سرنوشت تلخ شجریان و خودمولانا پنداری چاوشی/ خواننده‌هایی که قافیه را باختند!

سال ۹۹ برای همایون شجریان و محسن چاوشی جنجالی شروع شد. قطعه «سرنوشت» شجریان چند روز گذشته و «شرح الف» چاوشی در نوروز منتشر شد و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفت. برخلاف اقبال همیشگی به آثار این خواننده‌ها که هر کدام در سبک‌وسیاق خود طرفداران پر‌و‌پا قرصی دارند، این قطعه‌ها با انتقاد‌هایی رو‌به‌رو شد که در هر دوی آن ها، متوجه شعر این آثار شده است. جالب این که پیش از این هم، انتشار آلبوم این دو خواننده همزمان شد و دو آلبوم «ایران من» و «ابراهیم» در یک زمان به دست علاقه‌مندان رسید.
این آلبوم‌ها همپای یکدیگر در فروش پیش رفتند و جزو آلبوم‌های پرفروش سال ۹۷ شدند. در ادامه درباره این دو قطعه که در ابتدای مطلب به آن اشاره کردیم، بیشتر خواهیم گفت.


عاقبت تلخ «سرنوشت»
شاید سه روز پیش که «سرنوشت» با آهنگ سازی انوشیروان روحانی منتشر شد، همایون شجریان منتظر هر چیزی بود، جز انتقاد. او این قطعه را به عنوان یک هدیه به مردم تقدیم کرد. نکته قابل بحث قطعه «سرنوشت»، شعر آن است که در مشخصات قطعه، نام دو شاعر به اسامی شیرازی و فارا یا فرا، به عنوان صاحبان اثر آمده است. حال این که همایون شجریان ماجرای سروده شدن این شعر را این طور بیان کرده است: «شکل گرفتن تصنیف سرنوشت به گفته انوشیروان روحانی به سال‌ها پیش مربوط می‌شود (شاید ۱۰ تا ۱۵ سال) که در روز‌های پایانی زندگی مادر محترم شان، به مطب پزشک مراجعه کرده بودند، آن جا روی تابلوی خطی این طور نوشته شده بود: «سرنوشت را باید از سر نوشت»؛ دوستان شاعر ایشان آن را بسط می‌دهند و ایشان هم آهنگ را خلق می‌کنند.» با کمی دقت به جمله‌های پراکنده این قطعه می‌توان متوجه ایراد‌های فنی و ادبی و گاه بی‌معنی آن شد. مانند: «از کجا این باور آمد که گفت/ گر رَود سَر برنگردد سرنوشت»
خود مولانا پنداری در «شرح الف»
محسن چاوشی چند اثر در کارنامه خود دارد که کار تنظیم و آهنگ سازی آن را خودش انجام داده است. او برای اشعار بیشتر آلبوم‌هایش از ترانه‌های حسین صفا، امیر ارجینی و شاعران کلاسیک، به خصوص مولانا استفاده کرده بود، اما در قطعه جدید او، اتفاق دیگری افتاد. شاعر «شرح الف» خود او بود. با این اتفاق دو برخورد کاملا متفاوت صورت گرفت؛ عده‌ای از طرفداران سرسخت چاوشی به مدح این شاعری پرداختند و برخی دیگر نیز به شدت از آن ایراد گرفتند. به طور مثال به این بیت‌ها توجه کنید که به طور معنایی و فنی ایراد دارد: «اشک امانم برید بغض گلویم درید/ کاش فراوان شوی بر شب باران من/ رَیح شما را فقط خود بدهی رایحه ها/ هیچ شبم بی تو نیست رایح و ریحان من.»
جالب این که محمدرضا یزدان پرست، یکی از مجری‌های برنامه صبحگاهی تلویزیون در یک نامه طولانی، شعر چاوشی را به عنوان یک طرفدار مورد نقد قرار داد و نوشت: «غزل «شرح الف» فقط وزن دارد و قافیه و تنها یکی دو مصراع معنی‌دار و سالم. ضعف تالیف‌های پرتعداد در غزلی که سروده‌ای از تو، که نشان داده‌ای شعرنشناسی، سخت بعید است.»