چگونه می‌توان آزار و اذیت جنسی را در دادگاه اثبات کرد؟

اعتماد: هفته گذشته دو زن در پرونده‌هایی جداگانه در دادگاه کیفری استان تهران مدعی شدند مورد تعرض قرار گرفتند. این دو با شکایت قبلی در دادگاه کیفری استان تهران دادخواهی کرده و جزییات حادثه پیش‌آمده را شرح دادند. در آخر هم قضات هر پرونده با استناد به مدارک موجود برای تصمیم‌گیری وارد شور شدند. در ادامه به جزییات این دو پرونده اشاره شده است.

به گزارش اعتماد، از حدود ۲ هزار و ۵۰۰ نفر، هر زن یا دختر به میزان مسافتی که طی می‌کند یا مدت زمان حضورش در سطح خیابان‌ها یا در هر تردد شهری بین «یک الی ۲۰ بار» مزاحمت‌های کلامی، فیزیکی و چشمی (نگاه نامناسب و آزاردهنده) را از سوی برخی مردان تجربه می‌کند. همچنین مردان متلک گو، ۱۰ برابر زنان متلک گو هستند و نسبت مردانی که عامل مزاحمت‌های بدنی اند، بیش از ۱۵ برابر زنان بوده است.

به طور تقریبی حدود ۴/۸۵ درصد از زنان در مکان‌های عمومی، ۱/۸۵ درصد در مکان‌های اداری، تجاری و تفریحی، ۸/۸۴ درصد در مکان‌های مربوط به حمل و نقل و ۱/۸۴ درصد از زنان در خیابان‌ها و معابر مورد «متلک گویی» واقع شده اند. با این حال هیچ ارزیابی دقیقی از قربانیان آزار و اذیت جنسی در کشور نداریم، اما طبق اخبار رسمی و غیر رسمی مشخص شده که ۶۶ درصد از قربانیان درخصوص آزار‌هایی که دیده اند با کسی صحبت نمی‌کنند. از طرفی براساس اطلاعاتی که در سال ۱۳۹۹ در اخبار رسمی منتشر شد، مشخص شد؛ ۸۰ درصد از موارد مربوط به آزار و اذیت در ایران گزارش نمی‌شود. با این حال «بیشترین آمار آزار و اذیت جنسی مربوط به تهران» بوده است.

پرونده اول: اظهارات شاکی و متهمان در شعبه ۷ دادگاه کیفری

شاکی این پرونده زنی جوان است که در مترو تهران دست‌فروشی می‌کند. چند ماه پیش این زن به پلیس مراجعه و ادعا کرد که از سوی یکی از همکاران مرد خود مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفته است. پلیس با توجه به صحبت‌های این زن متهمان را بازداشت کرد. این زن در دادگاه در دفاع از شکایت خود گفت: «من در مترو دست‌فروشی می‌کنم تا بتوانم کمک‌خرج خانواده باشم. روز حادثه یک مشتری از من جنس خرید و، چون پول نقد نداشتم از یکی از همکارانم که آقا بود و داشت دست‌فروشی می‌کرد درخواست کردم برایم ۲۰ هزار تومان از دستگاهش کارت بکشد. او اشتباه کرد و ۱۲۰ هزار تومان کارت کشید. من، چون پول نقد داشتم توانستم ۱۰۰ هزار تومانی که همکارم از حساب مشتری اشتباهی برداشت کرده بود را به مشتری پس دهم. بعد از ماجرا همکارم به من گفت؛ خودش پول نقد ندارد و با چند نفر صحبت کرده که آن‌ها هم نداشتند. سپس با پسرعمویش که در شهریار قهوه‌خانه دارد تماس گرفت و به من گفت؛ پسرعمویم قرار است به من پول نقد بدهد. من ترسیدم او پولم را ندهد و دیگر او را نبینم. برای همین همراهش به شهریار رفتم تا صد هزار تومانم را بگیرم. وقتی به شهریار رسیدیم او و دو دوستش در ماشین مرا مورد آزار و اذیت جنسی قرار دادند. من داد می‌زدم و کمک می‌خواستم. در نزدیکی قهوه‌خانه سه مرد دیگر حضور داشتند که وقتی متوجه شدند ماجرا از چه قرار است جلو آمدند و مرا نجات دادند. آن‌ها به من کمک کردند تا به خانه برگردم.».

