ویتامین D به عنوان ویتامین محلول در چربی دارای نقش‌های متعددی در بدن است. از جمله شرکت در متابولیسم کلسیم و فسفر در سلامت استخوان و تقویت سیستم ایمنی بدن در مقابل بیماری‌ها از جمله بیماری‌های تنفسی.
باید توجه کرد که کمبود ویتامین D در بروز بیماری‌های غیرواگیر، از جمله سرطان، بیماری‌های قلبی-عروقی، دیابت و بیماری‌های خودایمنی دیده شده است. از جمله راهکارهای پیشگیری و کنترل کمبود ریز مغذی‌ها در سیستم بهداشتی درمانی کشور مکمل یاری، غنی‌سازی مواد غذایی و آموزش و اصلاح الگوی غذایی جامعه است.
در عین حال باید بدانیم که ویتامین D را می‌توان از سه منبع دریافت کرد که شامل تولید در داخل بدن از طریق قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید، مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌های حاوی ویتامین D و مصرف مکمل‌هاست.
مقادیر مورد نیاز به ویتامین D برای هریک از گروه‌های سنی و فیزیولوژیک متفاوت است که در جدول زیر آمده است:
در عین حال طبق جدول شماره دو، باید توجه کرد که کمبود ویتامین D در حال حاضر از مشکلات شایع در کشور به شمار می‌رود؛ به طوری که شیوع کمبود ویتامین D از حدود ۲۴ درصد در کودکان ۲۳-۱۵ ماهه تا ۸۶ درصد در مادران باردار متغیر است و این کمبود در شهرها بیشتر از مناطق روستایی بوده در همه گروه های سنی دیده می‌شود.
بنابراین برنامه مکمل یاری مطابق جدول زیر در حال اجرا در کشور است:
باید توجه کرد که در مورد کودکان دو تا هشت سال، در حال حاضر برنامه کشوری برای مکمل یاری آنها در نظر گرفته نشده است. با توجه به توصیه های کمیته کشوری پیشگیری و کنترل کمبود ویتامین D، به مادران آموزش داده شود که هر دو ماه یکبار یک عدد مکمل ۵۰ هزار واحدی ویتامین D تهیه و به کودک خود دهند. البته مکمل‌های تجویز شده از طریق سیستم بهداشتی درمانی تامین کننده بخشی از نیازها بوده و مابقی باید از طریق منابع غذایی حاوی کلسیم مانند شیر و لبنیات، انواع کلم، حبوبات و ... و ویتامین D نیز از طریق ماهی‌های چرب، لبنیات، زرده تخم مرغ و ... تامین شود.
لازم به ذکر است بالاترین سطح دریافت قابل تحمل ویتامین D، برحسب گروه سنی و فیزیولوژیک برای بزرگسالان روزانه ۴۰۰۰ واحد بین‌المللی و برای کلسیم نیز معادل ۲۵۰۰ میلی‌گرم در روز تعیین شده است. مصرف مقادیر بیشتر از ۱۰.۰۰۰ واحد بین‌المللی در روز در طولانی مدت می‌تواند موجب مسمومیت شود.
در عین حال باید توجه کرد که مصرف همزمان مکمل ۵۰ هزار واحدی ویتامین D با قرص کلسیم D بدون اشکال بوده و در محدوده ایمن از نظر دریافت ویتامین D قرار دارد. مکمل کلسیم، همراه یا بعد از غذا میل شود.
برای پیشگیری از کمبود ویتامین "D" در زنان باردار، لازم است مطابق با دستورالعمل مکمل یاری مادران باردار به صورت روزانه ۱۰۰۰ واحد اقدام شود. با توجه به این که نوع تزریقی ویتامین "D"، زیست دسترسی خوبی ندارد، بنابراین در سطح پیشگیری از کمبود این ویتامین، شکل تزریقی آن توصیه نمی‌شود.
راهکار درمانی کمبود ویتامین D
بنابر اعلام دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، برای بیماران با میزان سرمی ویتامین D کمتر از ۱۰ نانوگرم در میلی لیتر (کمبود شدید ویتامین D )، روش‌های معمول درمان با تجویز پزشک به شرح زیر است:- دوز ۵۰،۰۰۰ واحد بین المللی ویتامین D به صورت خوراکی یکبار در هفته برای بزرگسالان به مدت هشت هفته و سپس مطابق برنامه کشوری، ماهانه یک عدد پرل ۵۰۰۰۰ واحدی ادامه یابد.
- دوز ۵۰،۰۰۰ واحد بین المللی ویتامین D به صورت خوراکی یکبار در هفته برای نوجوانان سنین ۱۲ تا ۱۸ به مدت شش هفته و سپس مطابق برنامه کشوری، ماهانه یک عدد پرل ۵۰۰۰۰ واحدی ادامه یابد.
باید توجه کرد که هدف رساندن سطح ویتامین D به بالاتر از ۳۰ نانوگرم در میلی لیتر است.
