چشمك فوتبال به قاره كهن

آيا فوتبال آسيا ضعيف است و در سال‌هاي گذشته هيچ پيشرفتي نكرده است؟ آمار مي‌گويد دست كم در چهار سال اخير، تيم‌هاي آسيايي نتايج بهتري گرفته‌اند. در جام‌جهاني 2014، چهار نماينده آسيا (ايران، استراليا، ژاپن و كره‌جنوبي)، 9 باخت و سه مساوي كسب كردند درحالي‌كه در جام‌جهاني 2018، آسيا با پنج نماينده (ايران، استراليا، ژاپن، كره‌جنوبي و عربستان) موفق شد چهار برد، سه مساوي و 9 باخت را كسب كند. با توجه به حذف تمام نمايندگان آسيا از جام‌جهاني، عملكرد آن‌ها را در دوره‌هاي مختلف جام‌جهاني بررسي كرده‌ايم كه در ادامه آن را پي مي‌گيريم.

نخستين حضور آن‌ها در جام‌جهاني 1954 سوييس بود؛ جايي كه با نتايج هفت بر صفر و 9 بر صفر به تركيه و مجارستان باختند و از دور گروهي كنار رفتند. در جام جهاني 1986 (مكزيك) براي دومين بار در جام‌جهاني حاضر شدند. اين بار به آرژانتين با نتيجه سه بر يك باختند، در مقابل بلغارستان با نتيجه يك بر يك مساوي كردند و به ايتاليا سه بر دو باختند. در دوره سوم حضورشان در جام‌جهاني (1990 – ايتاليا) دو بر صفر به بلژيك باختند، سه بر يك مغلوب اسپانيا شدند و بازي سوم را با نتيجه يك بر صفر به اروگوئه واگذار كردند. در چهارمين دوره حضورشان با اسپانيا به تساوي دو بر دو رسيدند، در برابر بوليوي با نتيجه صفر – صفر متوقف شدند و از آلمان با نتيجه سه بر دو شكست خوردند. در جام‌جهاني 1998، سه بر يك به مكزيك باختند، از هلند با نتيجه پنج بر صفر شكست خوردند و در برابر بلژيك به تساوي يك بر يك دست پيدا كردند. اما بهترين نتايج كره در جام‌جهاني 2002 رقم خورد؛ جايي كه اشتباهات داوري به وضوح به نفع‌شان بود و شايعات درباره حمايت فيفا از ميزبانان را به وجود آورد. كره‌جنوبي در جام‌جهاني 2002 به رتبه چهارم دنيا دست پيدا كرد،‌ آن‌ها پرتغال، ايتاليا و اسپانيا را از پيش رو برداشتند اما در مقابل آلمان و تركيه مغلوب شدند. گل‌هاي پرتعداد اسپانيايي‌ها به كره‌جنوبي كه داور بازي آن‌ها را مردود مي‌كرد، از نكات مهمي است كه در خاطر فوتبال‌دوستان باقي مانده است. كره‌جنوبي در جام‌جهاني 2006 يك برد در برابر توگو، يك تساوي در برابر فرانسه و يك شكست در برابر سوييس كسب كرد و نتوانست راهي مرحله بعدي شود. اما در جام‌جهاني 2010 پيروزي در برابر يونان، شكست چهار بر يك در برابر آرژانتين و تساوي دو بر دو در برابر نيجريه، كره‌اي‌ها را راهي مرحله يك هشتم نهايي كرد كه در اين مرحله دو بر يك مقابل اروگوئه شكست خوردند و كنار رفتند. در جام‌جهاني 2014، مقابل روسيه به تساوي رسيدند، به الجزاير چهار بر دو باختند و شكست يك بر صفر در برابر بلژيك منجر به حذف اين تيم از جام‌جهاني شد. شايد بزرگ‌ترين شگفتي جام‌جهاني 2018 را كره‌اي‌ها رقم زدند. آن‌ها پس از شكست يك بر صفر در برابر سوئد و شكست دو بر يك در برابر مكزيك، موفق شدند با نتيجه دو بر صفر آلمان را شكست دهند و با وجود حذف از جام‌جهاني، اجازه صعود را به قهرمان پيشين جام‌جهاني ندادند.

