دانشمندان بالاخره «سَر» این جانور را پیدا کردند!

ستاره‌های دریایی برای دانشمندان همیشه موضوعی گیج‌کننده و پرسش‌برانگیز بوده‌اند؛ یکی از موارد پرسش‌برانگیز در مورد آن‌ها توانایی رشد مجدد اندام‌هایشان بوده است و یکی دیگر از پرسش‌ها این بوده که بدن این جانوران دقیقا تا کجا امتداد دارد و سر آن‌ها از کجا شروع می‌شود! حالا دانشمندان بالاخره ممکن است پاسخ سوال دوم را پیدا کرده باشند.

محققان دانشگاه ساوتهمپتون نظریۀ عجیبی مطرح کرده‌اند؛ آن‌ها می‌گویند که کل بدن ستاره دریایی و همچنین سایر خارپوستان بیشتر شبیه «سر» است تا بدن. به عبارت دیگر می‌توان گفت که ستارۀ دریایی یک جور «سَرِ بدون بدن» است!

گروه‌هایی از حیوانات که شامل ستاره‌های دریایی، خارپشت‌های دریایی و سکه‌های دریایی می‌شوند، حیواناتی هستند که طرح بدنی «پنج‌بخشی متقارن» منحصربه‌فردی دارند. یعنی جسمی که در پنج قسمت مساوی چیده شده است.

دکتر جف تامپسون، یکی از نویسندگان این مطالعه می‌گوید: «اینکه چگونه قسمت‌های مختلف بدن خارپوستان با آن‌هایی که در سایر گروه‌های حیوانی می‌بینیم ارتباط دارند، همیشه برای دانشمندان یک معما بوده است».

تصویری که سیستم عصبی ستارۀ دریایی را نشان می‌دهد

«در بسیاری از جانوان، بدن به سر، تنه و دم تقسیم می‌شود. اما فقط با نگاه کردن به یک ستاره دریایی نمی‌توان متوجه شد که این بخش‌ها چگونه با بخش‌های بدن حیوانات دیگر قابل مقایسه هستند».

اکثر حیوانات، از جمله انسان‌ها، دو طرف دارند. سمت چپ و راست بدن تقریبا متقارن با یکدیگر و در عین حال منحصر به فرد هستند.

برای این مطالعه، ابتدا دانشمندان دانشگاه استنفورد، نشانگر‌های مولکولی یک ستاره دریایی را با موجودات دریایی مشابه مقایسه کردند. با این مقایسه، دانشمندان توانستند شروع به درک چگونگی تکامل ستاره‌های دریایی با بدن منحصر به فردشان کنند.

با استفاده از انواع تکنیک‌های مولکولی و ژنومی با تکنولوژی بالا، تیم دانشگاه ساوتهمپتون توانستند بفهمند که ژن‌های مختلف در طول دوران تکامل ستاره‌های دریایی در چه مقاطعی ظهور و بروز پیدا کرده‌اند و شکل نهایی آن‌ها را به وجود آورده‌اند.

تامپسون می‌گوید: «وقتی ظهور ژن‌ها را در یک ستاره دریایی با گروه‌های دیگر جانوران مانند مهره‌داران مقایسه کردیم، به نظر می‌رسد که بخش مهمی از برنامۀ تکاملی مربوط به «بدن» در ستاره‌های دریایی وجود ندارد».

ژن‌هایی که معمولاً در الگوی تنه حیوان نقش دارند در این جانوران یافت نمی‌شوند؛ بنابراین به نظر می‌رسد کل بدن خارپوستان تقریباً معادل سر در گروه‌های دیگر حیوانات است.

این نشان می‌دهد که ستاره‌های دریایی ممکن است با از دست دادن ناحیه تنه اجداد دوطرفه خود، بدن پنج‌بخشی خود را تکامل داده باشند؛ شکلی از بدن که به آن‌ها اجازه حرکت و تغذیه متفاوت را می‌دهد.

تامپسون می‌گوید: «این تحقیق به ما می‌گوید طرح بدن خارپوستان به روشی پیچیده‌تر از آنچه قبلا تصور می‌شد تکامل یافته است و هنوز چیز‌های زیادی برای یادگیری در مورد این موجودات جذاب وجود دارد.»

منبع: فرادید