بمبی خطرناک در زیر منطقه منجمد قطب شمال

دریایی از متان‌های مهاجر که درزیر یخ‌های دائمی در منطقه سوالبار (که منطقه‌ای در شمالگان واقع در اقیانوس منجمد شمالی و شمالی‌ترین منطقه تحت کنترل کشور نروژ است) نهفته است، کشف شده که در صورتی که روند آب شدن یخ‌های دائمی به دلیل تغییرات آب و هوایی ادامه یابد، ممکن است در نهایت روزی از زندان یخی خود فرار کند.

به گزارش خبرآنلاین، محققان کشف کرده‌اند که دریایی از متان در حال رشد و مهاجر، در اعماق یخ‌های دائمی‌ای که گروهی از جزایر اقیانوس منجمد شمالی را پوشانده، پنهان شده است.

فرار از زندان یخی

این لایه منجمد ضخیم که حداقل برای دو سال یخ زده باقی مانده، حالا مهر و موم محکمی را در حول این متان‌ها تشکیل داده که مانع از انتشار میلیون‌ها فوت مکعب متان شده است. اما طبق مقاله منتشره در روز سیزدهم سامبر در مجله فرانتیرز، هیچ تضمینی وجود ندارد که این گاز گلخانه‌ای قوی درنهایت از چنگ این مهر و موم فرار نکند.

توماس بیرچال، نویسنده ارشد این مقاله که زمین‌شناس مرکز دانشگاهی سوالبار نروژ است در این رابطه گفته: «در حال حاضر احتمال نشت از زیر این سطح یخی بسیار کم است؛ ولی فاکتور‌هایی مثل عقب‌نشینی یخبندان یا ذوب شدن یخ‌های دائمی ممکن است در آینده منجر به بازشدن درپوش درب این دریای متان شود.»

پایه و اساس این سطح منجمد دائمی، موج‌دار است و همین حفره‌هایی را بین یخ‌های دائمی و زمین‌شناسی‌های زیرین ایجاد می‌کند و در آن گاز‌های حاصل از منابع بیولوژیک و غیربیولوژیک تجمع کرده و به دام می‌افتند. در صورتی که این مهر و موم منجمد، متلاشی شود، ممکن است واکنش‌های زنجیره‌ای ایجاد شود که در آن اثر قوی، گرم شدن متان، باعث ذوب شدن بیشتر یخ‌های دائمی و آزاد شدن بیشتر گاز خواهد شد. محققان در این رابطه هشدار می‌دهند که در این صورت، گرم شدن، ذوب شدن و انتشار متان تسریع خواهد شد.

چه میزان متان در سوالبار نهفته است؟

بخش‌های منجمد دائمی در سوالبار، مجمع‌الجزایر نروژی که در اعماق دایره قطب شمال و در فاصله ۸۰۰ کیلومتری از قطب شمال قرار دارد، گسترده است. در ماموریت‌هایی از جمله حفاری در خاک یخ زده برای جستجوی سوخت‌های فسیلی، معمولا و به شکل تصادفی برخورد‌هایی با حفره‌های گاز طبیعی صورت می‌گیرد، ولی طبق این مطالعه، میزان ذخایر گاز طبیعی در زیر این سطوح یخی تا پیش از این، ناشناخته بوده.

کتاب عجیبی که ۱۰۰ سال پیش، آینده را دقیق پیش‌بینی کرد

بیرچال و همکارانش، در این راستا از داده‌های تاریخی از حفاری‌های تجاری و علمی در راستای نقشه‌برداری از یخ‌های دائمی در سراسر سوالبار و مشخص کردن موقعیت دقیق این ذخایر گاز طبیعی استفاده کردند. این محققان دریافتند که ذخایر غنی از متان در این جزایر، به مراتب بیشتر از آن چیزی است که تصور می‌کردند. آن‌ها به این نکته اشاره کردند که از آنجا که این مجمع‌الجزایر، تاریخچه زمین‌شناسی و یخبندان مشابهی با بقیه مناطق قطب شمال دارند، این احتمال وجود دارد که در سایر مناطق پوشیده از یخ‌های دائمی در نزدیکی قطب شمال نیز همین امر صادق باشد.

این مطالعه حکایت از آن دارد که ضخامت و میزان مهر و موم بودن یخ‌های منجمدی که متان را دربرگرفته‌اند، در مناطق مختلف سوالبار یکنواخت نیست. در مناطق ساحلی به دلیل گرمای ناشی از جریان‌های اقیانوسی، پوسته خاک یخ زده نازک‌تر است، ولی ضخامت یخ در مناطق پست، ضخیم‌تر بوده و این مناطق کاملا اشباع از یخ به نظر می‌رسد. این بدان معناست که در مناطق پست، ضخامت یخ خواص آب‌بندی بسیار خوبی دارد و در صورت نیاز، خود ترمیمی انجام خواهد شد. در ارتفاعات، ضخامت یخ‌های منجمد دائمی به دلیل شرایط خشک، پوسته پوسته‌تر و نفوذپذیرتر بود.

خطری که دنیا را تهدید می‌کند

اما این بخش‌های منجمد دائمی که اکنون نشتی ندارند، ممکن است در آینده دچار نشتی شوند. طبق آنچه در مقاله ذکر شده، سوالبار یکی از مکان‌هایی است که بالاترین سرعت گرمایش برروی کره زمین را دارد و در نتیجه لایه فعال بخش منجمد دائمی آن (چند متر بالایی یخ‌ها که در فصول مختلف آب شده و دوباره منجمد می‌شوند)، با افزایش دمای جهانی، عمیق‌تر می‌شود.

برآورد اینکه چه میزان متان در زیر این بخش‌های یخی دائمی محصور است، کار سختی است؛ چرا که دسترسی به آن دشوار است و تنها چند گمانه محدود وجود دارند که می‌توان از آن‌ها به نتایجی دست یافت. براساس مکانی که در آن جریان گاز اندازه‌گیری شده، محققان تخمین زده‌اند که میزان متان محصور ممکن است در حد چندین میلیون فوت مکعب باشد.

محققان در این مقاله نوشتند: «با ذوب شدن یخ‌های منجمد دائمی در قطب شمال، حالا این خطر وجود داردکه با آزادسازی متان محبوس شده در زیر این یخ‌های دائمی، شاهد اثرات بازخورد اقلیمی زیادی باشیم.»