خداحافظی طبقه متوسط با سالن‌های سینما؟

سینمای ایران سال پرفرازونشیبی را پشت سر گذاشت. سالی که هنوز به اتمام نرسیده، بحران دیگری را تجربه می‌کند. این بار بحث بر سر افزایش قیمت بلیت سینماهاست؛ اتفاقی که جدید نیست و هرازگاهی این خبر موجی از واکنش‌ها را در پی دارد و بعد از مدتی همه چیز به حالت قبل برمی‌‌گردد، اما اثرات طولانی‌مدت آن، واکنش مخاطبان به چگونگی حضور در سالن‌های سینماست. امسال که بحث فروش شگفت‌‌انگیز برخی از فیلم‌های سینمایی مطرح شد و خبرهای رکوردشکنی فیلم‌های کمدی سر زبان‌ها افتاد و این رکوردشکنی‌ها با سایر رقبا طی سالیان قبل مقایسه شد، بحث افزایش قیمت بلیت سینماها طی سال‌های متمادی اولین موضوعی بود که این رکوردشکنی‌ها را زیر سؤال برد و ماجرای تعداد مخاطبان و نسبت آن با قیمت بلیت، چالش دیگری ایجاد کرد. از تمام این حرف‌ها گذشته، باید این واقعیت را پذیرفت با تورمی که هرساله تجربه می‌کنیم، افزایش قیمت بلیت سینماها ناگزیر اتفاق می‌افتد. میزان استهلاک تجهیزات سالن‌های سینما و قیمت‌های بالای تجهیز آنها، چاره‌ای جز افزایش قیمت بلیت باقی نمی‌گذارد. این در حالی است که طی یک سال گذشته مخاطبان سینما بیشتر از آثار کمدی استقبال کرده‌اند و سینماداران اولین گروهی هستند که ساخت و اکران فیلم‌های کمدی را تأیید می‌کنند و تا حد زیادی می‌توان متوجه شد که سینماداران به روشن‌بودن چراغ سالن‌هایشان در صورت وجود فیلم‌های کمدی دل خوش کرده‌اند و شاید افزایش دوباره قیمت بلیت سینماها تغییری در عادات مخاطب کمدی‌بین ایجاد نکند. تازه‌ترین خبرهایی که افزایش قیمت بلیت سینما را تأیید می‌کند، از فروش بلیت 

80 هزار تومانی فقط در ساعات اوج پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها حکایت دارد. محمدرضا صابری سخنگوی انجمن سینماداران در این رابطه به ایرنا گفت: «ما روزهای شنبه، یکشنبه و چهارشنبه، مطابق همان شرایط گذشته بلیت‌‌فروشی خواهیم داشت و هیچ ‌تفاوت قیمتی اتفاق نیفتاده است. روزهای دوشنبه مانند روزهای سه‌شنبه بلیت‌فروشی‌ها نیم‌بها خواهد بود. تغییری که اتفاق افتاده مربوط به روزهای پنجشنبه و جمعه است. در این دو روز تا پیش از ساعت پیک مخاطبان که بستگی به موقعیت جغرافیایی سینماها دارد، بلیت‌فروشی با قیمت گذشته است و از این ساعت به بعد مطابق درجه‌بندی سالن سینما قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند. قیمت بلیت در سینماهای مدرن به جای 

۶۰ هزار تومان، ۸۰ هزار تومان می‌شود، در سینماهای ممتاز به‌ جای ۴۵ هزار تومان، ۶۰ هزار تومان می‌شود و در سینماهای درجه یک به‌ جای ۳۰ هزار تومان، ۴۵ هزار تومان می‌شود».

