جامِ بي جان

نه رونالدو در ادامه جام‌جهاني مي‌تواند بدرخشد و نه مسي با دريبل‌هاي تماشايي خود توجه بينندگان را به خود جلب خواهد كرد. جام‌جهاني روسيه 2018، پس از شكست آرژانتين و پرتغال دچار آسيب‌هاي متعددي خواهد شد. آسيب‌هايي كه حذف ستاره‌ها با خود به همراه خواهد داشت. ناتوانی لیونل مسی و کریستیانو رونالدو برای تاثیرگذاری بر سرنوشت تیم‌شان در مرحله‌ یک‌هشتم نهایی جام جهانی روسیه، به حذف دو ستاره از این تورنمنت انجامید و حتی شاید امیدهای آن‌ها برای فتح بزرگ‌ترین جام فوتبال دنیا را برای همیشه نقش بر آب کرد. مسی 31ساله و رونالدوی 33ساله حالا می‌دانند که شانس‌شان برای قهرمانی در جام‌جهانی، به شدت کاهش پیدا کرده است. مسی در پایان بازی تیمش مقابل فرانسه در شهر کازان، با سر پایین‌انداخته، پشت خم‌شده و بازوبند کاپیتانی در دست، زمین را با شکل و شمایل یک شکست‌خورده ترک کرد. تصاوير زيادي از رونالدو نيز در فضاي مجازي دست به دست مي‌شود كه نشان مي‌دهد حسرت جام‌جهاني بر دل او خواهد بود. به راستي توپ طلاي امسال سهم چه كسي است؟ كدام يك از ستاره‌هايي كه حتي در صعود به مراحل بالاتر جام‌جهاني توان كمك به تيم‌شان را نداشتند استحقاق كسب توپ طلاي امسال را دارند؟ در پرونده امروز، نگاهي كرده‌ايم به همه آسيب‌ها و تبعاتي كه حذف دو غول فوتبال دنيا بر ادامه جام‌جهاني خواهد گذاشت.

فيفا هواي ستاره‌ها را نداشت!

فيفا هواي ستاره‌هاي فوتبال را دارد تا از طريق آن‌ها بتواند رقابت‌هاي مختلف را جذاب‌تر كند و با افزايش حساسيت‌ها، درآمد بيشتري به دست بياورد. اين شايعه‌اي است كه مدت‌هاست در فضاي مجازي جريان دارد و شنيده‌ها از مافياي عجيب فدراسيون بين‌المللي فوتبال پيرامون تغيير در قرعه‌كشي‌ها و نتايج دارد. ماجرا تا جايي پيش رفت كه كارلوس كي‌روش، در كنفرانس مطبوعاتي پيش و پس از ديدار مقابل پرتغال نيز به آن اشاره كرد و عدم جسارت انريكه كاسرس (داور ديدار ايران و پرتغال) را زير سوال برد. پيش از اين نيز مطرح شدن بحث‌هايي مثل گوي گرم و سرد در مراسم قرعه‌كشي رقابت‌هاي فوتبال مثل ليگ قهرمانان اروپا مطرح شده بود. شايعه‌اي كه البته از سوي سپ بلاتر تاييد شد اما با توجه به شناختي كه از رييس پيشين فيفا وجود دارد، به نظر مي‌رسد مطرح كردن اين صحبت‌ها در ادامه سياه‌نمايي هميشگي اوست.

بلاتر در اين باره گفته بود: «من این را با چشمان خودم دیدم و آن یک تقلب بود. قرعه کشی برای یک رقابت اروپایی و یکی از تیم‌هاي ايتاليايي آن تقلب را برنامه ریزی کرده بود. آن توپ‌ها یا گرم شده بودند یا سرد و مشخص بودند که کدام یک انتخاب می‌شوند. من آن را به یاد دارم و شاهد آن لحظه بودم». اين ماجرا باعث شد تا كنفدراسيون فوتبال آسيا در روز قرعه‌كشي رقابت‌هاي ليگ قهرمانان، همه گوي‌ها را در آب فرو ببرند و پس از آن قرعه‌كشي را انجام دهند. اماحذف ياران لئو مسي و كريس رونالدو از رقابت‌هاي جام‌جهاني در يك روز همه اين شايعات را زير سوال برد. به راستي اگر فيفا قرار بود تغييري در نتايج ايجاد كند، دو نابغه فوتبال را كه هواداران بيشماري دارند در يك روز حذف مي‌كرد؟ به ويژه وقتي بدانيم هواداراني از كشورهاي چين و هند فقط براي تماشاي اين دو نابغه فوتبال راهي روسيه شده بودند، ميليون‌ها بيننده تلويزيوني نيز لحظه‌شماري مي‌كردند تا بازي رونالدو و مسي را از قاب تلويزيون تماشا كنند. آيا ننگ شايعات اخير از پيشاني فيفا پاك خواهد شد؟ اين سوالي است كه پس از حذف آرژانتين و پرتغال از جام‌جهاني در فضاي مجازي مطرح شد. بدون شك همه ما مي‌دانيم كه فيفا، مافياي بزرگي دارد كه سعي مي‌كنند از هر روشي براي كسب درآمد بيشتر استفاده كنند اما در اين فدراسيون بين‌المللي افرادي نيز وجود دارند كه سال‌هاست براي مبارزه با فساد مي‌جنگند و نبايد زحمات شبانه‌روزي اين افراد زير سوال برود.

