کرونا مردم را از خیلی چیز‌ها ترسانده است؛ از دورهم جمع شدن، حضور در جاهای شلوغ، دست دادن و روبوسی کردن و البته خوردن گوشت، مرغ و ماهی.
هر چند از همان روز‌های اول که اعلام شد یک سندروم حاد تنفسی در شهر ووهان چین شایع شده و در حال گسترش به اقصا نقاط جهان است، متخصصان تاکید کردند این بیماری در بدن دام‌ها، مرغ‌ها و ماهی‌ها وجود ندارد، اما مردمی که می‌دانند نقطه شروع کووید ۱۹ یک بازار فروش آبزیان بوده با احتیاط بیشتری رفتار می‌کنند. مصرف ماهی و میگو به خودی خود در ایران به نسبت میانگین جهانی پایین هست، حال شیوع کرونا باعث شده بیش از پیش مصرف آبزیان کاهش یابد و این به کسادی کار صیادان و ماهی‌فروشان انجامیده است.ترس و ممنوعیت، دلیل کاهش خرید ماهی
در استان‌های ساحلی کشور غیر از صیادان، افراد زیادی هستند که با صید و صیادی ارتباط دارند و معیشت آنها از این طریق می‌گذرد. شهر‌های ساحلی کشور به بازار‌های ماهی‌فروشی‌شان معروف هستند؛ بازار‌هایی که در دو ماه اخیر یا بسته شده‌اند یا کساد.
یکی از ماهی‌فروشان در اهواز به ایلنا می‌گوید: ماهی‌فروشی برای بسیاری از کسانی که به این شغل مشغول هستند در حالت عادی درآمد کمی دارد. تعطیل کردن بازار‌های فروش ماهی باعث شده همین درآمد ناچیز را هم از دست بدهیم.
او ادامه می‌دهد: در اهواز و خیلی از شهر‌های دیگر بسیاری از افراد که از طریق فروش ماهی روزگار می‌گذرانند، خودشان صیاد هم هستند. در دو ماه اخیر هم کار و کاسبی فروشندگان و هم صیادان کساد شده است. از طرفی ممنوعیت‌هایی ایجاد شد و مثلا عنوان کردند ماهی را به عرضه‌کنندگان مجاز بفروشید، از طرف دیگر خریداران ماهی به دلیل ترس از کرونا هم کم و کمتر شدند. به همین دلایل خیلی‌ها درآمدشان را از دست دادند. ما ترسِ مردم و لزوم رعایت مسائل بهداشتی را درک می‌کنیم، اما انتظار داشتیم مسائل و مشکلات صیادان و فروشندگان ماهی درنظر گرفته شود تا آنها دچار مشکلات اقتصادی نشوند.
کاهش مراجعه مردم برای خرید، کاهش تقاضای خرید محصولات تازه به دلیل ابهام در مصرف و عدم پاک کردن اقلام خریداری شده در واحد‌های صنفی فروش ماهی به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی باعث شده که تقاضای خرید آبزیان تازه به شدت با کاهش مواجه شودرئیس اتحادیه صیادی خوزستان بر گفته‌های این ماهی‌فروش اهوازی صحه می‌گذارد و از عدم برنامه‌ریزی درست برای کنترل بازار ماهی و جلوگیری از خسارت صیادان و ماهی‌فروشان انتقاد می‌کند.
غلامرضا دهقانی به ایلنا می‌گوید: عرضه ماهی تازه در بازار‌های ماهی‌فروشی تقریبا در همه شهر‌های کشور ممنوع شد. مشخص بود که این ممنوعیت مشکلاتی به وجود می‌آورد. وقتی این ممنوعیت‌ها را اعمال کردند، گفتند قصد داریم ماهی را از صیادان بخریم تا به‌صورت بهداشتی بسته‌بندی و توزیع شود اما برنامه‌ریزی نادرست و عملکرد نامناسب باعث شد دلالان سود کنند و صیادان و ماهی‌فروشان متضرر شوند.
او توضیح می‌دهد: اوایل اسفند سال گذشته که خبر رسید کرونا شیوع پیدا کرده باتوجه به ترس مردم از مصرف ماهی تازه و همچنین به دلیل رعایت مسائل بهداشتی ما عنوان کردیم که برای رساندن ماهی به دست شهروندان لازم است واحد‌های عمل‌آوری فعال شوند. در واقع ماهی باید به میزان لازم از صیادان خریداری می‌شد، با رعایت مسائل بهداشتی بسته‌بندی می‌شد و با توزیع مناسب به دست مردم می‌رسید. اگر این زنجیره درست عمل می‌کرد نه صیادان ضرر می‌کردند و نه مردم، اما با اقدامات تخریبی که صورت گرفته، در مقطعی قیمت ماهی بالا رفت و در مقطعی دیگر قیمت به شدت پایین آمد.
رئیس اتحادیه صیادی خوزستان می‌گوید: باتوجه به ممنوعیت عرضه ماهی تازه، افرادی مبادرت به خرید ماهی از صیادان کردند. آنها با این بهانه که مشتری نیست، قیمت‌ها را پایین آوردند. صیادان به این صورت متضرر شدند، آنقدر که صیادی دیگر برای خیلی‌ها به‌صرفه نبود. وقتی صید کم شود، قیمت بالا می‌رود و بازار بهم می‌ریزد.