او تأکید کرد که ملاک تعیین ساعت پیک مخاطبان در سینماهای مختلف در روزهای پنجشنبه و جمعه است؛ «این ساعت بسته به میزان استقبال از سینماها در موقعیت‌های جغرافیای مختلف تعیین می‌شود. اما طبق بررسی‌ای که داشتیم در اکثر سینماها این ساعت حوالی ۱۶ الی ۱۶:۳۰ تعیین می‌شود. مخاطبان هم از طریق سایت‌های بلیت‌فروشی می‌توانند در جریان قیمت‌گذاری‌ها قرار بگیرند».

در صورت تغییرنکردن قیمت بلیت سینما نمی‌توان از پس هزینه‌های جاری سالن‌ها برآمد

سیدجمال ساداتیان تهیه‌کننده و سینمادار معتقد است اگر به فکر بقای سینما باشیم باید تناسبی بین هزینه تولید و فروش فیلم وجود داشته باشد. او در این رابطه به «شرق» گفت: «هزینه‌های تمام‌شده تولید یک فیلم حتی در یک سال اخیر دو برابر شده است. به همین نسبت هزینه نگهداری سالن‌های سینما هم افزایش پیدا کرده است. در این شرایط هم برای تهیه‌کننده‌ای که سرمایه گذاشته و فیلم تولید کرده و هم برای سینماداری که باید فیلم را به نمایش بگذارد، باید شرایطی فراهم شود تا بتوانند به حیاتشان ادامه دهند. از سوی دیگر مردم دوست دارند فیلم‌های خوب را در سینماهای کمی مدرن‌تر یا همان مجتمع‌های تجاری که طی سال‌های اخیر به تعدادشان اضافه شده است ببینند. اگر ما تهیه‌کنندگان آثار سینمایی، فیلم‌های مورد توجه مردم را تولید کنیم و مخاطب با فیلم‌ها ارتباط برقرار کند، در این صورت رقم‌هایی که به عنوان قیمت بلیت سینما اعلام می‌شود، برای مردم زیاد نیست».

تهیه‌کننده فیلم سینمایی «متری شیش و نیم» ادامه داد: «اگر مقایسه‌ای بین اقتصاد سینمای پاکستان و ایران داشته باشیم متوجه می‌شویم که به مراتب سینمای پاکستان نسبت به کشور ما در رده‌های پایین‌تری قرار دارد، اما در پاکستان قیمت بلیت سینما از ایران بیشتر است و در اروپا هم قیمت بلیت سینماها از20 یورو به بالا‌ست. حالا در این شرایط تصور کنید قیمت بلیت سینما در ایران یک یورو باشد، ولی هزینه تجهیزاتی که از خارج وارد ایران می‌شود، باید با قیمت‌های بسیار مضاعف از اروپا تأمین شود. در این شرایط می‌بینید که در صورت تغییرنکردن قیمت بلیت سینما نمی‌توان از پس هزینه‌های جاری سالن‌ها برآمد. قطعا باید تعادلی بین هزینه و نگهداری سالن سینما به وجود بیاید».

ساداتیان در بخش دیگری از صحبت‌‌هایش گفت: «در حال حاضر سه قیمت بلیت برای سینماها اعلام شده است؛ سینما‌های مدرن 80 تومان، ممتاز 60 تومان و به همین نسبت 50 تومان اعلام شده است. قیمت بلیت سینمایی که 50 تومان عرضه می‌شود، در روزهای عادی نیم‌بهاست. یعنی 25 هزار تومان فروخته می‌شود. قشر مخاطبی که توان اقتصادی مطلوبی برای هزینه بلیت سینما ندارد در روزهای نیم‌بها می‌تواند با 

