«سلامت» يك ‌بار مصرف!

این بخشنامه در راستای صرفه جویی در لوازم پزشکی و مصارف آن ابلاغ شده است اما بی شک تاثیر زیادی روی سلامت بیماران خواهد گذاشت. عفونت‌های بی‌رویه بعد از عمل که در حال حاضر نیز گریبانگیر بیماران است، بیشتر خواهد شد و سلامت بیماران را به خطر خواهد انداخت. جدا از این مساله، بی‌اعتمادی مردم را به دستگاه درمان کشور بیشتر خواهد کرد و این یعنی کشته شدن روحیه‌ای که به بهبود بیمار کمک می کند. یعنی با اعلام این خبر، بیمار با استرس و نگرانی فراوان خود را به دست پزشکان می‌سپارد و در نهایت امیدی به بهبودی هم نخواهد داشت. او کادر بیمارستان، پزشکان، پرستاران و در نهایت سیستم درمان کشور را امن نمی‌داند. در بخشی از متن بخشنامه که با عنوان «فرآوری مجدد ایمن وسایل پزشکی» صادر شده است، فهرستی از 24 قلم تجهیزات پزشکی اعلام و نوشته شده است: «احتراما پیرو بخشنامه شماره 25743/4005مورخ20/10/1396در ارتباط با دستورالعمل فرآوری مجدد ایمن وسایل پزشکی در راستای مدیریت منابع و مصارف، باتوجه به لزوم اجتناب از استفاده بی‌رویه وسایل پزشکی یک‌بارمصرف و تغییر رویکرد تدارک و تامین وسایل پزشکی، ابزار و وسایل جهت انجام جراحی‌ها و پروسیجرهای تهاجمی از وسایل پزشکی یک‌بارمصرف به سمت استفاده از وسایل با قابلیت استفاده مجدد (reusable) به پیوست «فهرست تجهیزات، وسایل پزشکی یک‌بارمصرفی که باید با وسایل پزشکی با قابلیت استفاده مجدد جایگزین شوند» و «فهرست تجهیزات و وسایل پزشکی یک‌بارمصرفی که درصورت رعایت موازین کنترل عفونت و تبعیت از چرخه استریلیزاسیون قابلیت استفاده مجدد را دارا هستند». به‌عنوان مصوبات طرح تحول نظام سلامت استان تهران جهت استحضار و دستور اقدام مقتضی استفاد شود.
استریل نمی‌تواند صددرصد وسایل را ضدعفوني کند
اعلام این بخشنامه در حالی است که کارشناسان معتقدند می‌تواند چالش های بسیار جدی را در حوزه درمان ایجاد کند. مسئول درمان یکی از بیمارستان های تهران در گفت و‌گو با «قانون» می‌گوید:« در هیچ یک از کشورهای جهان وسایل پزشکی یکبار مصرف را حتی با وجود استریل‌کردن آن دو یا چند بار استفاده نمی‌کنند. ابلاغ این بخشنامه یعنی اینکه خطراتی را که در کمین بیماران بعد از عمل نشسته است،نبینیم. این طور صرفه جویی ها تنها ضررش به بیمارانی می رسد که برای بار چندم از یک وسیله پزشکی استفاده می‌کنند». این در حالی است که در روزهای اخیر به علت وضعیت بحرانی کشور، مردم از همه چیزشان می زنند و صرفه جویی می‌کنند تا بحران کنترل شود اما این به سلامت‌شان بستگی دارد و پای جان آدم‌ها در میان است. این کارشناس با بیان اینکه نام این بخشنامه صرفه‌جویی در مصرف وسایل پزشکی نیست، ادامه می‌دهد:« این در واقع ظلم در حق بیماران است. کدام بیماری قبول می‌کند که برای عملش از وسایل دست دوم استفاده شود؟ اصلا هیچ بیماری راضی می‌شود روی برگه عمل آن را امضا کند؟ البته اگر چنین اجازه ای را به او بدهند». تعدادی از وسایل پزشکی که در این لیست آمده است، برای عمل های سخت داخلی استفاده می‌شوند. یکی از این وسایل «گایدینگ کتتر» نام دارد که از آن در اتاق عمل استفاده می‌شود و از جنس پلاستیک است. این مقام مسئول درمان بیمارستان می‌گوید:«چگونه ممکن است گایدینگ‌کتتر بعد از استریل دوباره مورد استفاده قرار گیرد؟ داخل این وسیله که کمتر از ۵./. میلی‌متر است، چگونه می شود در فرآیند استریل داخل آن را شست، درحالی‌که این وسیله در داخل بدن و با خون در تماس است؛ یعنی خون در آن جریان دارد، آیا ضد‌عفونی می‌شود؟» او در ادامه با اشاره به اینکه روی هر کدام از کالاهای پزشکی نوشته شده است که یکبار مصرف، آن‌وقت چطور می شود آن را دوبار یا چند بار استفاده کرد، افزود:« اتاق عمل، یعنی چايی که همه جایش پر از عفونت است و باید از آن جلوگیری کرد؛ آن‌وقت ما یک وسیله که معلوم نیست استریل هست یا نه، وارد بدن بیمار کنیم؟ البته برخی از وسایل و تجهیزات موجود در اتاق عمل ازجمله قیچی که در این لیست آمده است، قابلیت شست‌وشو و استریل با روش‌های موجود در کشور را دارد و لزومی هم ندارد که بیماران در این زمینه از وسایل یک‌بار مصرف استفاده کنند تا هزینه‌شان افزایش یابد اما آیا سایر تجهیزات مورد نیاز ازجمله استپلر و پک‌های جراحی چنین خصوصیاتی را دارند؟» این ها نگرانی‌هایی است که کادر پزشکی کشور دارند و این يعنی در آینده با ابلاغ و به کاربردن این بخشنامه وضعیت درمان و بهبود بعد از عمل در بیماران به خطر می‌افتد. در فضای مجازی نیز این خبر با واکنش های بسیار زیادی مواجه شد. البته مسئولان وزارت بهداشت به این موج نگرانی ها و اکنش نشان دادند و گفتند که ما گفتیم این قانون برای وسایلی است که نوع چندبار‌مصرف آن در بازار وجود دارد!
