دلالي ارز مسافرتي

در بحبوحه التهاباتي كه در بازار ارز ايجاد شد، دلال‌ها و سودجويان بسياري به محض اينكه فضا را مناسب ديدند به هر طريق ممكن به فكر پر كردن جيب‌هاي خود افتادند. اين منفعت‌طلبي‌ها تنها به ارز دولتي كه به كالاهايي از جمله گوشي تلفن همراه و خودرو تعلق مي‌گرفت، منتهي نشد. برخي از دلالان حتي به ارز مسافرتي نيز رحم نكردند؛ به اين ترتيب كه با تعریف سفرهای ارزان به مقصد هند، مالزی، چین، تایلند و به خصوص برخي كشورهايي كه سفر به آن‌ها نيازمند اخذ ويزا نيست، حواله ارز مسافران را از آن‌ها مي‌گرفتند تا از مابه‌التفاوت قیمت ارز دولتی با آزاد به رانتی قابل توجه دست پيدا كنند. به گفته برخي كارشناسان حوزه گردشگري چنين تخلفي از سوي هيچ كدام از آژانس‌هاي دسته يك كشور اتفاق نيفتاده بلكه آژانس‌های دسته سه و چهار که دنبال دلالی توریست هستند، وارد این کار می‌شوند و آژانس‌های مادر و مولد اعتبار خودشان را قربانی این مابه‌التفاوت نمی‌کنند. به هر حال براي بسياري از مسافران، سفر رايگان به برخي كشورها حتي براي روزهاي اندك خالي از لطف نيست و حاضر مي‌شوند به منظور تفريح چند روزه ارز مسافرتي خود را تقديم اين دلال‌ها كنند، غافل از اينكه چنين حركتي در سطح كلان چقدر مي‌تواند در بر هم زدن نظم بازار ارز موثر باشد.
دريافت ارز در قبال ارائه كارت پرواز
در خصوص اين اقدام برخي آژانس‌هاي مسافرتي، امير هاتفي، عضو انجمن صنفي دفاتر خدمات مسافرتي و گردشگري به «قانون» مي‌گويد: در حال حاضر با وجود آشفتگي‌هاي موجود شرايط به‌گونه‌اي است كه به راحتي مي‌توان گفت، هر دم از اين باغ بري مي‌رسد. اين اقدام برخي آژانس‌هاي مسافرتي غيرقانوني است و بارها راجع به آن صحبت شده كه انجمن صنفي نامه‌اي تنظيم كند و در آن اشاره شود كه اين كار نه از لحاظ صنفي درست است و نه از لحاظ شرعي. به دليل اينكه اين ارز مربوط به كساني مي‌شود كه بخواهند سفر را انجام دهند و در خارج از كشور نياز به اين ارز داشته باشند. وقتي بعضي از آژانس‌ها در قبال اعزام رايگان مسافر ارز مسافرتي وي را دريافت مي‌كنند، اين اقدام آن‌ها باعث مي‌شود دولت احساس كند مسافران به اين ارز نيازي ندارند زيرا دولت مشاهده مي‌كند كه مسافران ارز خود را به كساني كه با آن معامله سودايي مي‌كنند، واگذار مي‌كنند. در اين زمينه در انجمن صنفي اطلاعيه داخلي منتشر كرديم كه اين كار خلاف و غيرمعمول است و نبايد انجام شود. چنانچه انجمن صنفي و سازمان ميراث فرهنگي از تخلف آژانسي در اين زمينه باخبر شود، به طور حتم با متخلف برخورد خواهد شد ولي با تمام اين تفاسير متاسفانه شاهديم كه اين كار انجام مي‌شود. مسافري را جابه‌جا مي‌كنند و ارز مربوط به وي دريافت مي‌شود. البته چند وقت پيش بنده راهكاري را با مسئولان فرودگاه در اين خصوص مطرح كردم كه در حال حاضر اجرايي شده است و تا حدي توانسته جلوي اين تخلف را بگيرد. به اين صورت كه وقتي مسافري بليت و چمدان خود را تحويل مي‌دهد و كارت پرواز دريافت مي‌كند، ارز را با ارائه كارت پرواز به شخص مسافر تحويل دهند. در چنين شرايطي ديگر حتي مسافر امكان خروج از فرودگاه را نيز ندارد چون تا سوار هواپيما نشود، هواپيما پرواز نخواهد كرد. از طرفي نمي‌تواند مسير خود را عوض كند زيرا چمدانش به بار تحويل داده شده است.