25 هزار تومان فیلم ببیند. قشری که قطعا باید به فکرش بود و توان اقتصادی‌اش را در نظر گرفت. سینمارفتن با این قیمت به نظرم مطلوب است و شاید نتوان قیمتی کمتر از این را تصور کرد. علاوه بر اینکه تعداد روزهای نیم‌بهای سینماها از یک روز در هفته به دو روز افزایش پیدا کرده و روزهای دوشنبه و سه‌‌شنبه می‌توان نیم‌بها در سینماها فیلم دید. به نظرم در این شرایط شاید بیشتر از این نمی‌توان تدبیری اندیشید. ولی از طرفی اگر شهرداری‌ها به وظایفشان عمل کنند و بنگاه‌های اقتصادی که شعارهای فرهنگی را در دستور کارشان قرار داده‌اند به کمک سینما بیایند، می‌توان شرایط مطلوب‌تری را تصور کرد. فرض کنید شهرداری مناطق مختلف می‌توانند بلیت سینما خریداری کرده و در مدارس توزیع کنند. اگر شهرداری‌ها یا بنگاه‌های اقتصادی که شعارهای فرهنگی می‌دهند، برای یک بار بودجه فرهنگی‌شان را به این طرح اختصاص دهند، می‌توان این بستر را برای بسیاری از افراد و اقشار مختلف اجتماع فراهم کرد که فیلم‌های روز را روی پرده سینماها ببینند».

تهیه‌کننده فیلم «چهارشنبه‌سوری» در پاسخ به این پرسش که اساسا آیا فیلم‌های روی پرده توانایی جذب مخاطب از همه اقشار جامعه را دارد یا خیر؟ گفت: «در حال حاضر با دو اتفاق روبه‌رو هستیم. فیلم‌های اجتماعی که مدت‌هاست در مورد چگونگی ساخت آنها بحث‌های مفصلی وجود دارد؛ در این مورد معتقدم باید وزارت ارشاد سعه صدر به خرج بدهد و فیلم‌ها بدون ممیزی تولید و پخش شود. باید باور کنیم فیلم‌های اجتماعی تصویری از پیرامون و اجتماعی است که در آن زندگی می‌کنیم. بیننده هم دوست دارد فیلم‌هایی که نقد اجتماعی دارد یا معضلی اجتماعی را بیان می‌کند روی پرده سینما ببیند. از طرفی اهالی سینما که مدعی هستیم اخلاق‌مدار هستند و می‌توانند قصه‌های خوب بنویسند، باید کمی خلاقیت بیشتری به خرج بدهند تا کارهایی ارائه شود که برای مردم مطلوب باشد. مردم از فیلم‌های اجتماعی توقع دیگری دارند؛ اینکه 

به صراحت به برخی موضوعات اشاره شود. البته این در صورتی است که وزارت ارشاد بحث ممیزی را محدود کند و فشار را از فیلم‌هایی که نقد اجتماعی مطرح می‌کنند بردارد. اگر سبد محصولات سینمایی پربار و متنوع‌تر شود، قطعا سال آینده رونق را در سینماها شاهد خواهیم بود. اینکه سینما باز هم می‌تواند میزبان اقشار مختلف اجتماع باشد. اگر فیلم‌های اجتماعی ما با این سخت‌گیری‌ها توان بیان موضوعات مختلف را نداشته باشند و فقط به یک‌سری فیلم‌های طنز محدود شویم، فیلم‌های طنزی که حرفی برای گفتن ندارند و صرفا برای سرگرمی ساخته می‌شوند، ممکن است آنها هم بعد از یک مدت برای مردم عادی شوند».

قیمت بلیت سینماها در صورت افزایش، باز برای سینماها سودده نیست

شروین احمدی مدیر یک پردیس سینمایی در جنوبی‌ترین نقطه تهران با اشاره به اینکه در این پردیس سینمایی فیلم‌های کمدی طرفداران بیشتری دارد، به «شرق» گفت: «این پردیس سینمایی مخاطبان خاص خودش را دارد. در این سینما هم کمدی طرفداران بیشتری دارد. البته استقبال از فیلم‌های کمدی باعث نمی‌شود فیلم‌های اجتماعی یا هنر و تجربه را اکران نکنیم. با این حال در بین همه شکل فیلمی که اینجا نمایش داده می‌شود، کمدی اقبال بیشتری دارد».