به هر ترتيب كنار رفتن مسي و رونالدو در يك روز از جام‌جهاني هرچند كه تبعات سنگيني براي حاميان مالي جام‌جهاني داشت اما به نظر مي‌رسد دست كم يك اتفاق مثبت و مهم را رقم زد. فيفا مي‌تواند تا ابد با مطرح كردن همين موضوع، پاسخ محكمي به شايعات بدهد. فراموش نكنيد كه دنياي فوتبال سرشار از اتفاقات عجيب و غريب است، اگر يك روز يك داور به اشتباه كريس رونالدو را اخراج نمي‌كند اما چند روز بعد مشخص مي‌شود تنها اشتباه سيستم كمك داور ويديويي مربوط به همان بازي است. يك بار ديگر صحبت‌هاي كارلوس كي‌روش را در كنفرانس مطبوعاتي پس از ديدار مقابل پرتغال مرور كنيم. او گفته بود: « وقتی یک بازیکن با آرنج ضربه می‌زند، باید کارت قرمز بگیرد. در کتاب قانون نوشته نشده که در مورد مسی و رونالدو طور دیگری باید تصمیم گرفته شود. ما این حق را داریم که بدانیم انتخاب داوران برچه اساسی است و من این سوال را از آقای اینفانتينو دارم. وقتی از VAR استفاده می‌کنید، دیگر جایی برای اشتباه بشری نیست. پيش از اين زمانی که داور تصمیم می‌گرفت، اشتباه انسانی قابل درک بود اما الان دیگر این‌طور نيست، نباید تصمیم اشتباه گرفته شود. باید مثل راگبی عمل شود، باید مربيان نيز بدانند چه تصمیمی گرفته شده، نه اينكه بگويند آن رونالدو است و قيد خطا را بزنند».

جذابيت‌هاي ديگر جام جهاني

حالا می‌توانیم به راحتی فوتبال باشگاهی و ملی را مقایسه کنیم. دو قطب بزرگ فوتبال باشگاهی جهان از تورنمنت بزرگ کشورها کنار گذاشته شدند. دو فوق ستاره فوتبال که رقابت سختی را برای کسب توپ طلا دارند، در جام جهانی رقابت سختی را برای بقا برگزار کردند اما در نهایت هر دو شکست خورده و مغموم مجبور به ترک روسیه شدند. روزهایی که مسی برای بارسلونا می دوید و می جنگید همه دوستداران او باور داشتند که در جام جهانی مارادونای جدیدی ظهور می کند اما آرژانتین به چیزی بیشتر از یک مسی نیاز داشت. آرژانتین پرمهره چهار سال پیش نیز تا حدودي همین شرایط را تجربه می‌کرد اما در آن جام، کشورها کم تجربه بودند و حالا همان کشورها با غرور صعود می‌کنند و مسی بیشتر در انزوای بین‌المللی فرو می‌رود! او با اینکه در این جام هم گل زد و هم پاس گل داد اما نتوانست تیم کشورش را به جایی که مردمش انتظار دارند برساند. او در جام جهانی یک ستاره خاموش شده بود تا یک فوتبالیست. حالا با بازگشت مسی به خانه، شاید نیمی از جذابیت جام جهانی از دست رفته باشد اما این‌طور نیست.