اما متهمان پرونده مدعی هستند که این زن با رضایت خودش به آنجا آمده و برای اخاذی آن‌ها را به دادگاه کشانده است. مردی که دست‌فروش و همکار این زن بود در دفاع از خود در دادگاه گفت: «من قبول دارم که با این زن ارتباط داشتم، اما این یک دام بود. این زن به من گفت؛ کارت بکشم، اما رقم را به من اشتباه گفت. او از روی عمد رقم را اشتباه گفت. حالا هم به ما گفته اگر پول بدهیم، رضایت می‌دهد. او به ما دروغ گفت. اگر نمی‌خواست باهم ارتباط داشته باشیم اصلا با ما به شهریار نمی‌آمد. در ضمن به ما نگفته بود که شوهر دارد.»

سپس دو متهم دیگر نیز مورد بازجویی قرار گرفتند. یکی از آن‌ها که شاکی به او رضایت داده است، گفت: «این زن برای ما دام پهن کرده. ما به او تعرض نکردیم. شوهرش از من ۶۰۰ هزار تومان گرفت تا این زن اعلام رضایت کند.»

متهم دیگر هم همین حرف‌ها را تکرار کرد و در آخر قضات با توجه به مدارک موجود برای تصمیم‌گیری وارد شور شدند.

پرونده دوم: اظهارات شاکی و متهم در شعبه ۱۲ دادگاه کیفری

زنی ۲۷ ساله است که اوایل سال جاری با پلیس تماس گرفته و تعرضی که به او شده را شرح داده است. با شکایت این زن و به دستور بازپرس او به پزشکی قانونی معرفی شده. سپس کارشناسان پرشکی قانونی تایید کردند تعرض صورت گرفته و حرف‌های این زن درست بوده است. او پس از چند ماه هنوز تحت‌تاثیر آسیب بعد از تعرض قرار دارد. این زن در دادگاه در مورد روز حادثه اظهار کرد: «اوایل سال جاری زنگ خانه به صدا درآمد. مردی که پشت آیفون بود صورتش مشخص نبود و گفت؛ برای نوشتن قبض برق آمده است. من در را باز کردم، اما او یک دفعه به داخل خانه حمله کرد. تلاش کردم در را ببندم، ولی زورم نرسید. فکر کردم سارق است به او گفتم؛ هر چه بخواهی می‌دهم، بردار و برو. آن مرد صورتش را پوشانده بود. اول او را نشناختم، اما بعد فهمیدم یکی از همسایه‌های‌مان است. او به سمتم آمد و گفت؛ نمی‌خواهد سرقت کند.... من مقاومت کردم و به او گفتم از خانه من برو. چاقو کشید و مرا تهدید کرد. گفتم حتی اگر مرا بکشی اجازه نمی‌دهم به من تعرض کنی! از طرفی فرزند دو ساله‌ام خواب بود. آن مرد ناگهان سمت فرزندم رفت و چاقو را به سمت او گرفت و گفت؛ اگر باز هم مقاومت کنی او را می‌کشم. من هم چاره‌ای جز تسلیم ندیدم.»

این زن با گریه مابقی ماجرا را توضیح می‌دهد: «فرزندم خواب بود. فقط توانستم یک چادر روی او بیندازم. بعد هم مرد همسایه به من تعرض کرد.»

متهم ۳۸ ساله که پس از شکایت این زن جوان توسط پلیس دستگیر شده در همان ابتدا به جرم خود اعتراف کرده است. متهم در دادگاه ابراز پشیمانی و توبه نامه‌ای را به دادگاه ارایه کرد، اما زن جوان گفت که از شکایتش صرف نظر نمی‌کند.