او در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «قیمت بلیت سینماها در تمام نقاط تهران یکی است. با این تفاوت که عمدتا مخاطبان سینما در جنوب شهر سالن‌های استاندارد با تصویر، صدا و صندلی‌های خوب ندارند. در جنوب تهران معمولا سینمای مدرن نمی‌بینیم، اما در این مدت که میزبان علاقه‌مندان سینما شدیم، نمودار فروش گیشه صعودی است».

احمدی ادامه داد: «قیمت بلیت سینماها در صورت افزایش، باز برای سینماها سودده نیست. در حال حاضر به‌جز چند سینما که در فهرست فروش اول کشور هستند، باقی سینماها صرفا کار فرهنگی می‌کنند. سینماها با این قیمت بلیت نمی‌توانند خرج و دخلشان را تأمین کنند. به همین دلیل باز به دولت وابسته می‌شوند. اینکه دولت به آنها یارانه‌ای دهد تا هزینه‌های سینما را تأمین کنند. در نهایت این ارقام فروش بلیت عددی نیست که مجموع آن به سینماداران کمک کند. در همین سینما، علی‌رغم افزایش قیمت بلیت، هر روز تا ساعت سه تا پنج بعدازظهر نیم‌بهاست و استقبال از فیلم‌ها دقیقا به دلیل همین نیم‌بها بودن بلیت است. باید پذیرفت افزایش قیمت بلیت سینما نسبت به تورمی که در کشور تجربه می‌کنیم، چیزی نیست. زمانی بلیت شش هزار تومانی می‌فروختیم و دلار هزار تومان بود. حالا با این تورم حساب کنید که بلیت سینما در حالت واقعی باید چقدر افزایش داشته باشد؟».

احمدی ادامه داد: «سال به سال سینمادار ضرر بیشتری متحمل می‌شود، درصورتی که سینمادار تجهیزات سالن را به دلار می‌خرد. قیمت یک پروژکتور معمولی چیزی بین 500 تا 600 میلیون تومان است و هر دو سال یک بار نیاز به تعویض دارد. با این هزینه‌ها افزایش قیمت بلیت ناچیز است».

فرشته فکری از دیگر مدیران سینما هم در صحبت‌هایش تأکید کرد که با توجه به شرایط اقتصادی منطقه‌ای که سینما در آن بنا شده تصمیمات دیگری برای فروش بلیت به مخاطبان در نظر گرفته شده است. او افزود: «با اینکه سینما نسبتا تفریح ارزان‌قیمتی است، بسیاری از مخاطبان ما اولین بار است که قدم به سالن سینما می‌گذارند، بنا بر شرایط تصمیم گرفتیم دو روز در هفته نیم‌بها باشیم و در زمان پیک سینما -پنجشنبه و جمعه- ساعات 9 و 10 شب چهار ردیف بالا از قیمت 60 تا 80 تومان تغییر داده می‌شود و باقی صندلی‌ها با بلیت 60 تومانی عرضه می‌شود. واقعیت این است که دوست نداشتیم در این مجموعه افزایش قیمت بلیت داشته باشیم. ولی برای ادامه حیات سینما و ماندن در فهرست سینماهای مدرن ما هم باید این تغییر قیمت را در گیشه لحاظ کنیم».

او ادامه داد: «با در نظر گرفتن سطح اقتصادی منطقه، تغییراتی در قیمت بلیت اعمال کردیم؛ چراکه در ابتدای تأسیس این سینما مخاطب چندانی نداشتیم، اما به مرور ارتباط مخاطب با سینما شکل گرفت و این روند روز به روز بهتر شده است و دوست نداریم با تغییرات ناگهانی این ارتباط با مخاطب قطع شود».

