(تصاویر) قراردادی که همۀ ما بسته‌ایم؛ مشهورترین نقاشی‌ها از هجوم مرگ

فرادید| بیماری کرونا همۀ ما را با وحشتی که همه‌گیری‌های مرگبار می‌توانند در مردم ایجاد کنند آشنا کرد؛ حالا ما می‌دانیم که چگونه ترس از مرگ می‌تواند به صورتی فراگیر بر سراسر یک جامعه سایه بیاندازد و هر کسی را وادار به این فکر کند که آیا خودش یا عزیزانش می‌توانند از این بلا جان به در ببرند یا نه.

به گزارش فرادید؛ حالا ما شاید تا حدی بتوانیم درک کنیم که مردم در دوره‌های گذشته، زمانی که امکانات پزشکی و بهداشتی در سطح بسیار پایینی بود، چه وحشت‌های بزرگی را در همه‌گیری‌های هولناکی مثل طاعون تجربه می‌کردند.

بیماری کرونا بیشتر بر افرادی دارای ایمنی ضعیف اثرگذار بود و تازه در آن شرایط هم فقط «احتمال» مرگ را به دنبال داشت؛ اما طاعون تقریبا مساوی مرگ بود.

قسمتی از نقاشی «پیروزی مرگ» پیتر بورگل

وقتی در قرن چهاردهم میلادی طاعون در اروپا شایع شد، نام آن را «مرگ سیاه» گذاشتند؛ این بیماری بر طبق تخمین‌ها یک سوم جمعیت اروپا را از میان برد و گفته می‌شود که در سراسر جهان بین 75 تا 200 میلیون نفر جان خود را در اثر آن از دست دادند.

بنابراین عجیب نیست که هنرمندان مشهور آن دوران نیز تحت تاثیر این بیماری دست به خلق آثاری زدند که می‌شود گفت تجسم مرگ بودند؛ یا به عبارت بهتر تجسمی از سایۀ دائمی مرگ.

اگر بخواهیم برخی از هولناک‌ترین و تاریک‌ترین نقاشی‌های تاریخ هنر را پیدا کنیم، اگر بخواهیم از نقاشان برجستۀ تاریخ بپرسیم که «مرگ چه شکلی است»، باید مستقیما به سراغ آثاری برویم که تحت تاثیر همه‌گیری طاعون خلق شدند؛ از دورۀ رنسانس گرفته تا حتی قرن‌های بعد از آن.

در اینجا برخی از مشهورترین آثار نقاشی خلق شده تحت تاثیر همه‌گیری‌های طاعون را ملاحظه می‌کنید.

شکنندگی انسان، اثر سالواتور رُزا؛ 1656

بانوی نقاش ایتالیایی این اثر را در سال 1656 کشید. در آن زمان 200 هزار نفر از مردم ناپل در اثر یک همه‌گیری طاعون جانشان را از دست داده بودند. در این نقاشی یک کودک مشغول امضای قراردادی با مرگ است تا تصدیق کند که وجودش در معرض آسیب و نابودی است. خود رزا در این همه‌گیری پنج فرزند، همسر، برادر و خواهرش را از دست داد.

پیروزی مرگ، اثر پیتر بورگل مهتر، 1562

طاعون و مرگ در این اثر به شکل لشکری از اسکلت‌ها به تصویر کشیده شده که انواع شکنجه‌ها و وحشت‌ها را بر انسان‌ها تحمیل میکنند. این اثر با جزئیات خیره‌کننده و تکان‌دهنده‌اش یکی از مشهورترین نقاشی‌های تاریخ با موضوع مرگ است.

طاعون، اثر آرنولد بوکلین، (1898)

بوکلین این نقاشی را زمانی کشید که خبر شیوع طاعون در دهلی هند به گوشش رسید. در این نقاشی، طاعون مانند شبحی هولناک به تصویر کشیده شده که سوار بر یک اژدها در حال عبور از میان یک شهر قرون وسطایی است.

طاعون مارسی، اثر نیکولاس رُز، (1720)

طاعون شهر مارسی آخرین همه‌گیری بزرگ طاعون در اروپای غربی بود که حدود 100 هزار نفر را در این شهر و حومۀ آن به کام مرگ فرو برد. نقاشی رز بر خلاف آثار قبلی خالی از عناصر نمادین و تخیلی است اما صحنۀ هولناک جمع‌آوری اجساد روی هم انباشته را در ساحل شهر مارسی به تصویر کشیده است.

پنجمین طاعون مصر، اثر ویلیام ترنر، (1800)

این نقاشی تحت تاثیر یک همه‌گیری طاعون که در زمان نقاش اتفاق افتاده باشد کشیده نشده بلکه تصویری از عذاب الهی است که بر مردم مصر در اثر نفرین حضرت موسی نازل شد. ترنر در این نقاشی بدون اینکه سراغ انبوه مردم بیمار یا اجساد انباشته انسان‌ها برود، نمایی دور و تاریک از یک شهر باستانی مصری را به ما نشان می‌دهد که جسد چند اسب و یکی دو انسان در پیش‌زمینۀ آن قابل مشاهده است؛ تصویری مبهم و همزمان تاثیرگذار از سایۀ مرگ.

رقص مرگ، اثر جیاکومو بورلونه (قرن پانزدهم)

این نقاشی که در زمان همه‌گیری بزرگ طاعون در اروپا کشیده شده، ملکۀ مرگ را بر تخت حکومت نشانده و دستیارانش را در حال رقصیدن بر سر دو جنازۀ خفته در تابوت نشان می‌دهد؛ مردم مختلف نیز با تقدیم هدایا به مرگ، از او درخواست ترحم می‌کنند.