(تصاویر) آینه‌های بزرگ‌ترین تلسکوپ نوری جهان آماده شد

بزرگترین تلسکوپ نوری جهان کم کم در حال سرهم بندی شدن است تا سرانجام عملیاتی شود.

در حال حاضر اولین مورد از ۱۸ بخش آینه اصلی تلسکوپ بس‌بزرگ(Extremely Large Telescope) رصدخانه جنوبی اروپا(ESO) که M۱ نام دارد، سفر ۱۰ هزار کیلومتری خود را از فرانسه به شیلی آغاز کرده است.

پس از اتمام، تلسکوپ بس‌بزرگ(ELT) دارای یک آینه عظیم متشکل از ۷۹۸ بخش شش ضلعی جداگانه خواهد بود که آن را به بزرگترین آینه تلسکوپ در جهان با قطر بیش از ۳۹ متر تبدیل می‌کند.

دانشمندان می‌گویند، پیچیدگی ساخت چنین آینه بزرگی به حدی است که نمی‌توان آن را به صورت یک تکه و یکپارچه ساخت.

به نقل از ویکی پدیا، تلسکوپ بس‌بزرگ که تلسکوپ فوق‌العاده بزرگ نیز نامیده می‌شود، یک تلسکوپ بس‌بزرگ زمینی در محدوده نور مرئی و فروسرخ است که توسط رصدخانه جنوبی اروپا در بیابان آتاکاما در شمال شیلی در حال ساخت است.

این تلسکوپ دارای آینه انعکاسی اصلی به قطر ۳۹٫۳ متر و آینه دوم به قطر ۴٬۲ متر است که توسط اپتیک سازگار و دیگر ابزارها پشتیبانی می‌شود. انتظار می‌رود که این تلسکوپ بسیار بزرگ قادر به برآورد مراحل نخستین پیدایش سامانه‌های سیاره‌ای و تشخیص آب و مولکول‌های ارگانیک در قرص‌های پیش‌سیاره‌ای پیرامون ستاره‌ها باشد.

طبق بیانیه مطبوعاتی سازندگان این تلسکوپ، مرحله نهایی تولید قطعات آینه M۱ به شرکتی موسوم به Safran Reosc که یک سازنده پیشرو در جهان برای سیستم‌های نوری و مستقر در نزدیکی مرکز فرانسه است، سپرده شد.

این شرکت فرانسوی یک ساختمان کامل را برای کار بر روی این ماموریت پیچیده اختصاص داده است تا با توسعه اتوماسیون جدید و تکنیک‌های اندازه‌گیری نوین، استانداردهای بالای پرداخت آینه‌های این تلسکوپ را برآورده کند و ناهمواری‌های سطحی آینه‌ها را به کمتر از ۱۰ نانومتر، یعنی کمتر از یک هزارم عرض یک تار موی انسان برساند.

این شرکت برای رسیدن به این هدف و اطمینان از اینکه ستاره‌شناسان بهترین تصاویر را دریافت می‌کنند، از تکنیکی به نام شکل‌دهی پرتوی یونی استفاده کرد که شامل پرتویی از یون‌هاست که در سطح آینه می‌چرخد و بی‌نظمی‌ها را در مقیاس یک اتمی حذف می‌کند.

سرعت تولید قابل توجه

در تاریخ اول نوامبر ۲۰۲۳، صدمین بخش آینه تلسکوپ بس‌بزرگ از خط تولید این شرکت بیرون آمد و دستاوردی را برای تولید مجموعه اپتیک‌های با دقت بالا رقم زد.

اگرچه در حال حاضر تنها ۱۸ بخش از آنها ارسال شده است، اما این شرکت فرانسوی به هدف نرخ تولید چهار بخش در هفته دست یافته است و قصد دارد به زودی آن را به پنج بخش در هفته افزایش دهد.

راه‌اندازی تلسکوپ بس‌بزرگ با همکاری چند شرکت در سراسر اروپا و شیلی در حال تحقق است. از ریخته‌گری قطعات آینه توسط شرکت آلمانی SCHOTT گرفته تا ساخت بخش‌های ظریف که توسط شرکت هلندی VDL ETG Projects BV ساخته می‌شود، ماهیت بین‌المللی این تلاش را نشان می‌دهد.

کنسرسیوم آلمانی-فرانسوی FAMES نقش مهمی در توسعه و ساخت حسگرهایی با دقت نانومتری ایفا کرده، در حالی که شرکت آلمانی Physik Instrumente محرک‌هایی را طراحی و تولید کرده که قادر به موقعیت‌یابی هر بخش با دقت نانومتری هستند. مسئولیت انتقال این قطعات به مقصد نهایی در صحرای آتاکامای شیلی نیز به شرکت دانمارکی DSV واگذار شده است.

چشم انداز وسیع و چالش‌های آینده

همانطور که بخش‌های صیقلی آینه تلسکوپ بس‌بزرگ راه خود را به محل ساخت و ساز این تلسکوپ در صحرای آتاکاما طی می‌کنند، وقتی این تلسکوپ راه‌اندازی شود، با برخی از مهم‌ترین چالش‌های نجومی زمان ما مقابله خواهد کرد.

تلسکوپ بس‌بزرگ از موقعیت استراتژیک خود به حل اسرار جهان می‌پردازد و پس از عملیاتی شدن در اواخر دهه حاضر، اکتشافات بی‌سابقه‌ای را انجام خواهد داد.

تلسکوپ بس‌بزرگ از منظومه شمسی و سیارات فراخورشیدی گرفته تا ستاره‌ها، کهکشان‌ها و سیاه‌چاله‌ها، پدیده‌های مختلف آسمانی را کاوش خواهد کرد و درک ما از کیهان را متحول خواهد کرد.

از طرفی، M۱ که نام آینه اصلی تلسکوپ بس‌بزرگ است، به گونه‌ای طراحی شده که ده‌ها میلیون بار بیشتر از چشم انسان نور جذب کند.

تلسکوپ بس‌بزرگ که برای اولین نورگیری فنی خود در سال ۲۰۲۸ برنامه‌ریزی شده است، در فاصله ۲۰ کیلومتری از تلسکوپ بسیار بزرگ(VLT) قرار خواهد گرفت و جای خود را در ردیف ابزارهای نجومی پیشگامانه باز خواهد کرد.

منبع: ایسنا