نسخه iOS دارد. برای دریافت اپلکیشن برای آیفون می‌توانید از iApps  یا سایت اصلی Sayhi اقدام کنید. برای دریافت نسخه اندروید هم به کافه‌بازار، گوگل‌استور و مایکت مراجعه کنید. اپلکیشن Sayhi در بازار نمره ۴.۵ از ۵ را دریافت کرده و بیش از ۱۰۰ هزار بار دانلود شده است. این اپلیکیشن همچنین درگوگل‌استور نمره ۴.۶ از ۵ را دارد و بیش از ۵ میلیون بار دانلود شده است.

Ex Machina؛ تقابل هوش مصنوعی با خالقش

در سال ۲۰۱۴ الکس گارلند در اولین فیلم خود به نام « Ex Machina» ربات انسان‌نمایی به نام «آوا» را خلق کرد. ۲ سال بعد در دنیای واقعی یک ربات انسان‌نما به نام سوفیا (Sophia) توسط هنسون روبوتیکس خلق شد. ربات انسان‌نمایی که حالت چهره خود را تغییر می‌دهد و از طریق هوش مصنوعی ارتباط برقرار می‌کند؛ رباتی دقیقا شبیه آوا.

الکس گارلند با فیلم‌ خود نشان داد که چندسال از زمان خود جلوتر است و امکان دارد پیش‌بینی‌های او حتی به واقعیت تبدیل شود.

Ex Machina یا فرا ماشین در ژانر علمی تخیلی و تریلر روان‌شناختی محصول سال ۲۰۱۴، داستان یک برنامه‌نویس جوان به نام کیلب است که در بزرگترین شرکت اینترنتی جهان به نام بلوبوک، مشغول به فعالیت است. او پس از پیروزی در یک مسابقه اداری، به مدت یک هفته امکان حضور در اقامتگاهی را به‌دست می‌آورد که به مدیرعامل کمپانی بلوبوک تعلق دارد. کیلب پس از ورود به مکان مورد نظر، متوجه می‌شود که باید با اولین هوش مصنوعی جهان به نام آوا، ارتباطی موثر برقرار کند.

این فیلم روی روابط پیچیده بین کیلب و آوا تمرکز کرده است. می‌توان فیلم را کمی شبیه به فیلم «Her» دانست. با این تفاوت که در «فراماشینی» ما با یک ربات فیزیکی طرف هستیم. تمام فیلم در فضایی بسته اتفاق می‌افتد، اما این موضوع باعث نمی‌شود که حوصله مخاطب سر برود چون فیلم سراسر تعلیق و هیجان است.

 فیلم فراماشینی به ۲ موضوع به خوبی پرداخته است و باعث شده این اثر ارزشمندی شود؛ اول تقابل هوش‌مصنوعی و خالقش. موضوعی که در حال حاضر با وجود دیپ‌فیک‌‌ و چت‌جی‌بی‌تی نگرانی‌هایی را برای بشر ایجاد کرده است و این سوال ایجاد می‌شود که بشر تا چه اندازه می‌خواهد در طراحی هوش‌مصنوعی پیش رود. دوم روبروشدن احساسات واقعی بشر با احساسات غیرواقعی هوش مصنوعی و نشان می‌دهد این تقابل چه عواقب ترسناکی خواهد داشت.

الکس گارلند پیشتر نویسندگی فیلم‌هایی چون « ۲۸ روز بعد » و «هرگز نذار برم» را به عهده داشت و با فیلم فراماشینی به عنوان نخستین بار، کارگردانی را تجربه کرد. در اولین تجربه خود نیز باعث شد این فیلم در گیشه بیش از ۳۶.۸ میلیون دلار در سراسر جهان به فروش برسد. منتقدان نیز این فیلم را به خاطر جلوه‌های بصری، فیلمنامه‌ و اجرای بازیگران تحسین کردند.

فراماشینی همچنین در هشتاد و هشتمین دوره جوایز اسکار، برنده بهترین جلوه‌های بصری و گارلند نامزد بهترین فیلمنامه اصلی شد.