تحریم‌ها باعث صرفه‌جویی در وسایل پزشکی نشده است
مدیرکل دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت، ضمن توضیح دستورالعمل اخیر وزارت بهداشت درباره استفاده مجدد از برخی وسایل پزشکی گفت:« موضوع استفاده مجدد از وسایل یکبارمصرف نیست، بلکه منظور استفاده از وسایلی است که نوع چندبار‌مصرف‌شان وجود دارد. به گزارش ایسنا، دکتر بهزاد کلانتری در توضیح دستورالعمل اخیر وزارت بهداشت درباره استفاده از وسایل چندبار مصرف پزشکی گفت: «برخی می‌گویند وزارت بهداشت بخشنامه‌ای داده مبنی بر اینکه وسایل یکبار مصرف را دوباره استریل کرده و استفاده کنید، اما باید پرسید کجای این بخشنامه چنین موضوعی گفته شده است؟» وی با بیان اینکه بسیاری از وسایل بیمارستان‌ها قابلیت استفاده مجدد دارند، افزود: برای مصرف آن‌ها باید طبق توضیحاتی که روی خود محصول بوده و کارخانه سازنده ارائه داده است، آن‌ها را استریل کنیم و در این صورت این وسایل قابلیت استفاده مجدد دارند. بنابراین برخی وسایل چندبار مصرف پزشکی یک‌سری اصول برای استریل کردن دارند و اگر این اصول رعایت شود، وسیله مورد نظر می‌تواند دوباره استفاده شود». او در ادامه گفت:«بنابراین دستورالعمل ما در واقع دستورالعمل استفاده مجدد از وسایل قابل استفاده دوباره مانند ست‌های اتاق عمل است، نه وسایل یکبار مصرف. ست‌ اتاق عمل که شامل وسایلی چون پنس، قیچی و... است، بعد از عمل شسته و استریل می‌شوند و دوباره مورد استفاده قرار می‌گیرند. در هیچ‌جای دنیا این‌طور نیست که این ست‌ها را دور بیندازند و بگویند که بعد از یکبار استفاده از آن‌ها، ست جدیدی را استفاده می‌کنیم. بنابراین این وسایل یک روش شست‌وشو و دستورالعمل استریل دارند که اگر این فرآیند به درستی انجام شود، در راستای ایمنی بیمار است». موج مخالفت ها درباره این بخشنامه از سوی مردم آنقدر زیاد بود که سخنگوی وزیر بهداشت نیز به آن واکنش داد. ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت بيان كرد كه این بخشنامه ربطی به تحریم ورود وسایل و ابزارهای پزشکی در ایران ندارد. به گزارش وبدا، او درباره دستورالعمل فرآوری مجدد و ایمن وسایل پزشکی گفت: « هیچ اتفاق جدیدی در این زمینه رخ نداده است و روال 20 ساله گذشته کشورهای غربی و سازنده تجهیزات پزشکی با قابلیت استفاده چندین باره، در ایران، مشابه کشورهای پیشرفته، همچنان با استاندارد علمی ادامه دارد». سخنگوی وزارت بهداشت با بیان اینکه این بخشنامه در واقع جمع بندی بخشنامه‌های جداگانه 20 ساله اخیر بوده که آخرین آن‌ها در دی 96 بوده است، تصریح کرد: بخشنامه اخیر ربطی به موضوع تحریم‌ها ندارد.