دیفای، جهان مالی غیرمتمرکز

در این دنیای مبتنی بر بلاکچین، محصولات مالی به وسیله شبکه‌های بلاکچینی اجرا می‌شوند. به‌عنوان مثال، ارز دیجیتال بیتکوین، یک ارز غیرمتمرکز است که به وسیله بلاکچین بیتکوین کنترل و اداره می‌شود. با راه‌اندازی محصولات مالی بر این شبکه‌ها، اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز به وجود می‌آیند و امور مالی بر اساس دفتر کل توزیع‌شده، ایمن و مشابه به کار می‌گیرند. این سیستم نه تنها مسئولیت کنترل بانک‌ها و مؤسسات را بر پول، محصولات مالی و خدمات مالی را کاملاً از بین می‌برد، بلکه از طریق کدنویسی باز (open source) است و هر کسی می‌تواند فرایند را بازرسی و بررسی کند.

برای درک بهتر از دیفای می‌توانید آن را به عنوان یک اکوسیستم مالی باز تصور کنید، جایی که ابزارها و سرویس‌های مالی متنوع را می‌توانید به صورت غیرمتمرکز بر بستر بلاکچین توسعه دهید. این برنامه بر اساس بلاکچین اتریوم فعالیت می‌کند و به شما این امکان را می‌دهد که به راحتی اقدام به ترکیب، اصلاح و یکپارچه‌سازی این سرویس‌ها کنید، همچون ساختن یک لِگو. به عنوان مثال، در حال حاضر شبکه بلاکچین اتریوم میزبان برنامه‌های جذابی است، از جمله سیستم بانکی غیرمتمرکز، سیستم پرداختی غیرمتمرکز، و سیستم وام‌دهی غیرمتمرکز که همگی به یکدیگر متصل هستند!

پروفسور فیلیپ سندنر (Philipp Sandner) به عنوان یک اقتصاددان و فعال حوزه آی‌تی، دیفای را به عنوان یک اکوسیستم متشکل از اپلیکیشن‌های ساخته شده بر روی دفاتر توزیع شده (بلاکچین) عمومی تعریف می‌کند. این اپلیکیشن‌ها با هدف تسهیل خدمات مالی با مشخصه پرمیشن‌لس (بدون نیاز به اجازه) طراحی شده‌اند.

مفهوم پرمیشن‌لس به پروتکل‌ها یا بلاکچین‌هایی اشاره دارد که استفاده از آن‌ها نیازمند اجازه نیست، بنابراین به عنوان بلاکچین‌های عمومی نیز شناخته می‌شوند. استفاده از یک کیف پول برای امور دیفای می‌تواند به عنوان مثالی ساده در نظر گرفته شود. فقط کافی است یک اپلیکیشن موبایل را دانلود و نصب کنید، همین! این روند با ایجاد یک حساب بانکی جدید قابل مقایسه است و به شما نشان می‌دهد که چگونه دنیای دیفای از سیستم معمولی جدا می‌شود.

سیستم مالی غیرمتمرکز به معنای استفاده از دفتر کل (پایگاه داده) غیرمتمرکز یا همان بلاکچین، تمام امور مالی را شامل می‌شود و به محدودیت خود به رمزارزها محدود نمی‌شود.

در دنیای دیفای، یک اقتصاد رمزارزی پررونق به وجود آمده است. جایی که شما می‌توانید به‌راحتی وام بگیرید، وام بدهید، سود کسب کنید و به تجربیات مالی جدید بپیوندید. افراد باهوش در آرژانتین از دیفای برای فرار از تورم فلج‌آور استفاده کرده‌اند. برخی از افراد حتی میلیون‌ها دلار وام بدون نیاز به اطلاعات شخصی گرفته و پرداخت کرده‌اند. به بیان ساده‌تر: این سیستم‌ها شبیه به درگاه پرداخت اینترنتی هستند اما بدون کارمزد و مالیات. 

