بحران جهانی برنج دامنگیر ایران می‌شود؟

برنج خارجی حتی از برخی از انواع برنج ایرانی نیز گران‌تر شده‌است. قیمت برنج خارجی در حالی به کیلویی ۷۴ هزار تومان رسیده‌است، که قیمت برنج ایرانی از کیلویی ۶۵ هزار تومان آغاز می‌شود.

موج تورمی در حالی بازار برنج کشور را در برگرفته است که قیمت برنج خارجی در بازارهای جهانی نیز ۴۰ درصد رشد داشته است.

تمام سرنخ‌ها به هند می‌رسد

با جهش ناگهانی قیمت برنج در بازارهای جهانی نگرانی‌ها در خصوص کمبود مواد غذایی در کشورهای سراسر دنیا بالا گرفته‌است. هند، بزرگترین صادرکننده برنج در جهان، با ممنوعیت صادرات محصول خود در میان افزایش تقاضا برای برنج، مقصر این زنجیره تورمی شناخته 

می‌شود. 

برنج غذای اصلی برای میلیاردها نفری است که اکثر آن‌ها در آسیا زندگی می‌کنند. هر کشور در تلاش است تا عرضه باثبات را تضمین کند که این امر منجر به افزایش قیمت برنج در بازارهای بین المللی شده‌است.

رکورد 15 ساله جهش قیمت برنج شکسته شد

بنابر تازه‌ترین گزارش فائو، سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد، جهش قیمت برنج در یک سال گذشته، رکورد 15 ساله را شکسته‌است. این سازمان هشدار داده‌است که حجم ذخایر برنج در نتیجه برداشت‌های پی در پی کاهش یافته‌است. 

همچنین عدم اطمینان در خصوص مدت زمان ممنوعیت صادرات برنج هند و نگرانی از گسترش محدودیت‌های صادراتی به سایر انواع برنج باعث شده‌است تا بازیگران زنجیره تأمین ذخایر خود را حفظ کنند.

ممنوعیت صادرات برنج باسماتی از سوی هند و بالا رفتن قیمت برنج در بازارهای جهانی منجر به ورود دیگر بازیگران به این بازار پرسود شده‌است. در همین راستا دولت ویتنام قراردادی دوجانبه با فیلیپین در مورد تجارت بین المللی برنج امضا خواهد کرد. 

اهمیت نقش هند در بازار برنج

هند یکی از کشورهای عمده صادرکننده برنج است که حدود 40 درصد از برنج بازار بین المللی را تامین می‌کند. در سال 2022، 22.12 میلیون تن برنج صادر کرد که از مجموع 7.68 میلیون تن صادرات تایلند و 7.05 میلیون تن ویتنام، به ترتیب دومین و سومین صادرکننده بزرگ، بیشتر بود.

هند به 140 کشور برنج صادر می‌کند. وزارت کشاورزی ایالات متحده تخمین می زند که ممنوعیت صادرات برنج غیر باسماتی هند، کل حجم صادرات جهانی برنج را 4.2 درصد نسبت به سال قبل به 53.8 میلیون تن در سال 2023 کاهش دهد.

چین؛ هیزمی در آتش

میانمار در 25 اوت، صادرات برنج را به مدت 45 روز به تعلیق درآورد تا از افزایش قیمت داخلی جلوگیری کند. در تایلند، جایی که هیچ محدودیتی برای صادرات اعمال نشده‌است، قیمت‌ها نسبت به چند هفته قبل نزدیک به 20 درصد افزایش یافته‌است، زیرا عرضه داخلی کاهش یافته‌است. 

از طرف دیگر بخش شمال شرقی چین که منطقه عمده تولید برنج و ذرت است، از اواخر ژوئیه تا اوایل آگوست در نتیجه باران‌های شدید و سیل‌آسا آسیب جدی دیده‌است. 

چین از نظر حجم بزرگترین مصرفکننده در جهان است. اگر چین واردات خالص برنج خود را افزایش دهد، که مجموعاً حدود 4 میلیون تن در سال 2022 بود، ممکن است فشار بیشتری بر قیمت‌های بین المللی برنج وارد کند.

قیمت بالای برنج بیشترین ضربه را به کشورهای جنوب صحرای آفریقا وارد خواهد کرد. در سال 2022، کشورهای غرب آفریقا، از جمله نیجریه و ساحل عاج، مجموعاً 17.1 میلیون تن برنج وارد کردند و سهم 31 درصدی از حجم کل تجارت جهانی را در اختیار داشتند.

ضرب الاجل تامین ارز

مسیح کشاورز دبیر انجمن تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان برنج ایران، در گفت و گو با «شبکه شرق» اظهار کرد:« آغاز درگیری میان روسیه و اوکراین منجر به کاهش تولید مواد خوراکی شد. در این بین هند برای جلوگیری از ایجاد بحران در بازارهای جهانی دست به صادرات گندم زد و صادرات گندم منجر به ایجاد کمبودهایی در کشور خودش شد که در نتیجه آن در بازار داخلی هند هرج و مرج ایجاد شد.»

او گفت:« در سال جاری هند برای آنکه بتواند جلوی کمبود در کشور خود را بگیرد، صادرات گندم خود را محدود کرده‌ و از طرفی محدودیت هایی نیز بر سر راه صادرات برنج غیر کیفی قرار داد.»

کشاورز تاکید کرد:« هند صادرات برنج غیر باسماتی را محدود کرده‌است اما  برنج باسماتی آن کماکان صادر می‌شود. ما برنج‌های‌ کیفی و باسماتی را از هند خریداری می‌کنیم. قیمت برنج باسماتی نیز در بازارهای جهانی کمی افزایش پیدا کرده‌است. اما در این میان صادرکنندگانی مانند تایلند با ورود به بازار به دنبال پر کردن جای خالی هند هستند.»

وی در ادامه گفت:« برای حفظ امنیت غذایی کشور و باتوجه به پایان گرفتن دوره ممنوعیت فصلی واردات، نیاز است که ثبت سفارش‌ها سرعت بگیرد و روند تخصیص ارز توسط وزارت جهاد نیز تسریع شود تا واردات برنج از هند انجام گرفته و از افزایش احتمالی قیمت‌ها جلوگیری شود.»