کریستیانو رونالدو، چندسالی است که سخت‌تر از همیشه تمرین می کند. او آن‌قدر آماده است که دیگر اثری از مصدومیت‌های ریز و درشت و متوالی در پاهایش دیده نمی‌شود. رونالدو برای رئال گل زد و گل زد تا این تیم بزرگ به بزرگ‌ترین افتخار یک تیم باشگاهی یعنی هت‌تریک در فتح لیگ قهرمانان اروپا دست پیدا کند. با این اتفاق دوستدارانش نقشه فتح جام جهانی را کشیدند. آن‌ها امیدوار بودند رونالدو در جام جهانی پرتغال را بالا ببرد اما او فقط در بازی اول درخشید و پس از آن رو به خاموشی رفت. رونالدوی مغرور نتوانست شخصیت بزرگي به پرتغال بدهد؛ در واقع او خودش اسیر شخصیت کشورهای دیگر شد. ستاره مشهور دنیای باشگاهی مقابل تیم بی‌ستاره ایران کوچک شد تا ثابت شود در جام جهانی به چیزی بیشتر از افتخارات باشگاهی نیاز است. حالا با بازگشت رونالدو به خانه، شاید نیمی از جذابیت جام جهانی از دست رفته باشد اما این‌طور نیست. رونالدو و مسی از جام جهانی کنار رفتند و شاید این اتفاق باید زودتر می‌افتاد. شاید حق ایران و نیجریه بود که در مرحله یک هشتم نهایی حاضر شوند تا دنیا، فوتبالیست‌های این کشورها و جنگ و تلاش‌شان برای افتخار آفرینی را بیشتر ببیند. دو فوق ستاره فوتبال باشگاهی از جام‌جهانی حذف شدند تا مشخص شود اصالت فوتبال با آنچه ما در هیاهوی اسپانسرها و تاجرها می بینیم فرق دارد. افرادی که تا دیروز از فوتبال فقط دو اسم بزرگ را می شناختند، امروز می‌دانند که هر تیمی می‌تواند برنده باشد حتی اگر بازیکنی را نداشته باشد که آقای گل بشود یا توپ طلا بگیرد. مسی و رونالدو به خانه برگشتند و حالا می توانیم لذت فوتبال را درک کنیم. می توانیم به دیدن زیبایی‌های بیشتر از قاب جادویی فکر کنیم. حالا وقت این است که با زوایایی که دنیای تجارت از ما پنهان می‌کند، آشنا شویم. حالا با نمایش خیره‌کننده کاوانی می‌دانیم که چقدر هنر و زیبایی در ساق‌های فوتبالیست‌های آمریکای جنوبی قرار دارد. می‌توانیم با خیال راحت ستاره‌های گمنام کرواسی را ببینیم و فوتبال متفکر و طراح شرق اروپا را درک کنیم. حالا می توانیم اصل فوتبال را ببینیم. تفاوت سبک‌ها را با مکزیک، کلمبیا، سوئد، سويیس و ژاپن ببینیم بدون اینکه اثری از یک فوق ستاره باشد. مسی و رونالدو از جام جهانی کنار رفتند اما جام زیباتر شد. حالا تیم هایی را می بینیم که برای خودشان بازی می‌کنند، برای افتخار می‌جنگند و برای غرور تب می کنند.

