ذبیح الله خدائیان در سومین همایش صندوق توسعه ملی با بیان اینکه همواره یکی از معضلات کشورهای نفتی، شوک‌ها و نوسانات قیمت نفت است، اظهار داشت: همانطور که رهبری فرمودند، یکی از مشکلات کشور ما وابستگی بودجه به نفت است و این در حالی است که قیمت نفت در دست تولید کنندگان نیست و ما قیمت آن را تعیین نمی‌کنیم.
رئیس سازمان بازرسی کشور افزود: در چنین کشورهایی، ما شاهد منابع ناپایدار نفتی هستیم در مقابل مصارف و هزینه‌های پایدار دولتی را داریم. بنابراین به محض افزایش قیمت‌ها، ما دچار بیمار هلندی می‌شویم و کاهش قیمت نفت سبب کسری بودجه و افزایش استقراض از بانک مرکزی و اخذ مالیات بیشتر و …. می‌شود.
وی گفت: در خیلی از کشورهای دنیا، چنین صندوق‌هایی وجود دارد و امری بسیار رایج است. در سال ۷۹ ما نیز در کشور خودمان صندوقی تأسیس کردیم که در واقع به نوعی صندوق تثبیت ارزی بود که وظیفه آن تعدیل نوسانات قیمت نفت بود. البته سال ۸۹ صندوق توسعه ملی در واقع صندوق تکمیل شده ی همان صندوق بود که قرار شد تا بخشی از منابع نفتی و گاز به آن واریز شود.
خدائیان گفت: برخی تصور می‌کنند صندوق توسعه ملی صرفاً باید نقش تثبیتی در اقتصاد ایفا کند و صرفاً در تنش‌های ارزی با استفاده از منابع آن بازار ارز را مدیریت کرد، این دیدگاه اشتباه است بلکه این صندوق نقش توسعه‌ای دارد و باید با سرمایه گذاری مقدمات پیشرفت و رشد اقتصاد را فراهم کند همچنین نقش صیانتی نیز دارد به این معنا که باید این سرمایه را به نسل‌های بعدی انتقال دهد.
از ۱۵۰ میلیارد دلار منابع صندوق، ۱۰۰ میلیارد دلار را دولت‌ها برداشته‌اند
وی ادامه داد: اولین نکته‌ای که صندوق توسعه ملی را تاکنون صندوق موفقی نشان نداده است، این است که صندوق توسعه ملی شفافیت لازم را ندارد، اگر ما منابعی را به پروژه‌ای اختصاص می‌دهیم باید مردم بدانند، یا به عنوان مثال اگر دولت‌ها برای پوشش کسری‌ها دست به منابع صندوق دراز می‌کنند باید مشخص باشد و همه از آن مطلع باشند. نکته دیگر این است که هدف از صندوق نباید تثبیتی باشد، صندوق توسعه ملی خزانه دوم دولت نیست.
وی افزود: متأسفانه امروز از ۱۵۰ میلیارد دلار منابع صندوق، تاکنون حدود ۱۰۰ میلیارد دلار آن را دولت‌ها برداشته‌اند. نمی‌شود که دولت‌ها برای هر موضوعی مثل کرونا و زلزله و … که به مشکل می‌خورند سریع به رهبری نامه می‌زنند، که از صندوق توسعه ملی استفاده کنند. مشخصاً اگر شخص رهبری نبودند تا کنون یک دلار هم در صندوق نمانده بود.
۴۰۰ بار از صندوق امهال گرفتند
رئیس سازمان بازرسی افزود: میانگین میزانی که باید به صندوق طبق قانون اختصاص داده شود، اختصاص داده نمی‌شود. صندوق باید سرمایه‌ای برای آینده باشد، در حالی که تبدیل به تهدیدی برای آینده شده‌اند. همانطور که رهبری معتقدند، هر مبلغی که دولت از صندوق برداشت می‌کند باید به صورت تسهیلات باشد، نه مبلغی که دولت آن را بردارد و پرداخت نکند.
وی ادامه داد: بیش از ۴۰۰ بار از صندوق امهال گرفتند، یا از طرفی دوره‌های بازپرداخت ۸ ساله به ۱۴ سال افزایش پیدا می‌کند، مشخص است با این شرایط این صندوق هیچ پیشرفتی نمی‌کند.
جایگاه صندوق توسعه با بانک‌ها عوض شده است
خدائیان گفت: صندوق توسعه ملی وسیله‌ای برای سرمایه گذاری است نباید نقش بانک‌ها را ایفا کند و همه به دنبال اخذ تسهیلات از آن باشند.
وی افزود: همچنین دیگر نکته‌ای که باید گفت این است که صندوق توسعه ملی باید مستقل باشد، در شرایط فعلی دبیرخانه صندوق در سازمان برنامه و بودجه است، مشخص است که دغدغه سازمان صرفاً تدوین و تنظیم بودجه کشور است و دغدغه‌ای در خصوص منابع صندوق توسعه ندارد.
آب شدن ۸ میلیارد دلار از سرمایه صندوق
خدائیان با اشاره به طرح‌هایی که صندوق توسعه ملی به آن تسهیلات می‌دهد، گفت: صندوق هیچ نقشی در بررسی پروژه‌ای که تسهیلات می‌دهد ندارد، که آیا این پروژه توجیه اقتصادی دارد؟ بازگشت سرمایه آن چطور است و … از دیگر معضلات صندوق توسعه ملی این است که شاهد عدم مدیریت منابع ارزی صندوق در بانک مرکزی، هستیم.
رئیس سازمان بازرسی کشور تاکید کرد: صندوق توسعه ملی ۸ حساب ارزی دارد، که بعضی از این ارزها دائماً ارزش آنها در مقابل دلار کاسته می‌شود اما صندوق چون مدیریتی بر آنها ندارد، حدود ۸ میلیارد دلار از سرمایه صندوق در همین بین و به واسطه‌ی کاهش ارزش برابری نرخ بعضی ارزها در مقابل دلار، آب شده است.
منبع: mehrnews-5779616