اگر سامورايي‌ها چند دقيقه مقاومت مي‌كردند، بلژيكي‌ها بايد از خانه، بازي‌هاي جام‌جهاني را تماشا مي‌كردند اما كم‌ تجربگي باعث شد ژاپن نيز به سرنوشت ديگر آسيايي‌ها دچار شود. نخستين حضور ژاپن در جام‌جهاني 1998 رقم خورد. آن‌ها در فرانسه دو بر يك به جاماييكا باختند و پس از تحمل دو شكست يك بر صفر در برابر كرواسي و آرژانتين به خانه بازگشتند. در جام‌جهاني 2002 كه ميزبان بازي‌ها بودند، ابتدا در برابر بلژيك به تساوي دو بر دو دست پيدا كردند، روسيه را يك بر صفر شكست دادند و تونس را با دو گل بدرقه كردند اما تركيه كه قاتل آسيايي‌ها بود، موفق شد يك بر صفر اين تيم را در مرحله يك هشتم نهايي شكست دهد. در جام‌جهاني 2006، ژاپن در ابتدا با نتيجه سه بر يك مغلوب استراليا شد، سپس در برابر كرواسي به تساوي صفر – صفر دست پيدا كرد و به برزيل چهار بر يك باخت. در جام‌جهاني 2010، اين تيم ابتدا كامرون را با نتيجه يك بر صفر شكست داد، به هلند با نتيجه يك بر صفر باخت و دانمارك را سه بر يك شكست داد تا در مرحله يك هشتم نهايي و در ضربات پنالتي بازي را به پاراگوئه واگذار كند و به خانه بازگردد. جام‌جهاني 2014 نيز براي ژاپني‌ها خوب نبود؛ آن‌ها ابتدا با نتيجه دو بر يك به ساحل عاج باختند سپس در برابر يونان به تساوي صفر – صفر دست پيدا كردند و به كلمبيا با نتيجه چهار بر يك باختند. پيروزي دو بر يك در برابر كلمبيا، تساوي دو بر دو در مقابل سنگال و شكست يك بر صفر در برابر لهستان در جام‌جهاني 2018 حكم به صعود سامورايي‌ها به مرحله بعد داد. آن‌ها هم‌امتياز با ايران راهي مرحله يك هشتم نهايي شدند و در برابر بلژيك بازي تماشايي و زيبايي را به نمايش گذاشتند اما درحالي‌كه دو بر صفر از اين تيم پيش بودند، در ثانيه‌هاي پاياني با نتيجه سه بر دو به ياران آزارد باختند و كنار رفتند.

پنجمين حضور استراليايي‌ها در جام‌جهاني 2018 رقم خورد. آن‌ها پيش از اين در جام‌جهاني 1974 دو گل از آلمان شرقي و سه گل از آلمان غربي خوردند و تساوي در برابر شيلي نيز نتوانست حكم به بقاي‌شان در جام‌جهاني دهد. در جام‌جهاني 2006 براي دومين بار موفق شدند يكي از تيم‌هاي حاضر در بزرگ‌ترين جشنواره فوتبالي جهان شوند. پيروزي سه بر يك در برابر ژاپن، شكست دو بر صفر در برابر برزيل وتساوي دو بر دو در مقابل كرواسي، منجر به نخستين صعود استراليا به مرحله يك هشتم نهايي شد اما در اين مرحله به ايتاليا باختند و كنار رفتند. در جام‌جهاني 2010، ابتدا به آلمان با چهار گل باختند و سپس در برابر غنا به تساوي يك بر يك رسيدند. در نهايت نيز صربستان را با نتيجه دو بر يك از پيش رو برداشتند اما نتوانستند راهي مرحله بعد شوند. در جام‌جهاني 2014، ابتدا با نتيجه سه بر يك مغلوب شيلي شدند، هلند را با نتيجه سه بر دو از پيش رو برداشتند و به اسپانيا با سه گل باختند. در جام‌جهاني 2018 نيز ابتدا با نتيجه دو بر يك به فرانسه باختند، در برابر دانمارك به تساوي يك بر يك دست پيدا كردند و در مقابل پرو با نتيجه دو بر صفر باختند و كنار رفتند.

ضعيف‌ترين نتايج تيم‌هاي آسيايي در جام‌هاي جهاني را عربستاني‌ها رقم زده‌اند. آن‌ها براي نخستين‌بار در جام‌جهاني 1994 حاضر شدند و حتي به مرحله بعد نيز راه پيدا كردند.

عربستاني‌ها ابتدا به هلند با نتيجه دو بر يك باختند، با همين نتيجه، موروكو را از پيش رو برداشتند و يك بر صفر در مقابل بلژيك پيروز شدند اما شكست سه بر يك در برابر سوئد مانع از صعودشان به مرحله بعد شد. در جام‌جهاني 1998 ابتدا يك بر صفر به دانمارك باختند، سپس با نتيجه چهار بر صفر مغلوب فرانسه شدند و در برابر آفريقاي جنوبي نيز به تساوي دو بر دو دست پيدا كردند. در جام‌جهاني 2002، عربستان به تنهايي 12 گل خورد و كنار رفت. آن‌ها ابتدا هشت بر صفر مغلوب آلمان شدند، سپس به كامرون با نتيجه يك بر صفر باختند و در برابر ايرلند نيز سه گل دريافت كردند. در جام‌جهاني 2006 ابتدا مقابل تونس به تساوي دو بر دو دست پيدا كردند و به اوكراين چهار بر صفر باختند. سپس از اسپانيا يك گل خوردند و كنار رفتند. در جام‌جهاني 2018 نيز ابتدا پنج گل از روسيه دريافت كردند سپس با نتيجه يك بر صفر به اروگوئه باختند و در نهايت با نتيجه دو بر يك مصر را شكست دادند.