ارز مسافرتي در نهايت حذف مي‌شود
هاتفي ادامه مي‌دهد: نظر شخصي من اين است كه با اين اتفاقاتي كه رخ داده، دولت در اولين فرصت ممكن دلار مسافرتي را حذف مي‌كند يا قيمت ارز از حالت غيرواقعي خارج مي‌شود. به نظر من دريافت ارز مسافرتي تنها در مدت زمان كوتاهي انجام خواهد شد. دولت بايد فكري اساسي براي اين كار بكند و گمان مي‌كنم در همين ايام نيز در حال برنامه‌ريزي راجع به اين موضوع هستند و به اخذ تصميماتي براي تغيير شرايط فكر مي‌كنند. با توجه به گفته‌هاي اين كارشناس در روزهاي اخيرنيز زمزمه‌هايي مبني بر حذف ارز مسافرتي به گوش رسيده و اين طور كه به نظر مي‌رسد، اين موضوع مورد توافق دولت، مجلس، فعالان اقتصادی و حتی فعالان ارزی است؛ چراكه معتقدند بايد با توجه به شرايط موجود، بيشتر از قبل از منابع ارز كشور صيانت شود. علی اصغر مونسان ريیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیز در اين باره اعلام کرده که درخصوص اصلاح شیوه تخصیص ارز مسافرتی با ريیس بانک مرکزی مکاتبه‌های متعددی داشته است زیرا به عقیده وی، ارزی که برای تسهیل سفر مردم در نظر گرفته شده زمینه‌ساز سودجویی برخی افراد شده است و این روش باید اصلاح شود.
اعطاي ارز ارزان به مسافر اشتباه است
دولت در فروردين سال جاري تصميم به تغيير سياست ارزي خود گرفته و تامين ارز مسافرتي را تقبل كرد. تا پيش از آن بسياري از مردم به بهانه تهیه ارز مسافرتی به صرافي‌ها مي رفتند و ساعت‌هاي متمادي در صف‌هاي طولاني منتظر مي‌ماندند در چنين شرايطي حتی وضع مقررات سختگیرانه نظیر ارائه گذرنامه ممهور به ویزا، پرداخت عوارض خروج و بلیت مسافرتی نیز مانع از آن نشد. بر اساس روش جديد اما برخي بانك‌ها از جمله بانک ملی، ملت، تجارت، سامان و پارسیان مامور به همكاري در تامین ارز مسافرتی و زیارتی شده و ارز مورد نیاز در شعب بانکی مستقر در مبادی خروجی کشور تحویل مسافران می‌شود. اصغر سمیعی، ريیس اسبق کانون صرافان درباره اقدام نادرست آژانس‌هاي مسافرتي به ایرنا می‌گوید: اینکه بخواهند ارز را به شکل ارزان به مسافر دهند، روش غلطی است و فقط مردم را به انجام سفر خارجی تشویق می کند. اگر منابع ارزی کشور محدود است، باید در هزینه کردن آن نیز وسواس داشت نه اینکه با تخصیص ارز مسافرتی، نوعی رانت برای قشر متوسط و مرفه در مقایسه با دیگر اقشار جامعه به وجود آوریم. هیچ کس با تخصیص ارز مورد نیاز صنعت‌گران و تولیدکنندگان و حتی برای واردات کالاهای اساسی و دارو مخالف نیست اما باید دید تخصیص ارز مسافرتی چه منفعتی برای کشور دارد که در فهرست بانک مرکزی قرار گرفته است. برخي نمايندگان مجلس نيز با اين ديدگاه موافق هستند. جبار کوچکی نژاد، ريیس فراکسیون میراث فرهنگی و گردشگری مجلس نيز معتقد است كه ارز دولتی فقط باید به سه گروه بیماران، دانشجویان خارج از کشور و بازرگانان اختصاص یابد و ارز مسافرتي بايد به طور موقت قطع شود زيرا آن را راهکارهایی مي‌داند كه سفرهای غیرضروری به خارج از کشور را کاهش می‌دهد.
ميزان تخصيص ارز مسافرتي در طول سه ماه
طبق آمار بانك مركزي از 21 فروردین امسال که سیاست های جدید ارزی اعمال شده تا 23 تیر یعنی در مدت سه ماه در مجموع معادل 312 میلیون دلار ارز مسافرتی به هموطنان تخصیص یافته؛ این درحالی است که میزان ارز تخصیصی برای واردات خودرو که جنجال برانگیز شد، 120 میلیون و 845 هزار و 84 یورو ارز دولتی بود. بر اساس آمار، در سال گذشته حدود 9 میلیون نفر از هموطنان به خارج از کشور سفر کردند که نیمی از آنان گردشگران زیارتی بودند؛ در مجموع ترکیه، عراق، امارات، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، آلمان و عربستان بیشترین مقصد سفر ایرانیان در سال گذشته بوده اند.