او با بیان اینکه اگر برنامه‌ریزی درستی صورت می‌گرفت در بحبوحه کرونا حتی از طریق پرورش یا عمل‌آوری ماهی می‌شد شغل و درآمد به وجود آورد، می‌گوید: لازم بود برای این کار برنامه درستی می‌ریختیم، نه اینکه اجازه دهیم از وضعیت سوءاستفاده شود و صیادان و ماهی‌فروشان ضرر کنند.
چاره‌اندیشی بعد از ۲ ماه
برخی از تبعات شیوع کرونا اجتناب‌ناپذیر است، اما برخی از مشکلات ایجاد شده ممکن بود با برنامه‌ریزی و عملکرد درست به وجود نیایند.
اخیرا و درحالیکه حدود دو ماه از شیوع کرونا در ایران می‌گذرد و بسیاری از مشاغل ازجمله صیادان و ماهی‌فروشان متضرر شده‌اند، عیسی گلشاهی (مدیرکل دفتر بهبود کیفیت، فرآوری و توسعه بازار آبزیان سازمان شیلات ایران) با بیان اینکه تمام مواد پروتئینی ازجمله آبزیان خصوصا بخش آبزیان تازه به شدت تحت تاثیر بیماری کرونا قرار گرفته، گفته است: کاهش مراجعه مردم برای خرید، کاهش تقاضای خرید محصولات تازه به دلیل ابهام در مصرف و عدم پاک کردن اقلام خریداری شده در واحد‌های صنفی فروش ماهی به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی باعث شده که تقاضای خرید آبزیان تازه به شدت با کاهش مواجه شود.
او هشدار داده: اگر ماهی‌های پرورشی سردابی (قزل آلا) و گرم آبی به موقع از مزارع پرورش ماهی خارج و همچنین در زمان مناسبی مصرف نشوند، مشکلاتی ایجاد خواهند کرد که از این مشکلات می‌توان به انباشت محصول در مزارع و کاهش سطح کلی تولید در سال جاری و عدم تامین نقدینگی تولیدکننده برای تولید جدید اشاره کرد.
چنین اتفاقاتی در حالی رخ می‌دهد که معیشت ده‌ها هزار نفر در ایران به صورت مستقیم و غیرمستقیم به پرورش و صید ماهی بستگی دارد. علاوه بر صیادان که بیش از ۱۵۰ هزار نفر هستند، تعداد قابل توجهی از شهروندان در استان‌های ساحلی و دیگر استان‌های کشور به فروش یا عمل آوری ماهی، میگو و دیگر آبزیان خوراکی مشغول هستند. شرایط کنونی حتی می‌توانست منجر به فعال شدن بخش‌های دیگر در صنعت آبزیان شود. متاثر از کرونا بسیاری از شاغلان در بخش خدمات کار خود را از دست دادند. با برنامه‌ریزی مناسب می‌شد این افراد را به کار گرفت تا کار بسته‌بندی و توزیع محصولاتی مثل ماهی، گوشت و مرغ را برعهده بگیرند. برنامه‌ریزی نادرست باعث از بین رفتن این فرصت شد و به بحران معیشتی گروه‌هایی از جامعه دامن زد؛ بحرانی که خود می‌تواند منجر به نقض پروتکل‌های بهداشتی و خطرآفرینی در شرایط شیوع کرونا شود.
رئیس اتحادیه صیادی خوزستان می‌گوید: مشکلات ایجاد شده برای صیادان و ماهی‌فروشان موجب شده افرادی به صورت غیرمجاز و در محل‌هایی خارج از بازار‌های ماهی اقدام به فروش آبزیان کنند. این اتفاق خطرناکی است و ممکن است سلامت مردم را به خطر بیندازد. بر این اساس ما امیدواریم مشکلات جامعه صیادی و فروشندگان ماهی مورد توجه قرار گیرد و ساز‌و‌کار مناسبی برای عرضه محصولات دریایی فراهم شود.
باتوجه به ممنوعیت عرضه ماهیان تازه، افرادی مبادرت به خرید ماهی از صیادان کردند. آنها با این بهانه که مشتری نیست، قیمت‌ها را پایین آوردند. صیادان به این صورت متضرر شدند، آنقدر که صیادی دیگر برای خیلی‌ها به‌صرفه نبود. وقتی صید کم شود، قیمت بالا می‌رود و بازار بهم میریزدکرونا با ایجاد اختلال در عرضه محصولات، اقتصاد را دچار بحران کرده است. با اتخاذ راهکار‌هایی می‌توان مشکلات عرضه محصولات را تا حدی برطرف کرد. فروش آنلاین یکی از راه‌هاست، اما باید توجه داشت که بسیاری از شاغلان امکانات و توانایی‌های لازم برای این کار را ندارند. حمایت از آنها در این زمینه‌ها باعث می‌شود آلام شیوع کرونا و زمین‌گیر شدن اقتصاد کاهش یابد.