پیشرفت تاریخچه دیفای و جایگاه آن در جهان رمزارزها

تاریخچه دیفای نخستین‌بار با معرفی پلتفرم وام‌دهی MakerDAO به دنیای رمزارزها آغاز شد. این پروژه، به‌عنوان اولین سیستم وام‌دهی بر مبنای استیبل کوین یا Stablecoin شناخته می‌شود. MakerDAO توانست با جلب توجه کاربران مختلف، جایگاه خود را در بازار تثبیت کند. در این پلتفرم، کاربران می‌توانند از استیبل کوین خود، یعنی دای Dai، به‌عنوان وام استفاده کنند. تمام مراحل این فرآیند، از قرض‌گیری گرفته تا مدیریت بازپرداخت‌ها، تحت نظارت هوشمند قراردادها در بلاکچین اتریوم انجام می‌شود.

پس از این پروژه، در ژوئن ۲۰۲۰، پلتفرم Compound Finance به این جمع پیوست و به کاربران فعال در آن، جوایزی به شکل توکن کامپ COMP پرداخت شد. این توکن به‌عنوان وسیله حق رای در توسعه پروژه استفاده می‌شود و در صرافی‌ها قابل خرید و فروش است.

پس از این اقدامات، جنبش ییلدفارمینگ یا Yield farming به وجود آمد. این جنبش به معنای سپرده‌گذاری ارزهای دیجیتال توسط کاربران در یک پروژه است و علاوه بر دریافت سود به‌صورت درصدی، قسمتی از ارز دیجیتال آن پروژه نیز به آنان تعلق می‌گیرد که با فروختن آن می‌توان سود بیشتری را به دست آورد.

در ماه بعد، روزنامه واشنگتن پست Washington Post به تحلیل جامعی از امور مالی غیرمتمرکز و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این حوزه پرداخت. در سپتامبر همان سال، مجله معتبر بلومبرگ Bloomberg اعلام کرد که دو سوم بازار رمزارزها به تغییرات قیمت پروژه‌های دیفای مربوط می‌شود. این روند باعث رشد قابل‌توجه قیمت اتریوم نیز شد.

اکنون در سال ۲۰۲۲، پروژه‌های دیفای هر روز به رشد خود ادامه می‌دهند و جذب بیشتری از کاربران به‌سوی خودشان مشاهده می‌شود. 

اجزای اساسی و نقش قراردادهای هوشمند در ساختار دیفای

در چارچوب دیفای، بلاک‌های خاصی وجود دارند که یک بسته نرم‌افزاری را تشکیل می‌دهند. این بسته نرم‌افزاری از چندین لایه ساخته می‌شود، هرکدام از این لایه‌ها به تأثیر یکدیگر کمک کرده و دیفای و برنامه‌های مرتبط با آن را ایجاد می‌نمایند. درصورتی‌که یک لایه غیرفعال باشد، سایر لایه‌ها نیز غیرفعال می‌شوند. پنج لایه اصلی دیفای عبارت‌اند از:

1-لایه تسویه‌حساب:

این لایه به‌عنوان لایه صفر شناخته می‌شود، زیرا بر سر آن سایر معاملات دیفای ساخته می‌شوند. این لایه شامل یک بلاکچین عمومی و رمزارز بومی است. به‌عنوان نمونه، لایه تسویه‌حساب اتریوم و توکن بومی آن اتر، در صرافی‌های رمزارزی نظیر صرافی رمزارزی ملّی چنج خریدوفروش می‌شود.

2-لایه دارایی:

این لایه به تمام توکن‌ها و دارایی‌های دیجیتال مربوط به یک بلاکچین خاص هستند، اشاره دارد.

