رکود پاییزی صنعت در ایران

فردای اقتصاد: افت شاخص تولید صنایع در آبان‌ماه هم ادامه یافته و باعث شده رشد سالانه تولید و فروش صنایع در محدوده منفی قرار گیرد.

شاخص صنایع بورسی چه موضوعی را نمایش می‌دهد؟

آمارهای رسمی از رشد تولید در بخش صنعت با تأخیر زیادی منتشر می‌شوند. با این حال، تحلیل داده‌های شرکت‌های بورسی می‌تواند تقریب خوبی از وضعیت به‌روز صنایع بدهد. پیش‌تر پژوهشکده پولی و بانکی که بازوی پژوهشی بانک مرکزی ایران است، گزارش ماهانه تولید صنعتی را به صورت نسبتاً منظمی منتشر می‌کرد اما این گزارش از مردادماه به روز نشده است؛ مرکز پژوهش‌های مجلس هم اخیراً به صورت ماهیانه شاخص تولید، فروش و قیمت شرکت‌های بورسی را محاسبه می‌کند. بررسی صنایع بورسی که تولیدشان برابر بیش از نصف تولید کشور است، باعث می‌شوند بتوان پیش از انتشار داده‌های رسمی از تصویر صنعت که با تأخیر زیاد و دیر به دیر منتشر می‌شوند، شهودی به وضعیت به‌روز تولید صنعتی به دست آورد. در این گزارش با استفاده از گزارش جدید مرکز پژوهش‌ها درباره تولید و فروش شرکت‌های بورسی در بخش‌های صنعت و معدن در مهرماه، سعی می‌کنیم دیدی نسبت به وضعیت اخیر اقتصاد کشور در این بخش‌ها به دست بیاوریم.

آخرین تصویر از وضعیت صنایع ایران

همان‌طور که نمودار بالا نشان می‌دهد طی سه‌ماهه منتهی به آبان‌ماه سال ۱۴۰۲ رشد میانگین متحرک سه‌ماهه شاخص تولید کاهش ۳/۶ درصدی و شاخص فروش آن کاهش ۶/۲ درصدی را نشان می‌دهند. طبق این روند، در حالی که رشد تولید و فروش صنایع بورسی در زمستان از ۱۰ درصد عبور کرده بوده، در سال ۱۴۰۲ روندی کاهشی را طی کرده و حالا هر دو متغیر فروش و تولید در ناحیه منفی نمودار قرار گرفته‌اند.

در آبان‌ماه سال ۱۴۰۲ شاخص تولید و فروش شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش ۸ و ۷/۷ درصدی را تجربه کرده است، همچنین نسبت به ماه قبل شاخص تولید کاهش ۴٫۴ درصدی و شاخص فروش افزایش ۰/۲ درصدی داشته‌اند.

شاخص صنایع بورسی تحت تأثیر تغییرات بزرگ صنعت خودرو

صنعت خودرو و خدمات آن بیشترین اثر منفی بر شاخص صنعت را داشته و پس از آن، صنایع شیمیایی (به جز دارو) رشد شاخص را به سمت منفی سوق داده است. با این حال، صنایعی که وضعیت رو به رشد قابل توجهی داشته‌اند، زیاد نیستند؛ دارو و لاستیک و پلاستیک از جمله این صنایع بوده‌اند که اثر مثبتشان بر شاخص مغلوب آثار منفی دیگر صنایع به ویژه صنایع بزرگ شده است.

صنایع خودرو و شیمیایی بیشتر شاهد افت تولید بوده‌اند تا فروش؛ به بیان دیگر در این مدت موجودی انبارشان کم شده است. می‌توان حدس بر این اساس کاهش تولید بیشتر تحت تأثیر مشکلات عرضه بوده باشد تا تقاضا.

هر چند مقدار تولید و فروش هر سه زیربخش خودرو و قطعات، یعنی صنایع خودرو سنگین، قطعات و خودرو سواری نسبت به مهرماه بیشتر شده، اما این افزایش تا حدی تحت تأثیر نوعی اثر فصلی است و در مجموع، میزان تولید مهرماه ۲۸ درصد کمتر از مهر ۱۴۰۱ بوده است.

قیمت محصولات صنایع بورسی نیم درصد از ماه قبل کمتر شده اما تورم سالانه‌اش (نسبت به ماه مشابه سال قبل) ۲۴٫۵ واحد درصد است. در مجموع، طی کاهش رشد تولید صنایع قیمت‌هایشان هم کاهش رشد داشته‌اند.

برای مطالعه تحلیلی از چرایی افت تولید صنعت در ماه‌های اخیر بخوانید: چرا سرعت رشد صنعت در ۱۴۰۲ کم شد؟

بابت کاهش رونق در اقتصاد تا آبان‌ماه این تحلیل از گزارش اخیر شامخ را بخوانید: بازگشت اقتصاد ایران به مرز رونق و رکود