جنگ خانوادگی علیه کم آبی

جیره‌بندی آب گزینه‌ای است که در صورت اجرایی شدن، براحتی زندگی انسان را دچار اختلال خواهد کرد. مصرف‌کننده‌ای که عادت دارد براحتی با بازکردن شیر آب، نیازهای خود را برآورده کند، در جریان جیره‌بندی آب دچار مشکل خواهد شد. با به‌کار گرفتن چند راهکار ساده در منازل، می‌توان مانع ایجاد محدودیت در توزیع آب شد. بنفشه زهرایی، مدیرکل دفتر مدیریت مصرف و ارتقای بهره‌وری آب و آبفای وزارت نیرو در گفت‌وگو با «جام‌جم» در این رابطه می‌گوید: صرفه جویی در مصرف آب از آموزه‌های دینی ماست که با جنبه‌های مختلف فرهنگ ما ایرانیان نیز از دیرباز عجین شده است. اثرگذاری مهربانانه مادران بر خانواده‌ها و بخصوص بر ذهن و دل فرزندان، باعث می‌شود آموزش‌های مربوط به کاهش مصرف به گروه‌های سنی دیگر هم منتقل شود و نسل‌هایی تربیت شوند که محافظ منابع آب و طبیعت کشورشان هستند.
بنابراین یکی از برنامه‌های مهم فعالان آب و محیط‌زیست این است که بانوان را برای تسری فرهنگ صحیح مصرف از نکات لازم آگاه کنند.
به گفته زهرایی، علاوه بر تغییر سبک مصرف آب در خانواده‌ها، راه‌حل فناورانه که در کنار اثربخشی قابل توجه، هزینه چندانی هم ندارند، می‌تواند مورد توجه بانوان قرار گیرند. وسایل کاهنده مصرف، امروز در بازار ایران بوفور یافت می‌شوند.
آن‌طور که او می‌گوید فلاش تانک‌های معمولی در هر بار استفاده بین 13 تا 20 لیتر آب مصرف می‌کنند. اما فلاش تانک‌های دو مرحله‌ای کم‌مصرف که در بازار به سادگی قابل تهیه هستند، بین 3 تا 6 لیتر آب مصرف می‌کنند. سردوش‌های کم مصرف که مخلوطی از آب و هوا را از دوش تخلیه می‌کنند، بدون این‌که مصرف‌کننده هیچ تغییری احساس کند، صرفه‌جویی بسیار قابل توجهی در آب خروجی از دوش خواهند داشت.
به گفته زهرایی یکی دیگر از ساده‌ترین و اثربخش‌ترین و همچنین کم‌هزینه‌ترین ابزارهای کاهنده مصرف، درفشان‌های کاهنده مصرف (پرلاتورها) هستند که بسیار ساده بر خروجی شیر روشویی قابل نصب هستند. درفشان‌ها قبل از خروج آب از شیر، آن را با هوا مخلوط می‌کنند و این امر منجر به صرفه‌جویی قابل توجهی در آب خروجی از شیر می‌شود. نمونه‌های بسیار متنوعی از درفشان‌ها در بازار موجود و با هزینه بسیار کم قابل تهیه هستند.
اصلاح قوانین مهم‌تر از فرهنگسازی
تورج فتحی، کارشناس آب و خاک نیز در گفت‌وگو با «جام‌جم» گرچه نقش فرهنگسازی در کاهش مصرف آب را بسیار مهم توصیف می‌کند، اما بر این باور است که قبل از فرهنگسازی، قانون باید اصلاح شود.
او می‌گوید: جداسازی آب شرب و بهداشتی روش مناسبی برای کاهش مصرف آب در منازل است و می‌تواند منجر به کمتر شدن هزینه‌های تصفیه و بازچرخانی آب شود.
آن‌طور که فتحی توضیح می‌دهد برای تحقق این برنامه‌های کاهش مصرف، علاوه بر مشارکت مردم از طریق فرهنگسازی باید مقررات ساختمان و مقررات پایه شامل قانون توزیع عادلانه آب و قوانینی که در اساسنامه شرکت آب و فاضلاب هست، مورد بازنگری قرار گیرد.
