به طور کلی می‌توان گفت که مراقبت‌های بارداری شامل ویزیت یا چکاب‌های مخصوصی است که در دوران بارداری انجام می‌شود و می‌تواند به سلامت هر چه بیشتر نوزاد درون شکم مادر و همین‌طور خود او کمک بسیاری کند. در این پروسه پزشک متخصص رشد جنین را دائماً پیگیری می‌کند و آزمایش‌هایی را که به صورت روتین و طبق برنامه باید انجام بگیرد مورد بررسی قرار می‌دهد. ویزیت‌های صورت گرفته در دوران بارداری باید به صورت منظم انجام پذیرند و وضعیت مادر و جنین نیز بررسی شوند.
خانم‌های باردار می‌توانند مدتی پیش از بارداری‌شان زیر نظر پزشک آزمایش‌هایی را انجام دهند و در صورتی نیز که مشکل و یا بیماری‌ای دارند آن را به پزشکشان اطلاع دهند. با این حال اگر مادر شرایط این کار را نداشت می‌تواند به محض باردار شدن نیز ویزیت‌های مربوطه را آغاز نماید.
به طور کلی تعداد ویزیت‌های دوران بارداری به مدت بارداری فرد و همین‌طور ریسک و خطرات حاملگی بستگی دارد، اما به طور معمول زمان و برنامه‌ریزی ویزیت‌ها و مراقبت‌های دوران بارداری برای زنانی که بین ۱۸ تا ۳۵ سال دارند به این صورت است:
- در سی و دو هفته اول بارداری برای هر ۲ تا ۳ هفته یک ویزیت
- در هفته‌های سی و دوم تا سی و هفتم برای هر ۲ تا ۳ هفته یک ویزیت
- از هفته سوم تا هفتم بارداری تا زمان زایمان هر هفته ویزیت
طبیعتاً انتظار می‌رود که در دوران بارداری باید‌ها و نباید‌هایی در قالب پرهیزات بارداری مطرح شوند. در ادامه به بررسی برخی از آن‌ها می‌پردازیم:
۱. ماساژ و طب سوزنی
امروزه روش‌های درمانی مکمل بسیاری مثل طب سوزنی وجود دارند که امتحان خود را پس داده‌اند و در زمان بارداری نیز می‌توانند بی‌خطر باشند. با این حال در بسیاری از شرایط، به خصوص سه ماه اول بارداری بهتر است که از این روش‌های مکمل درمان به عنوان ریسک یاد شود. برای مثال احتمال بروز مشکل با ماساژ شکم مادر، آن هم در سه ماه اول بارداری خیلی زیاد است.
اگر در شرایطی ویژه قرار گرفتید و در نتیجه آن طب سوزنی را به عنوان روشی درمانی انتخاب کردید بهتر است که آن را به یک متخصص ماهری بسپارید که تجربیات بسیاری در زمینه زنان باردار داشته باشد. با این حال پیش از هر اقدامی حتماً با پزشک معالج خود نیز مشورت نمایید.
۲. محصولات بهداشتی شیمیایی
از دیگر مسائلی که باید در مراقبت‌های دوران بارداری خود مدنظر داشته باشید توجه به برچسب‌های توضیح محصولات بهداشتی است. برای مثال در زمان استفاده از لوازم آرایشی و بهداشتی‌هایی همچون دئودورانت باید حتماً برچسب توضیحات آن را به طور کامل مطالعه کنید، چراکه در بسیاری از شرایط این محصولات دارای موادی مانند نفتالین هستند که در معرض آفتاب قرار گرفتن آن می‌تواند باعث آسیب دیدن سلول‌های خونی شده و نوعی بیماری کم‌خونی را برای فرد ایجاد نماید.
علاوه بر این وجود چنین موادی در محصولات بهداشتی و آرایشی می‌تواند عوارض دیگری همچون خستگی، از بین رفتن اشتها، تهوع، اسهال و... را نیز به همراه داشته باشد که در خانم‌های باردار و فرزندانشان بسیار خطرناک خواهد بود.
۳. انجام ورزش‌های سنگین
طبیعتاً انجام حرکات ورزشی در دوران بارداری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و می‌تواند در سلامت مادر و جنین و همین‌طور بهبود فرآیند زایمان مؤثر باشد. اما این بدان معنا نیست که فرد باردار می‌تواند حرکات بسیار سنگین ورزشی را نیز انجام دهد؛ بنابراین بهتر است که خانم باردار با مشورت پزشک خود به انجام برخی از حرکات ورزشی مشخص‌شده‌ای بپردازد.
۴. مصرف نوشیدنی‌های الکلی
مصرف الکل در هیچ دوره‌ای که به بارداری مربوط می‌شود بی‌خطر نیست، چه زمان قبل از حاملگی که تصمیم به بارداری گرفته‌اید، چه دوران بارداری و چه زمان بعد از زایمان. مصرف الکل توسط مادر می‌تواند خطرات بسیاری را برای جنین به دنبال داشته باشد؛ بنابراین اکیدا از آن پرهیز نمایید.
