باید گفت که مفصل زانو یکی از پیچیده‌ترین مفصل‌های موجود در بدن انسان است که به دلایل مختلفی از جمله آرتروز استخوانی، آرتروز‌های ناشی از ضایعه، آرتریت روماتوئید و... می‌تواند مورد تخریب واقع شده و از بین برود. در چنین شرایطی است که به تجویز پزشک تنها راه باقی‌مانده تعویض مفصل زانو خواهد بود. در این مطلب همراه ما باشید تا در رابطه با جراحی تعویض مفصل زانو بیشتر بدانیم.
درباره تعویض مفصل زانو
به طور کلی می‌توان گفت که تعویض مفصل زانو که به آن آرتروپلاستی زانو نیز می‌گویند نوعی از عمل جراحی است که با کمک آن سطح مفصلی استخوان‌های ران و ساق پا در مفصل زانو را با کمک یک سطح مصنوعی جایگزین می‌نمایند. یکی از مهم‌ترین اهداف تعویض مفصل زانو در واقع از بین بردن دردی است که در زانوها و بر اثر ساییدگی، روماتیسم، آرتروز و یا تخریب سطح مفصلی به وجود آمده است.
باید گفت که عملکرد این مفاصل زانوی مصنوعی، مانند نمونه‌های طبیعی هستند و به طور معمول نیز بسته به شرایط فرد و همین‌طور نحوه استفاده می‌توانند طول عمر بالایی داشته باشند. با این حال اگر فرد در طول زندگی خود دچار اضافه وزن، تمرین شدید فیزیکی و سایر مسائلی که به اضافه‌بار کمک می‌کنند شود احتمال شکستگی، جداشدگی و یا دررفتگی این مفاصل وجود خواهد داشت.
می‌توان به این موضوع نیز اشاره کرد که عمل جراحی تعویض مفصل زانو در چهار نوع جراحی تعویض کامل مفصل زانو، جراحی تعویض یکپارچه (جزئی) مفصل زانو، جراحی تعویض کاسه زانو و همین‌طور جراحی تعویض اصلاحی مفصل زانو صورت می‌گیرد.
دلایل تعویض مفصل زانو
با همه این توصیفات، وقت آن می‌رسد که بررسی علل و دلایل تعویض مفصل زانو بپردازیم. به طور کلی می‌توان دلایل انتخاب راه درمانی تعویض مفصل زانو را در این موارد خلاصه نمود:
آرتروز استخوان: آرتروز استخوان معمولاً با افزایش سن و یا بر اثر کار زیاد رخ می‌دهد. این نوع آرتروز با از بین رفتن غضروف‌هایی شکل پیدا می‌کند که استخوان‌ها را نگه می‌دارند. در نتیجه استخوان‌ها به هم ساییده می‌شوند و فرد احساس درد بسیاری می‌کند. در صورتی که مفصل زانو دچار آرتروز بشود فعالیت‌هایی ساده همچون پیاده‌روی نیز با مشکل روبه‌رو خواهد شد.
رماتیسم: در بیماری رماتیسم، نوار سینوال اطراف مفصل‌ها متورم و ضخیم‌تر می‌شوند و در نتیجه غضروف‌ها آسیب می‌بینند. به همین دلیل نیز فرد درد بسیاری را متحمل خواهد شد.
آرتریت روماتوئید: در این مورد، لایه سینوویال رشد نموده و التهاب پیدا می‌کند و به دنبال آن نیز مایع زیادی از آن ترشح می‌شود. در چنین شرایطی به مرور غضروف مفصلی زانو صدمه پیدا می‌کند و در نتیجه آن برای فرد محدودیت‌هایی حرکتی پیش می‌آید که بسیار هم آزاردهنده خواهد بود.
استئوآرتریت: این عارضه که در واقع همان آرتروز مفصلی زانو است شایع‌ترین بیماری‌ای است که به تخریب میان مفاصل بدن منجر می‌شود. در این حالت مفاصل خشک و دردناک می‌شوند و این حالت نیز فرد را بسیار آزار خواهد داد.
آرتروز‌های ناشی از ضایعه: این حالت نیز به عنوان یکی دیگر از دلایلی شناخته می‌شود که می‌تواند به تعویض مفصل زانو منجر شود. شکستگی استخوان‌های اطراف زانو و یا کشیدگی لیگامنت‌ها به مرور زمان می‌تواند به غضروف‌های زانو آسیب وارد کرده و عملکرد آن را کاهش دهد.
مزایای عمل جراحی تعویض مفصل زانو
طبیعتاً این عمل جراحی مزایای بسیاری دارد که در ادامه می‌توان به آن‌ها پرداخت:
از بین رفتن درد زانوها: قاعدتاً درد یکی از اصلی‌ترین عواملی است که باعث تجویز این جراحی توسط پزشک برای بیمار می‌شود؛ بنابراین بعد از عمل جراحی تعویض مفصل زانو از بین رفتن درد، یکی از اصلی‌ترین و معمول‌ترین مزایای تعویض مفصل زانو به شمار می‌آید.
تغییر شکل ظاهری پاها: معمولاً کسانی که به عمل جراحی تعویض مفصل زانو نیاز پیدا می‌کنند زانو‌هایی به شکل پرانتزی و یا ضربدری دارند. در این میان مفصل مصنوعی زانو بعد از این عمل جراحی تأثیراتی را بر مفصل ران ایجاد می‌کند که شکل پا را به حالت طبیعی خود باز می‌گرداند.
آسودگی در انجام فعالیت‌های روزمره: در بیشتر موارد، کسانی که به عمل جراحی تعویض مفصل زانو احتیاج پیدا می‌کنند به دلیل محدودیت‌های حرکتی خود به اطرافیانشان وابسته می‌شوند. به همین دلیل هم یکی از بهترین تأثیرات عمل جراحی تعویض مفصل زانو بازگرداندن استقلال فرد در انجام فعالیت‌های روزانه اوست. این در حالی است که فرد می‌تواند حتی فعالیت‌های بدنی خود را بعد از این عمل جراحی افزایش هم بدهد.
خطرات عمل جراحی تعویض مفصل زانو
اگر بخواهیم خطرات احتمالی عمل جراحی تعویض مفصل زانو را مورد بررسی قرار دهیم می‌توانیم به عواملی همچون لخته شدن خون در پاها اشاره کنیم. در چنین شرایطی ممکن است که این لخته خون به ریه‌ها برسد و در نتیجه باعث آمبولی ریه شود. به دنبال آن نیز آمبولی ریه باعث مسائلی همچون کوتاه شدن تنفس، درد قفسه سینه و یا حتی ایجاد شوک می‌گردد.
علاوه بر این خطرات دیگری که احتمال بروز آن‌ها در جراحی تعویض مفصل زانو وجود دارد عبارت هستند از عفونت مجاری ادرار، حالت تهوع و استفراغ و... البته ناگفته نماند که معمولاً علت بروز حالت تهوع و استفراغ در فرد بیمار ناشی از مصرف دارو‌های بیهوشی خواهد بود که ممکن است در برخی از افراد رخ دهد.
در این میان باید به این موضوع نیز اشاره کرد که عوامل بسیاری همچون سفتی و درد مزمن زانوها، خونریزی در درون مفصل زانو، آسیب‌های عصبی و یا آسیب‌های وارد شده بر عروق خونی و همین‌طور عفونت زانو پس از عمل جراحی تعویض مفصل زانو نیز می‌تواند باعث شود که فرد به عمل جراحی مجدد نیاز پیدا کند.
