برونشیت ممکن است یک بیماری ناخوشایند باشد که به دنبال یک بیماری ویروسی مانند سرماخوردگی رخ می‌دهد یا ممکن است در پی یک بیماری جدی‌تر مانند سرفه خشک و مزمن در اثر استعمال سیگار ایجاد شود. همچنین گاهی برونشیت در اثر قرار گرفتن در معرض دود، مواد تحریک‌کننده شیمیایی یا باکتری‌ها ایجاد می‌شود. سرفه، خلط و احساس خستگی علائم معمول برونشیت محسوب می‌شود، اما از آنجا که این نشانه‌ها در بسیاری از بیماری‌ها مشترک است، تشخیص و درمان برونشیت از اهمیت زیادی برخوردار است. در ادامه شما را با این بیماری، علائم و راه‌های درمان آن بیشتر آشنا می‌کنیم:
برونشیت درون ریه‌ها
هنگامی‌که لوله‌های برونش حامل هوا به عمق ریه، ملتهب می‌شود، پوشش داخلی ریه ورم کرده و ضخیم‌تر می‌شود و همین امر مجاری تنفسی را باریک می‌کند؛ در نتیجه این غشاهای تحریک‌شده، مخاط اضافی ترشح می‌کند که سطح مجاری هوایی کوچک را می‌پوشاند و گاهی‌اوقات نیز آن‌ها را مسدود می‌کند. سرفه، شیوه بدن برای خارج‌کردن این ترشحات و تنفس راحت‌تر است.
علائم برونشیت چیست؟
علائم اصلی برونشیت، سرفه خلط‌دار است که چند روز تا چند هفته ادامه می‌یابد. نشانه‌های دیگر آن شامل خستگی، صدای خس‌خس هنگام تنفس، تنگی‌نفس یا درد شدید در قفسه‌سینه است؛ این بیماری معمولاً با تب همراه نیست، بلکه تب می‌تواند نشانه ذات‌الریه یا آنفلوانزا باشد.
برونشیت حاد چه مدت طول می‌کشد؟
برونشیت حاد اغلب سه تا چهار روز پس از سرماخوردگی یا آنفلوانزا ایجاد می‌شود. ممکن است این بیماری با سرفه خشک شروع شود و اکثر افراد طی دو یا سه هفته دچار یک دوره حاد برونشیت شوند. بعضی‌اوقات ممکن است سرفه به مدت چهار هفته یا بیشتر ادامه یابد. در صورت مبتلانبودن به بیماری‌های زمینه‌ای، پس از بهبود عفونت اولیه، ریه‌ها به حالت عادی باز می‌گردد.
برونشیت مزمن
اگر فردی در بیشتر روزها، حداقل سه ماه در سال و به مدت دو سال متوالی دچار سرفه همراه با خلط شود، ممکن است دچار این عارضه شده باشد. برونشیت مزمن نوعی بیماری جدی است که ریه‌ها را محل پرورش عفونت‌های باکتریایی می‌کند. این بیماری، تنها یک شکل از بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) است که نفس‌کشیدن را دشوار می‌کند. گاهی اوقات سرفه در افراد سیگاری نشانه برونشیت و COPD است.
برونشیت یا بیماری دیگر؟
علائم برونشیت اغلب با بیماری‌های دیگری مانند آسم، ذات‌الریه، آلرژی، سرماخوردگی، آنفلوانزا، سینوزیت و حتی بیماری ریفلاکس معده (GERD) و سرطان ریه مشابه است. برای تشخیص دقیق این بیماری باید به پزشک مراجعه شود. بیماری‌های جدی مانند ذات‌الریه نیاز به درمان سریع دارد. در صورت احساس تنگی‌نفس یا خس‌خس سینه، مشاهده سرفه خونی، تب بالاتر از ۱۰۱ درجه فارنهایت (۳۸ درجه سانتیگراد) و سرفه بیش از چهار هفته باید به پزشک مراجعه شود.
علل برونشیت حاد چیست؟
این شکل از برونشیت در زمستان شایع‌تر بوده و از هر ۱۰ نفر، در ۹ نفر ناشی از عامل ویروسی است. تحریک‌کننده‌هایی مانند دود دخانیات، مواد شیمیایی موجود در تمیزکننده‌های خانگی و حتی بخار یا گرد و غبار محیط نیز می‌تواند باعث برونشیت حاد شود. استعمال دخانیات، شایع‌ترین علت برونشیت مزمن است. آلودگی هوا نیز علائم مبتلایان به برونشیت مزمن را وخیم‌تر می‌کند.
افراد سیگاری و برونشیت
افراد سیگاری که دچار برونشیت حاد می‌شوند به سختی بهبود می‌یابند. حتی یکبار سیگار کشیدن می‌تواند باعث آسیب موقت به ساختارهای کوچک مو مانند مجاری هوایی شود که وظیفه ممانعت از ورود مواد زائد، تحریک‌کننده‌ها و مخاط اضافی را بر عهده دارند. سیگار کشیدن احتمال برونشیت مزمن را افزایش داده و ممکن است منجر به افزایش خطر عفونت ریه و واردشدن آسیب دائمی به آن شود.
برونشیت چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشکان معمولاً با بررسی نحوه بروز علائم طی زمان و از طریق معاینه جسمی، برونشیت حاد را تشخیص می‌دهند. پزشک با استفاده از دستگاه تنفس‌سنج، هنگام تنفس بیمار به صداهای غیرطبیعی ایجادشده در ریه‌ها گوش می‌دهد. گاهی پس از بررسی تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی فرد، آزمایش عملکرد ریوی را توصیه می‌کند. این آزمایش ریوی مانند "اسپیرومتری"، میزان عملکرد ریه‌ها را به‌خوبی اندازه می‌گیرد. در بعضیموارد عکسبرداری با اشعه ایکس از قفسه سینه نیز تجویز می‌شود.
درمان برونشیت حاد و مزمن
معمولاً تنها درمان برونشیت حاد، تسکین علائم با نوشیدن مایعات زیاد، استراحت فراوان و پرهیز از استنشاق دود و بخار است. یک داروی مسکن بدون نسخه نیز ممکن است به کاهش درد بدن کمک کند. پزشک برای آزادشدن مخاط و تسکین سرفه داروهایی نظیر اکسپکتورانت و برای بازکردن مجاری هوایی، داروی برونکودیلاتور استنشاقی تجویز می‌کند. اگر برونشیت مزمن مرتبط با استعمال دخانیات باشد، مهمترین کار برای درمان بیماری، ترک سیگار است؛ این امر به جلوگیری از ادامه آسیب به ریه‌ها کمک می‌کند. واکسن پنوموکوکی و واکسن آنفلوآنزای سالانه نیز در صورت توصیه پزشک، موثر است. همچنین ممکن است درمان با مصرف برونکودیلاتیلاتورها و استروئیدها (استنشاقی یا دهانی) صورت گیرد.
چگونه می‌توان از بیماری برونشیت پیشگیری کرد؟
بهترین راه برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری، سیگار نکشیدن یا ترک این عادت نادرست است. روش‌های دیگر شامل جلوگیری از سرماخوردگی و دوری از موارد تحریک‌کننده بینی، گلو و ریه مانند گرد و غبار یا حیوانات خانگی است. در صورت ابتلا به سرماخوردگی، استراحت و مصرف دارو طبق دستورالعمل پزشک توصیه می‌شود.