نخستين حضور كشورمان در جام‌جهاني سال 1978 بود؛ جايي‌كه ملي‌پوشان در ابتدا با نتيجه سه بر صفر از هلند شكست خوردند، سپس در برابر اسكاتلند به تساوي يك بر يك دست پيدا كردند و از پرو نيز با نتيجه چهار بر يك باختند. در جام‌جهاني 1998، يوگسلاوي با يك گل موفق شد نسل طلايي فوتبال ايران را شكست دهد سپس در برابر آمريكا با ضربه سر استثنايي حميدرضا استيلي و فرار بي‌نظير مهدوي كيا با نتيجه دو بر يك پيروز شديم و بازي آخر را به آلمان با دو گل واگذار كرديم. در جام‌جهاني 2006، ابتدا با نتيجه سه بر يك مقابل مكزيك مغلوب شديم، از پرتغال با نتيجه دو بر صفر باختيم و در برابر آنگولا نيز به تساوي يك بر يك دست پيدا كرديم. در جام‌جهاني 2014 نخستين‌بار با كارلوس‌كي‌روش راهي جام‌جهاني شديم. در آن مسابقات ابتدا در برابر نيجريه به تساوي صفر – صفر دست پيدا كرديم، به آرژانتين با گل دقايق پاياني مسي باختيم و درحالي‌كه همه اميدوار به صعود بوديم، از بوسني سه گل دريافت كرديم و كنار رفتيم. در جام‌جهاني 2018 نيز در حالي‌كه در بازي نخست موروكو را با يك گل شكست داديم به اسپانيا با نتيجه يك بر صفر باختيم و در برابر پرتغال نيز به تساوي يك بر يك دست پيدا كرديم تا درحاليك‌ه با آرژانتين و ژاپن هم‌امتياز بوديم نتوانيم به مرحله بعدي راه پيدا كنيم.

تاکنون 10 تیم (هندِ شرقی (اندونزی فعلی)، کره جنوبی، ژاپن، ایران، عربستان، کره شمالی، عراق، چین، کویت، امارات) از قاره آسیا و استرالیا و نیوزیلند از قاره اقیانوسیه -که در برخی ادوار با آسیا نماینده مشترک داشته‌اند- در جام جهانی حضور پیدا کرده‌اند و در برخی ادوار جام جهانی نتایج بسیار خوبی گرفته اند که تعجب و تحسین همگان را در پی داشته است؛ از کره شمالی که در جام جهانی 1966 توفان زرد لقب گرفت تا کره جنوبی که در جام جهانی 2002 در کشور خودش به مقام چهارم جهان رسید تا تاریخی ترین رتبه آسیایی‌ها رقم بخورد؛ هرچند به عقیده بسیاری از کارشناسان داوری برای چشم بادامی ها بسیار جانبدارانه بود. در جام‌جهاني 2018 نيز آسيايي‌ها برتر از آفريقايي‌ها ظاهر شدند و هرچند كه جز ژاپن، هيچ كدام از نمايندگان قاره كهن نتوانستند از دور گروهي بالا بروند اما نتايج آن‌ها در مقايسه با تيم‌هاي آفريقايي دست كم از نظر آماري بهتر است.

باور پیروزی در قاره آسیا

هومن افاضلی

به جز تیم ملی ایران اگر به بازی تیم های آسیایی یعنی ژاپن، کره جنوبی، استرالیا و حتی عربستان که جام را خیلی بد شروع کرد نگاه کنیم، می بینیم که آ ن‌ها در حمله و دفاع توازن داشتند و در خیلی از بازی های‌شان آمده بودند که به برد برسند.

به عنوان مثال تیم ملی ژاپن تا دقیقه94 به دنبال شکست دادن بلژیک پرستاره بود و درصورتی‌که اگر کمی محتاط بازی می‌کرد، می‌توانست حداقل بازی را به وقت های اضافه بکشاند.

گل سومی که ژاپن دریافت کرد به دليل این بود که بازیکنانش در محوطه جریمه حریف بودند تا از روی ضربه کرنر گل بزنند. آن‌ها می توانستند بازیکنان‌شان را در زمین خودی نگه دارند و روی کرنر دقایق پایانی با احتیاط بیشتری عمل کنند تا اسیر ضد حمله بلژیک نشوند اما در خودشان می‌دیدند که می توانند برنده بازی باشند. این مساله‌ای است که 15سال پیش در آسیا وجود نداشت.