3-لایه پروتکل:

این لایه حاوی استانداردها، قواعد و پروتکل‌هایی است که برای اداره یا فعالیت‌های خاص نوشته شده‌اند. پروتکل‌های دیفای قابلیت همکاری دارند و می‌توانند توسط چندین نهاد به طور هم‌زمان برای ایجاد یک سرویس یا برنامه استفاده شوند. این لایه نقدینگی را برای اکوسیستم دیفای فراهم می‌کند که سینتتیکس Synthetix یکی از این نمونه‌ها است.

4-لایه اپلیکیشن:

در این لایه، متداول‌ترین برنامه‌های کاربردی اکوسیستم رمزارزها مانند صرافی‌های غیرمتمرکز و خدمات وام‌دهی قرار دارند.

5-لایه تجمیع:

این لایه برنامه‌های مختلف لایه‌های قبلی را به‌منظور ارائه خدمات یکپارچه به سرمایه‌گذاران متصل می‌کند.

نقش قراردادهای هوشمند در دیفای

در سال ۲۰۲۰، با رشد سریع صنعت دیفای، استفاده از قراردادهای هوشمند به شدت افزایش یافت. این صنعت که در سال ۲۰۱۸ تا حد زیادی کوچک بود، به یکی از صنایع در حال رشد و ظهور در فضای فناوری تبدیل شده است. ارزهای دیجیتال و برنامه‌های غیرمتمرکز با استفاده از کدهای قراردادهای هوشمند، فعالیت‌های مختلفی را به‌منظور تسهیل مبادله کالاها، خدمات، داده‌ها، وجوه و سایر اقلام انجام می‌دهند.

قراردادهای هوشمند، نسبت به روش‌های سنتی متمرکز، ویژگی‌های بیشتری ارائه می‌دهند. این ویژگی‌ها باعث می‌شوند قراردادهای هوشمند به عنوان یک فناوری نوین و انعطاف‌پذیر در حوزه فعالیت‌های مالی غیرمتمرکز شناخته شوند. از جمله ویژگی‌های آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

سرعت بالا: قراردادهای هوشمند به دلیل اجرای اتوماتیک بر اساس قوانین کد نوشته شده، سرعت بالایی در انجام معاملات فراهم می‌کنند. این امر به کاربران این امکان را می‌دهد که به سرعت واکنش نشان دهند و معاملات خود را انجام دهند.

شفافیت: تمامی معاملات و اطلاعات مربوط به قراردادهای هوشمند در بلاکچین ثبت می‌شوند و به صورت عمومی قابل مشاهده هستند. این شفافیت باعث افزایش اعتماد کاربران به سیستم می‌شود.

دقت و صحت: اجرای قراردادهای هوشمند بر اساس قوانین کاملاً دقیق و بدون هرگونه ابهامی انجام می‌شود. این ویژگی باعث اطمینان بیشتر کاربران از اجرای صحیح معاملات می‌شود.

امنیت: به دلیل ذخیره سازی اطلاعات در بلاکچین و استفاده از الگوریتم‌های رمزنگاری، قراردادهای هوشمند به امنیت بالایی دست می‌یابند و از حملات ناخواسته جلوگیری می‌کنند.

کارآمدی: از آنجا که اجرای قراردادهای هوشمند بدون نیاز به واسطه انسانی صورت می‌گیرد، هزینه‌های مرتبط با واسطه‌گری و اداره معاملات به شدت کاهش می‌یابد، که این موضوع باعث افزایش کارآمدی در مدیریت دارایی‌ها، کالاها یا خدمات می‌شود.

با این ویژگی‌ها، قراردادهای هوشمند به عنوان یک ابزار قدرتمند در فضای دیفای به‌شمار می‌آیند که به کاربران این امکان را می‌دهند تا بدون نیاز به واسطه متمرکز، معاملات خود را به صورت مستقیم انجام دهند.

نمونه محدودتری از قراردادهای نوین را امروزه در قالب قراردادهای الکترونیک که از طریق اینترنت شخصی یا کافی نت آنلاین قابل تنظیم هستند دیده‌اید؛ قراردادهای جدید به لطف سیستم کریپتو حتی تضمین بالاتری دارند و راحت‌تر پیگیری می‌شوند. این مدل از قراردادها را در آینده‌ای نه چندان دور خواهید دید. 