متهم در دادگاه مدعی شد و گفت: «من مواد مخدر [..]می‌کشیدم. آن روز حالت طبیعی نداشتم. به همین خاطر چنین کار وحشتناکی را انجام دادم. من زن جوان را می‌شناختم. روز حادثه در خانه‌ام مواد مخدر مصرف کرده و تنها بودم. همسرم خانه نبود. اصلا قصد نداشتم به کسی تعرض کنم. فقط به خاطر مصرف مواد از حالت طبیعی خارج و وارد خانه این زن شدم و آن اتفاق هولناک افتاد.»

متهم در آخر گفت: «من قبول دارم به خانه این زن جوان رفتم و او را اذیت کردم، حتی گوشی تلفن و ۲۰ هزار تومان پول نقد هم دزدیدم، اما من معتاد بودم و حالا که چند وقتی است در زندان به سر می‌برم مصرف مواد را ترک کردم.»

قضات در این پرونده نیز در آخر برای تصمیم‌گیری وارد شور شدند.

چگونه می‌توان آزار و اذیت جنسی را در دادگاه اثبات کرد؟

روش اثبات آزار جنسی بسیار دشوار بوده و عملا محدودیت‌های زیادی در این زمینه وجود دارد. آزار و اذیت جنسی به عنوان یک جرم مستقل در قوانین کیفری ایران جرم‌انگاری نشده و تنها مواردی که می‌توان برای آن‌ها مجازات‌هایی را یافت شامل زنا، روابط نامشروع کمتر از زنا و اعمال منافی عفت است. یکی از روش‌های ثابت کردن جرم آزار جنسی که در قانون مجازات اسلامی آورده شده‌اند، اقرار است. اقرار به منزله گفتار یا نوشتار مجرم است که به صراحت، انجام جرم را به عهده گرفته و مسوولیت ناشی از آن را متوجه خود می‌داند. اقرار در مورد آزار جنسی، قاضی را از دلایل دیگر بی‌نیاز می‌کند. چرا که در این جرم احراز مجرمیت از طریق اسناد و مدارک دیگر، تقریبا ناممکن یا بسیار سخت و پیچیده است. دیگری شهادت است؛ با توجه به اینکه آزار و اذیت جنسی به‌طور معمول در خفا و دور از چشم سایرین انجام می‌شود بنابراین عمدتا افراد دیگری به غیر از آزاردهنده یا آزاردهندگان شاهد واقعه نیست تا بتواند شهادت بدهد. تعداد شهود هم اثبات این امر را دشوارتر ساخته است. شهادت چهار مرد یا سه مرد و دو زن در این مورد الزامی است. یکی دیگر از مهم‌ترین روش‌های اثبات جرم، علم قاضی است. تعریف علم قاضی در ماده ۲۱۱ قانون مجازات اسلامی آورده شده است که عبارت از یقین حاصل از مستندات در امری است که نزد او مطرح می‌شود. در مواردی که مستند حکم، علم قاضی است، او موظف است قرائن و امارات بین (مستند) علم خود را به‌طور صریح در حکم قید کند.

آزار جنسی چیست؟

آزار جنسی عملی است با ماهیت جنسی که در آن فرد یا افرادی با تعرض به شخصیت یک فرد از طریق ارعاب و اجبار به دریافت لذت جنسی یا تحقیر جنسیتی به وسیله کلام یا عمل و رفتار می‌پردازد. مسائل و بحران‌های جنسی را می‌توان به هر عمل جنسی که برخلاف هنجار‌های اجتماعی است، نسبت داد که شامل مواردی از قبیل لمس کردن، نگاه جنسی به جنس مخالف، متلک‌گویی‌های جنسی، تجاوز به حریم خصوصی دیگران به قصد لمس کردن، شوخی‌های جنسی، اغوا کردن، رابطه جنسی و... است