رتبه ایران در فیلترینگ اینترنت: دوم در جهان

تحلیل وضعیت اینترنت در ایران در ماه‌های اخیر نشان می‌دهد اینترنت در ایران در ماه‌های اخیر شدیدترین محدودیت‌ها را تجربه کرده است، به طوری که با ۱۴ بار قطع کامل اینترنت در رتبه نخست جهان قرار گرفته و در میزان فیلترینگ سایت‌ها پس از چین در رتبه دوم جهان بوده است. همچنین ایران در شاخص دسترسی آزادانه به اینترنت رتبه سوم بدترین وضعیت را در میان کشور‌های جهان دارد.

به گزارش اکو ایران، انجمن تجارت الکترونیک تهران در گزارشی تحلیلی کیفیت اینترنت در ایران را تا پاییز ۱۴۰۲ مورد بررسی قرار داده است. در بخشی از این گزارش به محدودیت اینترنت در ایران پرداخته شده است؛ پدیده‌ای که آثار آن به خصوص بر اقتصاد کشور در سال‌های اخیر بیشتر به چشم آمده است. اینترنت در سال‌های اخیر به مطابق این گزارش محدودیت اینترنت در جهان در ۵۰ رتبه دسته‌بندی شده که در این میان ایران رتبه ۴۹ جهان را کسب کرده و ۵۵ درصد محدودیت بر اینترنت کشور ما وجود دارد. مطابق این دسته‌بندی اینترنت در کشور ما ۵۵ درصد محدودیت دارد و پس از چین محدودترین اینترنت در جهان است.

انجمن تجارت الکترونیک تهران محدودیت‌های اینترنتی را در چهار سطح دسته‌بندی کرده که در این گزارش دو سطح آن یعنی قطع کامل یا کنترل‌شده اینترنت و فیلترینگ بررسی شده است. مطابق این گزارش ایران در تعداد دفعات قطع کامل اینترنت رتبه اول، در درصد فیلترینگ وبسایت‌ها رتبه دوم و در بدترین دسترسی آزادانه به اینترنت رتبه سوم در جهان را دارد.

رکورد خاموشی مطلق اینترنت در دنیا برای ایران

محدودیت در اینترنت آثار گوناگونی را برای کشور به خصوص در عرصه اقتصاد به دنبال دارد؛ این اقدام سبب کاهش دسترسی به جریان آزاد اطلاعات شده و می‌تواند مانع نوآوری در صنایع، کاهش تبادلات بین‌المللی و ارتباط با بازار‌های جهانی و افت عملکرد کسب‌وکار‌های آنلاین شود.

یکی از انواع محدودیت بر اینترنت قطع کامل یا کنترل شده آن است. این وضعیت وضعیتی است که در آن اینترنت کشور با عاملیت دستوری اغلب به دلایل سیاسی به صورت کامل یا مقطعی قطع می‌شود. به گزارش انجمن تجارت الکترونیک این نوع از محدودیت در چهار مقطع انتخابات سال ۱۳۸۸، حوادث آبان ۱۳۹۸ و شهریور ۱۴۰۱ با دستور شورای امنیت کشور اعمال شده است.

مطابق این گزارش که از داده‌های بین‌المللی به دست آمده در نیمه نخست سال ۲۰۲۳ ایران با ۱۴ بار قطعی و اختلال سراسری در اینترنت در رتبه اول جهان قرار گرفته است. پس از کشور ما نیز هند، پاکستان، اتیوپی، موریتانی، سنگال و ترکیه در رده‌های بعدی در قرار گرفته‌اند.

رکورد فیلترینگ سایت‌ها پس از چین برای ایران

اما علاوه بر مقاطعی که اینترنت به طور کلی در کشور دچار اختلال می‌شود، برخی وبسایت‌ها نیز با اینترنت داخلی قابلیت دسترسی ندارند و به اصطلاح فیلتر هستند.

انجمن تجارت الکترونیک تهران با نمونه‌گیری از ۱۰۰ وبسایت مختلف تعداد وبسایت‌های فیلترشده را در کشور‌ها مشخص کرده است. مطابق این دسته‌بندی چین، ایران، روسیه، عربستان سعودی، اردن و اروگوئه ۶ کشور اول جهان با بیشترین سایت فیلتر شده در ۹ ماهه نخست سال ۱۴۰۲ بوده‌اند. به طوری که چین بیشترین درصد فیلترینگ سایت‌ها را در جهان داشته و ۴۹.۵ درصد وبسایت‌ها در این کشور فیلتر هستند. پس از این کشور نیز ایران با ۴۹.۴ درصد سایت‌ها در رتبه دوم است. البته در این گزارش اشاره شده که این محدودیت‌ها در ایران فرای محدودیت‌های عمومی مثل فیلترینگ سایت‌های پورنوگرافی است که در کشور‌های دیگری نیز وجود دارد.

رتبه ایران در بدترین دسترسی آزادانه به اینترنت: سوم در جهان

دسترسی آزادانه به اینترنت شاخص دیگری است که برای سنجش میزان محدودیت‌های اعمال‌شده بر اینترنت کشور می‌توان مورد بررسی قرار داد.

بر اساس گزارش انجمن تجارت الکترونیک که این شاخص که بر اساس مواردی مثل نقض حقوق کاربر، موانع دسترسی و محدودیت در محتوا توسط سایت ساخته می‌شود در ۷۰ کشور جهان در سال ۲۰۲۳ مورد بررسی قرار گرفته که در این میان ایران پس از چین و میانمار بدترین وضعیت دسترسی آزاد به اینترنت را دارد. این شاخص برای ایران برابر با ۱۱ بوده است.