با عجله از کنار پیرزن همسایه که به تازگی شوهرش فوت کرده رد می‌شوم، سلام می‌کنم، سرزندگی روزهای گذشته را ندارد. جلوتر که می‌آیم پیرزنی دیگر سبد به دست از خانه بیرون می‌زند. تا به سر کوچه برسم چندین زن سالمند دیگر را می‌بینم که در این هوای آلوده از خانه بیرون زده‌اند. لحظه‌ای تصویر دو عمه سالمندم از ذهنم می‌گذرد که تنها زندگی می‌کنند. پیرزنان تنهای دیگری نیز از آشنا و فامیل به ذهنم می‌آیند که خبر دارم برخی با دشواری‌های زیادی زندگی می‌کنند. مسائل اقتصادی از یک طرف و تنهایی از سوی دیگر از عمده‌ترین مشکلاتی است که این زنان سالمند با آن روبه‌رویند.
روند رو به رشد پیری جمعیت در ایران
جمعیت کشور رو به سالمندی می‌رود و کارشناسان سال‌هاست که نسبت به پیری جمعیت هشدار می‌دهند. طبق سرشماری‌های مرکز آمار ایران از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۵ جمعیت ۶۰ سال به بالا در کشور از 4/1 به 4/7 میلیون نفر افزایش داشته است. طی ۶ دهه گذشته افزایش جمعیت سالمندان نسبتا روند کندی داشته، اما این روند در سال‌ها و دهه‌های آینده سرعت بیشتری خواهد گرفت.
به گفته صالحه مرتضوی، متخصص سالمندشناسی کشور ایران اگر چه سال‌ها به عنوان کشوری جوان بوده ولی در کمتر از ۲۰ سال آینده با پدیده انفجار جمعیت سالمندی مواجه خواهد شد؛ چراکه متولدین دهه ۶۰ شمسی حدود سال ۱۴۲۰ به سنین سالمندی می‌رسند. جمعیت فعلی سالمند بیش از ۱۰ درصد جمعیت کشور است و این افراد بیش از ۶۰ درصد خدمات پزشکی را مصرف می‌کنند. زمانی که تعداد سالمندان به بیش از ۳۰ درصد برسد اگر وضعیت خدمات درمانی به شکل امروز باشد و برنامه‌ریزی برای تغییر نداشته باشیم، امکان خدمت رسانی به این جمعیت را نداریم و فاجعه رخ خواهد داد.
۷۱ درصد زنان سالمند تنها درآمدی ندارند
بحران دیگری که از دل پیری جمعیت و افزایش قابل توجه جمعیت سالمندان کشور در دهه‌های آینده در حال شکلگیری است، بحران «زنان سالمند تنها» است که بنا بر آمار، در بازه زمانی ۱۴۳۰ به بیش از سه برابر افزایش خواهد یافت؛ چراکه بر اساس بررسی‌های جهانی امید به زندگی زنان حدود 5/4 سال بیشتر از مردان است، البته این اختلاف در ایران کمتر و نزدیک به دو سال است.
طبق نتایج یک پژوهش علمی و کاربردی با موضوع پیامد‌های اجتماعی - اقتصادی زندگی زنان سالمند تنها که به تازگی به سفارش دبیرخانه شورای ملی سالمندان و صندوق جمعیت سازمان ملل متحد انجام شده، ۷۱ درصد زنان سالمند تنها درآمدی ندارند و تنها ۲۹ درصد بقیه درآمد دارند و با توجه به افزایش الگوی تنها زیستی در میان زنان سالمند نسبت به مردان که به بیش از چهار برابر مردان سالمند رسیده است، تعداد زنان سالمند مجرد قطعی و مطلقه، نیمرخ زنان سالمند تنها در ۳۰ سال آینده تغییر خواهد کرد، به گونه‌ای که تعداد زنان سالمند تنها سه برابر می‌شود.
این آمار افزایش زنان سالمند در کنار بحران پیری جمعیت زنگ هشداری است که مسئولان از هم اکنون زیرساخت‌های لازم برای مواجه شدن با این بحران را فراهم کنند تا مشکلات اجتماعی، اقتصادی، پزشکی و فرهنگی آنها مورد توجه قرار گیرد تا سالمندان ما زندگی آرامی را در سالیان پیری سپری کنند.