امسال دیدیم که کره جنوبی قهرمان جهان را حذف کرد. استرالیا در تمام بازی‌هایش سعی کرد حمله کند و گل بزند.

حتی عربستان نیز برنامه‌های زیادی برای حمله کردن و گل زدن به اجرا می‌گذاشت. مانند قدیم نیست که تیم‌ها بروند دفاع کنند تا بازنده آبرومند باشند! در این جام جهانی، آسیایی‌ها بهتر از آفریقایی‌ها عمل کردند و این را آمار نیز تایید می‌کند.

به نظر من تیم‌های آسیایی خیلی پیشرفت کرده‌اند و می‌توانیم امیدوار باشیم که آسیا رفته رفته به سومین قاره برتر فوتبال تبدیل می‌شود. اکنون قاره آفریقا از بازیکن تراز اول خالی شده است. دیگر خبری از فوق ستاره‌هایی مانند روژه میلا یا ژورژ وه‌آ نیست. به عنوان مثال شاید مصر صلاح را داشته باشد اما بقیه بازیکنان مصر در آن سطحی که پیش از این از بازیکنان آفریقایی می‌دیدیم، قرار ندارند.

این موضوع تاثیر زیادی در افت فوتبال قاره آفریقا دارد. واقعیت این است که گروه ما برخلاف اسمی که روی آن بود و آن‌طور که همگان فکر می‌کردند سخت نبود. تیم پرتغال تنها یک برد در جام‌جهانی داشت. تیم اسپانیا در جام جهانی تنها یک برد به دست آورد که آن هم مقابل ما بود و هردو در اولین مرحله حذفی شکست خوردند.

برگردیم به سال 1978، در گروه ما فینالیست جام جهانی یعنی هلند قرار داشت. در جام جهانی 1998 که تیم های اروپایی بسیار آماده بودند، با آلمانی همگروه بودیم که تا یک چهارم نهایی پیش رفت. سال 2006، پرتغال با حذف هلند به یک چهارم نهایی رسید که همگروه ما بود. در جام جهانی 2014، نیز آرژانتین همگروه ما بود که تا فینال مسابقات رفت. بنابراین امسال تیم‌هایی که حریف ما بودند کیفیت خوبی نسبت به دوره‌های گذشته نداشتند.

اگر قرار بود ما یک بار اسپانیا را شکست دهیم، این شانس را همین امسال داشتیم. تیمی که مربی آن دو روز پیش از مسابقه عوض شد و تمام ذهنیت و پیکره تیم به هم ریخت. تیم پرتغال نیز تیمی است که فقط یک بازیکن دارد. اگر رونالدو خوب کار کند، پرتغال می برد و اگر او نتواند خوب بازی کند، پرتغال ناموفق است و دیدیم که در دوبازی آخر این تیم، این اتفاق افتاد و پرتغال نتوانست به برد برسد. اگر ما راهبردي شجاعانه داشتیم و شجاعت در تفکر تیم‌ملی ما و نه در بازیکنان ما بود، نتیجه خیلی بهتری می‌گرفتیم. چون بازیکنان ما خیلی تلاش کردند و بسیار بسیار شجاعانه برای کشورشان به زمین رفتند و هرچه را كه از آن‌ها خواسته شده بود، انجام دادند. سردار آزمون یک مهاجم نوک است اما با هافبک دفاعی حریف یارگیری می‌کرد و تا هجده قدم خودی عقب می‌آمد. هیچ مهاجمی در دنیا این کار را نمی‌کند. شما اگر این وظیفه را به رونالدو بدهید، حاضر نیست بازی کند اما سردار آزمون این مسئولیت را به عهده گرفت و مجبور بود که از زمین خودی استارت بزند تا در حمله نیز حضور داشته باشد. ملی‌پوشان ما خیلی مسئولیت پذیر بودند و خیلی شجاعت به خرج دادند و با همه وجودشان تلاش کردند اما تصمیم گیری در مورد مسائل فنی بسیار بسیار تدافعی بود و به هیچ وجه شجاعانه نبود. تفکر حاکم بر تیم ملی این بود که بازنده مقبول باشد در صورتی‌که در تمام تیم های دیگر آسیا دیدیم برای برنده شدن بازی می‌کردند. ما بازنده آبرومند بودیم. بازیکنان ما خودباوری داشتند اما مربی ما خودباوری نداشت. به نظر من این مدل بازی کردن مدلی نیست که بتوانید برنده شوید و جامی به دست بیاورید.