روش پلکانی قیمت بلیت همه جای دنیا مرسوم است

رضا سعیدی‌پور عضو هیئت‌مدیره انجمن سینماداران هم افزایش قیمت بلیت سینماها را امری عادی می‌داند که بنا بر شرایط اقتصادی نیاز به تغییر دارد. او در این رابطه به «شرق» گفت: «افزایش قیمت بلیت سینما همیشه محل بحث و پرسش است. عجیب اینکه ما هرساله افزایش نرخ اجناس را تجربه می‌کنیم، وقتی با افزایش حقوق و مزایا روبه‌رو هستیم، ناگزیر در سینما هم این افزایش قیمت را تجربه می‌کنیم».

او در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «اما نکته‌ای که در این بین فراموش شده، توجه به این موضوع است که اگر به قیمت بلیت حال حاضر سینما نگاه کنید، شرایطی فراهم شده که تماشاچی بسته به روز و ساعات اکران فیلم می‌تواند آن را با قیمت پایین‌تری در سینما ببیند. مثلا هفته‌ای یک روز نیم‌بها داشتیم، الان دو روز در هفته سینماها نیم‌بهاست. در دو پردیس سینمایی غرب تهران، بلیت با قیمت‌های 30 ،40 و 60 هزار تومانی به فروش می‌رسد. البته سانس‌های پیک پنجشنبه و جمعه 80 هزار تومانی است. مخاطبی که مایل به دیدن فیلم با قیمت پایین‌تری است می‌تواند در روز یا ساعات دیگری سینما بیاید. در همان پنجشنبه و جمعه‌ای که ساعات پیک بلیت 

80 هزار تومانی به فروش می‌رسد، سانس‌های اول، دوم و سوم 40 هزار تومانی است. این روش پلکانی قیمت بلیت همه جای دنیا مرسوم است».

سعیدی‌پور در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «فکر می‌کنم در ذهن منتقدان یا کسانی که به سازمان سینمایی نقد دارند این موضوع پررنگ است که امسال فیلم‌های کمدی باعث رونق سینما شده است. باید به این نکته اشاره کنم اگر به جدول 10 سال گذشته سینمای ایران نگاه کنید، همیشه فیلم‌های کمدی در بالای جدول فروش قرار داشته‌اند. به ندرت فیلم‌های جدی در فهرست پرفروش‌های سینمای ایران جا گرفته‌اند؛ به‌جز موارد معدودی مثل فیلم «ابد و یک روز». اما عموما این رکورد فروش سالیان متوالی متعلق به فیلم‌های کمدی بوده است که به نظرم این موضوع تا حد زیادی به ذائقه مردم ایران برمی‌گردد؛ به‌خصوص شهرستان‌ها که معمولا فروش فیلم‌های کمدی در آنها نسبت به تهران چشمگیرتر است. با توجه به شرایط اقتصادی کشور و اینکه به هر حال سینما تفریح ارزان‌قیمت‌تری است، معمولا مردم از فیلم‌های سینما استقبال می‌کنند. به نظرم دلیل اقبال مردم به فیلم‌های کمدی بیشتر به این خاطر است که مدت‌زمانی در میان مشغله روزانه زندگی می‌توانند فضای مفرحی را تجربه کنند».

او در پاسخ به این پرسش که به عنوان یک سینمادار پیش‌بینی‌اش نسبت به اکران‌های سال آینده سینما چیست؟ گفت: «با توجه به فیلم‌هایی که در حال ساخت است و از کیفیت فیلم‌ها و محتوای آنها اطلاع دارم، فکر می‌کنم در سال آینده رونقی را در سینماها شاهد باشیم و بالای دو هزار میلیارد فروش خواهیم داشت. البته این فقط عددی دهان‌پرکن است، اگر ارزش‌افزوده و سهم تهیه‌کننده را از آن کم کنیم، رقم بزرگی نیست، ولی برای سینمای ما در شرایط بعد از کرونا و رکود بعد از آن عدد قابل قبولی است».