نخستین قربانی سانحه رانندگی در ایران که بود؟

می‌گویند ۱۲۲ سال پیش، مظفرالدین‌شاه قاجار دو اتومبیل را که از کمپانی «رنو» خریداری کرده بود، از سفر فرنگ به ایران آورد اما این وسیله نقلیه جدید که اسباب فخر فروشی هم بود، چندان بی‌خطر به شمار نمی‌رفت و ۱۰ سال بعد از ورودش به ایران، جان نخستین قربانی خود را گرفت.

ورود اولین اتومبیل به ایران باعث شد که تا سال ۱۲۸۹ استفاده از اتومبیل شخصی بین سفرای دیگر کشورها در ایران، تجار و افراد سرشناس و دولت‌مردان رایج شود. این در حالی است که اولین خودروهای وارد شده به ایران در بین مردم به کالسکه دودی معروف بودند.

به دنبال واردات بیشتر اتومبیل‌ها، خودروهایی با نام ماشین لاری که شبیه به وانت‌های امروزی بودند و اتومبیل‌هایی معروف به دور سیمی که برای حمل بار و مسافر مورد استفاده قرار می‌گرفتند، به ترتیب وارد کشور شدند.

و اما این کالاسکه‌های دودی در آن زمان تعدادشان به ۵۰ تا هم نمی‌رسید؛ زیرا بیشتر رجال و افراد سرشناس و ثروتمند از آنها استفاده می‌کردند. با این حال پس از ۱۰ سال استفاده از این اتومبیل‌ها، روزی رسید که یکی از آنها جان یک انسان را گرفت.

دست بر قضا آن فرد، درویش‌خان، موسیقیدان نامدار قاجاریان بود. گفته می‌شود درویش‌خان در اواخر عمرش از لحاظ معشیت به‌شدت تنگدست شد و در شرایط سختی زندگی می‌کرد تا آنجا که مجبور به فروختن خانه‌اش شد.

درویش‌خان که از افراد صاحب‌سبک و تأثیرگذار بر موسیقی ایرانی در این دوره به‌ شمار می‌رود، اولین قربانی سانحه رانندگی در ایران شناخته می‌شود. او در شب چهارشنبه، دوم آذر ماه ۱۳۰۵ هجری خورشیدی، هنگام بازگشت از جلسه محفل موسیقی در منزل یکی از دوستانش به خانه، درشکه‌ای دو اسبه کرایه می‌کند.

زمانی که درشکه از خیابان امیریه به سمت شمال می‌پیچد، یک خودروی فورد از جهت مخالف با درشکه و اسب‌های آن برخورد می‌کند.

اسب‌های درشکه درجا تلف می‌شوند و وی از درشکه به بیرون پرتاب شده و از ناحیه سر به زمین برخورد می‌کند. درویش‌خان بر اثر ضربه‌ای که بر سر او وارد شد، آسیب سختی دید و پنج روز بعد در بیمارستان به علت ضربه مغزی در ۵۴ سالگی درگذشت.

خالق آثار مشهور «ز من نگارم» و «بهار دلکش» 

گفته می‌شود که از درویش‌خان آثار چندانی باقی نمانده است و مشهورترین آثاری که از او باقی مانده است آثار مشهور «ز من نگارم» و «بهار دلکش» است که احتمالا بالا بسیاری از ما این دو اثر را با صدای هنرمندانی همچون محمدرضا شجریان شنیده‌ایم و نسبت به آثار این هنرمند بزرگ ایران بیگانه نیستیم، حتی اگر نمی‌دانسته‌ایم که این آثار از آن او بوده‌اند. البته جز این دو اثر معروف از درویش خان، چند رنگ و پیش‌درآمد هم از او باقی است. 

همچنین پیش‌تر آلبومی به نام «آثار درویش‌خان» با تار ارشد تهماسبی و تنبک داریوش زرگری از آثار او منتشر شده است.

روح‌الله خالقی در کتاب خود درباره درویش‌خان چنین گفته‌: «درویش تار و سه‌تار هر دو را نیکو می‌نواخت. مضراب ریز نازک و خوش‌آوازی داشت و پنجه‌اش لطیف و تند و مخصوصاً ذوق و سلیقه‌اش بسیار خوب و نوای سازش گرم و پخته بود...»

این هنرمند بزرگ در نواختن تار تبحر بسیاری داشت و در دوران او تار دارای پنج سیم (دو سیم سفید، دو سیم زرد، و یک سیم بم) بود اما با نگاه به سه‌تار به فکر افتاد سیم دیگری به تار بیفزاید و از آن هنگام تار دارای ۶ سیم شد و این عمل باعث ایجاد کوک‌های متنوع و جدید در تار شد.»

از شاگردان درویش‌خان می‌توان علینقی وزیری، مرتضی نی‌داوود، موسی معروفی، حسین سنجری، یحیی زرین‌پنجه، سعید هرمزی و ابوالحسین صبا را نام برد؛ هنرمندانی که هر کدام یکی از ستون‌های موسیقی ایرانی به شمار می‌روند.

درویش‌خان در کارهای خیریه و عام‌المنفعه به‌شدت فعال بود و در این راستا کنسرت‌های فراوانی را برگزار کرد؛ از جمله کنسرت‌هایی برای جمع‌آوری کمک به قربانیان آتش‌سوزی آمل در سال ۱۲۹۶، کنسرت برای کمک به قحطی‌زدگان روسیه، کنسرت برای ساخت دبیرستان فرهنگ و ... 

منبع: ایسنا