آینده دیفای: تحول در امور مالی، فرصت‌ها و چالش‌های رشد

دیفای در صنعت مالی تحولی را رقم زده است و در آینده، قرار است نقش بسیار مهمی را در تغییر ساختار صنعت مالی و تحولات اقتصادی بازی کند که به چند مورد آن اشاره می کنیم.

تغییر ساختار صنعت مالی: دیفای می‌تواند ساختار صنعت مالی را به‌طور جدی تحت تأثیر قرار دهد. امور مالی غیرمتمرکز با ارائه خدماتی مانند وام‌دهی و وام‌گیری ارز دیجیتال، معاملات و صرافی‌های ارز دیجیتال، امکان شرکت در امور مالی را به صورت مستقیم و بدون واسطه برای کاربر فراهم می‌کند؛ همین تغییر ساختار مالی می‌تواند منجر به کاهش وابستگی به نهادهای مرکزی و بانک‌ها شود و کنترل بیشتری را برای انجام امور در اختیار کاربران قرار دهد.

فرصت‌های جدید: دیفای با ایجاد امکانات جدید، فرصت‌های بسیاری را برای کاربران و صنعت مالی به ارمغان می‌آورد. برای مثال، با وام‌دهی ارز دیجیتال، افراد می‌توانند دارایی‌های خود را به کاربران دیگر امانت داده و در عوض آن بهره‌ دریافت کنند. معاملات دیجیتالی هم با استفاده از قراردادهای هوشمند و توکن‌های قابل معامله، فرصت‌های جدیدی را برای تبادل دارایی‌ها و خدمات فراهم می‌کنند.

چالش‌های رشد و گسترش: همانطور که اشاره کریم، هرچند امور مالی غیرمتمرکز، فرصت‌های چشمگیری را در اختیار کاربر قرار می‌دهد، اما نیز با چالش‌هایی روبه‌رو خواهد بود که برای رشد و گسترش آن باید مدیریت شوند. امنیت یکی از این چالش‌ها است؛ چرا که با افزایش استفاده از دیفای، حملات سایبری هم در این حوزه ممکن است افزایش پیدا کنند. حل این مشکل، علاوه بر توسعه روش‌ها و فناوری‌های امنیتی قوی، نیازمند برقراری تعاملات بین سازمان‌ها و نهادها برای حل اختلافات و رفع اشکالات قانونی است.

 سخن نهایی:

به طور کلی، امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای یک حوزه گسترده است که سعی دارد با حذف واسطه‌ها، خدمات مالی را به افراد ارائه دهد. این اتفاق، به ما کمک خواهد کرد تا به سوی یک سیستم مالی آزادتر حرکت کنیم؛ یک سیستمی که در تمام جهان دسترسی‌پذیر باشد و مانع از فساد، سانسور و تبعیض گردد. مجموعه پیشخوان ملّی به‌عنوان یک پیشتاز در حوزه فناوری‌های نوین مالی، بنیان‌گذار سیستم‌هایی نظیر صرافی رمزارزی ملّی چنج، پلتفرم ثبت شرکت ملی ثبت، ملّی ‌پی، ملی یار، سکوی تامین مالیجمعی ملّی سرمایه، پلتفرم تخصصی دریافت وام ملی وام و ملی استارتاپ پلتفرم جامع کارآفرینان در سال‌های اخیر با تمرکز بر روی تحقیق و توسعه در زمینه دیفای، بر آن است تا در این حوزه پیشتاز باشد و به سوی آینده‌ای نوین در عرصه مالی حرکت کند.

یادداشت: بنیامین رضایی معاون تحقیق و توسعه کسب‌وکار هلدینگ دانش‌بنیان پیشخوان ملی

انتهای پیام