رفتارهای غلط آب را هدر می‌دهد
حدود نیمی از جمعیت شهرنشین ایران، متناسب با الگوی مصرف، آب مصرف می‌کنند که به این معنی است که نزدیک به نیمی از جامعه شهرنشین ایران به نوعی به بدمصرفی آب مبتلا هستند. آب گرچه ارزش ذاتی بسیار بالایی دارد و بدون آن حیات میسر نیست، اما به دلیل قیمت بسیار نازل آن و سهم ناچیزش در سبد هزینه‌های خانوار، بعضا با رفتارهای غلط و مسرفانه به هدر می‌رود. نمونه‌های این رفتارهای غلط کم نیست؛ شستن حیاط با آب و استفاده از این منبع حیاتی به جای جارو، باز نگاه داشتن شیر آب به مدت طولانی برای شست‌وشو، مسواک زدن، دوش گرفتن و نظایر آن، روشن نگاه داشتن کولرهای آبی در ساعات طولانی و سرد کردن بیش از حد فضاهای داخلی ساختمان‌ها در ماه‌های گرم، استفاده از ماشین‌های ظرفشویی و لباسشویی برای شستن تعداد کمی ظرف یا لباس، تعمیر نکردن شیرهایی که چکه می‌کنند یا لوازمی که نشتی آب دارند، آبیاری بی‌رویه فضاهای سبز خانگی و در ساعات گرم و آفتابی و باز نگاه داشتن شیر آب در تابستان برای نوشیدن آب خنک. با رعایت همین نکات ساده و ترک کردن این رفتارها می‌توان در مصرف آب شرب صرفه‌جویی کرد.
34 میلیون شهروند و خطر جیره‌بندی آب
بنفشه زهرایی، مدیرکل دفتر مدیریت مصرف و ارتقای بهره‌وری آب و آبفای وزارت نیرو با اشاره به این‌که 334 شهر ایران امسال تحت تنش آبی قرار دارند، می‌گوید: این آمار به این معنی است که این شهرها قادر نخواهند بود در تابستان 1397، تمامی نیازهای آب شرب بیش از 34 میلیون نفر از شهروندانشان را تامین کنند. نزدیک به 70 درصد این شهرها کمبود آبی کمتر از 20 درصد دارند. بررسی‌های میدانی و علمی در ایران و سایر کشورها نشان داده است که دست توانای تدبیر و مدیریت بانوان در خانواده‌ها می‌تواند صرفه‌جویی بیش از 20 درصد را رقم بزند و گذر این شهرها را از تابستان 97 بدون مشکل و قطع یا جیره بندی آب میسر کند.
کولرهای آبی یک نفر به جمعیت خانوار اضافه می‌کند!
بر‌اساس آمارهای وزارت نیرو کولرهای آبی مهم‌ترین مصرف‌کنندگان آب در فصل تابستان هستند. هر دستگاه کولرآبی در مدت ده ساعت بیش از 200 لیتر آب مصرف می‌کند. مصرف روزانه 200 لیتر آب در کولرها از استاندارد مصرف یک فرد در ایران بیشتر است. اگر هر خانوار (به‌طور متوسط چهار نفر) از یک کولر آبی استفاده کنند گویی یک نفر به سرانه خانوار افزوده شده است که این امر ضرورت مصرف بهینه از کولرهای آبی در زمان استفاده را دو چندان می‌کند. با رفع نواقص کولر می‌توان بیشترین کارایی را از آن به دست آورد. کولرهای آبی حتما باید زیر سایه‌بان قرار گیرد و کانال عبور هوا یا باید در سایه باشد یا به نحوی عایق‌بندی شود. در ابتدای فصل گرما کولرها باید سرویس شوند و از نشتی شیر تامین آب کولر، شیلنگ و اتصالات جلوگیری شود. در صورت رعایت این نکات تا حد زیادی در مصرف آب صرفه‌جویی خواهد شد.
راهکارهای صرفه‌جویی آب
راه‌های صرفه جویی در مصرف آب اکثرابسیار ساده است. این مثال‌ها می‌تواند مدنظر شهروندان قرار گیرد: هر ثانیه چکه شیر آب، سالانه هزار لیتر و معادل آب مصرفی 40 نفر را هدر می‌دهد. در هر دقیقه دوش گرفتن، بین 20 تا 40 لیتر آب مصرف می‌شود. با توجه به این‌که بیش از یک‌سوم آب مصرفی خانواده‌ها برای دوش گرفتن به‌کار می‌رود، کاهش زمان دوش گرفتن یکی از موثر‌ترین روش‌های کاهش مصرف آب خانگی است. در موقع مسواک زدن آب را بیهوده باز نگذارید. ظرفی را پر از آب کنید و میوه و ظروف را در آن بشویید و سپس آبکشی کنید. فضای سبز خانگی را صبح زود یا غروب آبیاری کنید. میزان آبی که هر شخص در موقع آبیاری یک ساعته یک باغچه متوسط هدر می‌دهد می‌تواند مصرف روزانه یک خانواده چهار نفره را تامین کند. در صورت تخلیه آب حوض خانگی یا آکواریوم، آب تخلیه شده را که مملو از نیتروژن و فسفر است، برای آبیاری گل‌ها و فضای سبز بکار ببرید. برای شست‌وشوی اتومبیل می‌توانید از چند سطل آب به جای شیلنگ استفاده کنید. در فصل‌هایی که وسایل خنک‌کننده آبی مورد استفاده قرار می‌گیرند، به طور مرتب آنها را مورد بازدید قرار دهید و از نبود نشت در آنها مطمئن شوید. زمانی که به مسافرت می‌روید شیر فلکه بعد از کنتور آب را ببندید.