نسخه جایگزین برجام

طرفداران پر و پا قرص دولت در ماه‌های اخیر و به‌ویژه پس از توافق ایران با عربستان، مدعی هستند که می‌توان توافق با کشورهای همسایه و قدرت‌های منطقه را جایگزین توافق با غربی‌ها کرد و روند تنش‌زدایی منطقه‌ای می‌توان کشور را از غرب بی‌نیاز کند و به‌نوعی بر بی‌اعتباری و بی‌نیازی به برجام و احیای آن تاکید می کنند. از سوی دیگر دولت هم سیاست اصلی خود را حفظ و گسترش روابط دوستانه با همسایگان خویش قرار داده است؛ اما آیا می‌توان بدون توجه به توافق با غرب و صرفا با نگاه دوستانه به کشورهای منطقه مسیر قدرتمند برای رشد اقتصادی را طی کرد؟ در چنین دیدگاهی باید به این نکته توجه شود که حجم قابل توجهی از منابع مالی و پول‌های ایران در بانک‌های خارجی، به واسطه مثلا دستیابی به یک توافق با کشور‌های منطقه، آزاد نخواهد شد و مشکلی را از ایران حل نمی‌کند. همانطور که به رغم توافق با چین عملا کار زیادی انجام نشد و اما و اگرهای آن ادامه یافت.
بسیاری از کارشناسان معتقدند تا زمانی که مشکلات خود را با قدرت‌های غربی حل نکنیم، دستیابی به هر توافقی در سطح منطقه چندان معنادار نیست و یا حداقل تأثیرات اقتصادی شگرفی را به همراه ندارد البته ممکن است در کوتاه مدت شوک روانی حاصل از توافقات منطقه ای تاثیر مثبتی بر اقتصاد کشور بگذارد اما در دراز مدت داستان به گونه دیگری رقم می‌خورد.
اما اینکه احیای برجام تا چه حد امکان‌پذیر است خود موضوعی قابل توجه و قابل بحث است. با توجه به شرایط فعلی به نظر نمی‌رسد نسخه قبلی برجام قابل احیا باشد چون از یک سو اقدامات نادرست و غیر عقلایی ترامپ و دنباله روی اروپایی ها از آن باعث شد بدگمانی طرف ایرانی تشدید شود که البته تا حد زیادی این بدگمانی به حق است و از سوی دیگر هم طرف غربی نشان داده در حال حاضر درخواست‌های به مراتب گسترده‌تری از ایران دارد و موضوع صرفا به مسائل هسته‌ای خلاصه نمی‌شود و این کار را برای رسیدن به یک توافق همه جانبه دشوارتر می‌کند.  در چنین شرایط پیچیده‌ای اگرچه قطعا مصالحه با کشورهای قدرتمند خاورمیانه کمک‌کننده است اما نسخه شفابخش نیست. یک توافق بین‌المللی قطعا مزایای بیشتری از یک توافق منطقه ای دارد و مسئولان سیاست خارجه باید به فکر ایجاد رابطه عقلایی و سودمند با غرب باشند و در غیر این صورت ساده‌انگاری مسائل کاری از پیش نمی برد و بر حجم مشکلات کشور می‌افزاید.