۵. رنگ کردن مو
مسئله رایج دیگری که غالباً در میان خانم‌های باردار مطرح می‌شود استفاده از رنگ مو است. تحقیقات نشان می‌دهند که دوز‌های بالایی از مواد شیمیایی موجود در رنگ مویی که توسط مادر مصرف می‌شود می‌تواند در سلامت جنین تأثیر بگذارد. به همین دلیل نیز معمولاً توصیه می‌شود که در ۱۲ هفته اول بارداری از رنگ کردن مو‌های خود اجتناب کنید تا خطر آسیب‌های ناشی از مواد شیمیایی برای جنین به حداقل برسد.
۶. سولاریوم
به طور کلی فردی که باردار است متوجه حساسیت بیشتر پوست خود نسبت به سابق خواهد شد. استفاده از روش‌های برنزه کردن مثل سولاریوم می‌تواند در سوختگی و آسیب بیشتر پوست شما تأثیرگذار باشد. علاوه بر این اشعه ماوراءبنفش سولاریوم به عنوان تابش مضری از نور خورشید می‌تواند برای زن باردار بسیار خطرناک باشد. قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض اشعه ماوراءبنفش می‌تواند باعث ابتلا به سرطان پوست، پیر شدن زودتر پوست، آب مروارید و... آسیب‌هایی جدی برای نوزاد شود.
تغذیه دوران بارداری
یکی از بخش‌های بسیار مهم در مراقبت‌های دوران بارداری توجه به تغذیه دوران بارداری است. به طور کلی قوانینی وجود دارند که می‌توان با رعایت آن‌ها تغذیه دوران بارداری با شکل درستی پیش برد. در ادامه به برخی از این موارد اشاره می‌کنیم:
۱. استفاده از قرص‌های ویتامین و مواد معدنی
اگر بتوانید مواد غذایی خود را در دوران بارداری به شکلی حفظ کنید که مواد معدنی و ویتامین‌های مورد نیازتان را تأمین نمایند قطعاً در شرایطی ایده‌آل قرار می‌گیرید، ولی در حالت طبیعی غالباً به دلیل تهوع‌های دوران بارداری و شرایطی مشابه آن امکان صرف وعده‌های غذایی کامل کاهش پیدا می‌کند. به همین دلیل نیز استفاده از دارو‌ها و قرص‌های ویتامین و مواد معدنی می‌تواند در این شرایط به کمک شما بیاید.
به طور کلی مواد معدنی و ویتامین‌های مورد نیاز شما در دوران بارداری شامل فولیک اسید، پنتوتنیک اسید یا ویتامین ب ۵، ریبوفلاوین یا ویتامین ب ۲، تیامین یا ویتامین ب ۱، ویتامین آ، ویتامین ب ۶، ویتامین ب ۱۲، آسکوربیک اسید یا ویتامین ث، ویتامین دی، کلسیم، ید، منیزیم، کروم، مس، روی، پتاسیم، فسفر و... می‌شود. توصیه ما این است که پیش از مصرف این دارو‌ها حتماً با پزشک خود مشورت نمایید.
۲. اجتناب از رژیم غذایی لاغری
یادتان باشد که رژیم گرفتن در دوران بارداری می‌تواند خطرات بسیاری را برای شما و البته فرزندتان به دنبال داشته باشد. در بسیاری از رژیم‌های غذایی که موجب لاغری و کاهش وزن می‌شوند بخش بسیار زیادی از آهن، اسید فولیک و بسیاری از مواد معدنی و ویتامین‌های مورد نیاز شما کاهش پیدا می‌کنند. باید این را بدانید که افزایش وزن در دوران بارداری امری کاملاً طبیعی است و حفظ یک رژیم غذایی مناسب و به دور از هدف لاغری می‌تواند در حفظ سلامت شما و البته نوزادتان کمک بسیاری نماید.
نکته‌ای که باید به آن توجه کرد آن است که در پروسه بارداری، شما معمولاً چیزی بین ۱۱ تا ۱۵ کیلوگرم اضافه وزن پیدا خواهید کرد. البته این میزان با توجه به ویژگی‌های شخصی بدن هر فردی می‌تواند متفاوت‌تر باشد. غالباً بیشترین اندازه از اضافه وزن در سه ماه آخر رخ خواهد داد، چراکه در این دوران جنین بیشترین میزان رشد خود را دارد که یعنی در هر هفته چیزی حدود ۴۵۰ گرم افزایش وزن را به دنبال خواهد داشت.
۳. پرهیز از خوردن گوشت و ماهی خام
یکی دیگر از مسائلی که باید در تغذیه دوران بارداری خود به آن توجه کنید آن است که مطلقاً نباید به سراغ غذا‌هایی خام مانند سوشی و یا صدف بروید! به علاوه آنکه مصرف شیر‌های پاستوریزه نشده و پنیر‌هایی نرمی مانند فتا نیز می‌توانند کاملاً آسیب‌زننده باشند.
در کنار این موضوع باید اشاره کنیم که بهتر است مصرف مواد غذایی‌هایی همچون تن ماهی و انواع کنسرو‌های ماهی را در دوران بارداری‌تان به حداکثر دو وعده در هفته محدود نمایید.