ضرر هنگفت مالي

«فيفا ميليون‌ها پوند از عدم حضور كريس رونالدو، مسي و بيل در جام‌جهاني ضرر مالي خواهد ديد». اين عنوان گزارشي بود كه حدود يك‌سال پيش در روزنامه ميرور انگليس چاپ شد. روزنامه انگليسي اشاره كرده بود كه فيفا نگران است در صورت عدم حضور اين ستاره‌ها در جام‌جهاني، حاميان مالي كمتري داشته باشد و همين موضوع ضرر مالي هنگفتي را به فدراسيون بين‌المللي فوتبال وارد كند. به طور كلي حاميان مالي فيفا با پخش تصاويري از رونالدو و مسي در جام‌جهاني مي‌توانند ميليون‌ها بيننده تلويزيوني داشته باشند ؛ بنابراين فيفا ترجيح مي‌دهد اين ستاره‌ها در جام‌جهاني حضور داشته باشند و تا مراحل نهايي نيز پيش بروند تا مبادا از تعداد بيننده‌هاي تلويزيوني مسابقات كاسته شود. نگاهي به درآمد فيفا از حاميان مالي جام‌جهاني نشان مي‌دهد فدراسيون بين‌المللي فوتبال نسبت به سال 2014، ضرري 179 ميليون دلاري را متحمل شده است. براساس آمارهاي رسمي، فيفا در سال 2014 از فروش حق پخش رقابت‌هاي جام‌جهاني درآمدي در حدود 1629 ميليون دلار داشت درحالي‌كه در سال 2018، 1450 دلار كسب درآمد كرده است. كارشناسان، اين ضرر هنگفت مالي را به غيبت ستاره‌هايي مثل زلاتان ابراهيموويچ، گرت بيل، جيان لوييجي بوفون و آرين روبن ربط مي‌دهند. حال تصور كنيد جام‌جهاني قرار است بدون حضور رونالدو و مسي نيز ادامه پيدا كند. در اين صورت چه ضرري به حاميان مالي فيفا و تلويزيون‌هاي خصوصي تحميل مي‌شود؟ آيا آن‌ها در دوره‌هاي بعدي جام‌جهاني حاضر مي‌شوند به عنوان حاميان مالي فيفا، مسابقات را پوشش دهند؟ براساس يك گزارش آماري، 52 درصد از شركت كنندگان در نظرسنجي ديلي استار، قصد ندارند پس از اين بازي‌هاي جام‌جهاني را تماشا كنند. اين در حالي است كه فروش روزنامه‌ها، آمار بازديد از سايت‌ها و خبرگزاري‌ها، رونق و افزايش قيمت آگهي‌هاي بازرگاني پيش و پس از بازي‌ها نيز با ضرر هنگفت مالي مواجه خواهد شد. به عنوان مثال روزنامه فاينانسيال تايم، قيمت پكيج‌هاي تبليغاتي خود را در روزهاي جام‌جهاني به حدود دو برابر رسانده بود و از روز گذشته، مبلغ آن را دوباره كاهش داده است. در گزارشي كه سايت فيفا از درآمدهاي مالي خود در سال 2017 منتشر كرده ، نوشته شده است: «جام‌جهاني يكي از منابع اصلي درآمد فيفاست كه با آن تا چند سال مي‌تواند رويدادهاي مختلف را برگزار كند. فيفا مي‌داند كه هرچه تعداد هواداران بيشتر شود، ورزش رشد مي‌كند و درآمدهاي مالي نيز افزايش مي‌يابد. بنابراين در نظر داريم در سال 2026 تعداد تيم‌هاي جام‌جهاني را به 48 تيم برسانيم تا بتوانيم درآمد بيشتري كسب كنيم.

اين موضوع ضمن بيشتر كردن تعداد بازي‌هايي كه تلويزيون‌ها براي مردم پخش مي‌كنند مي‌تواند حق پخش چشمگيري را به درآمد فيفا اضافه كند و حاميان مالي، مي‌توانند تبليغات بيشتر و موثرتري انجام دهند». روزنامه تايمز چند روز پس از انتشار اين گزارش، در مقاله‌اي بيان كرده است: «فيفا مي‌تواند تعداد بازي‌هاي بيشتري را براي بينندگان تلويزيوني عرضه و حاميان مالي را ترغيب به سرمايه‌گذاري بيشتر كند اما نبايد فراموش كرد اگر بازيكناني مثل رونالدو و مسي در اين جام نباشند، مردم بازي‌هاي بيشتري را تماشا نخواهند كرد. آن‌ها ترجيح مي‌دهند ستاره‌ها را تماشا كنند نه اينكه براي بازي‌هاي معمولي وقت صرف كنند». فيفا براي افزايش درآمدهاي خود تصميم به احياي رقابت‌هاي جام‌جهاني باشگاه‌ها نيز كرده است. آن‌ها معتقدند غيبت ستاره‌ها در جام‌جهاني تيم‌هاي ملي مي‌تواند جذابيت مسابقات را كاهش دهد. به عنوان مثال رايان گيگز يا گرت بيل به دليل آنكه در كشوري ضعيف از نظر فوتبال حضور داشتند از جام‌جهاني محروم شدند اما جام‌جهاني باشگاه‌ها و حضور اين ستاره‌ها در قالب تيم‌هايي مثل رئال‌مادريد يا منچستريونايتد سبب افزايش چشمگير جذابيت بازي‌ها مي‌شود. تصور كنيد بينندگان تلويزيوني به جاي آنكه نگران حذف نابغه‌هاي فوتبال باشند، مي‌تواند به سادگي از تقابل و همكاري آن‌ها در قالب يك يا چند تيم لذت ببرند و همين موضوع باعث استقبال بينندگان تلويزيوني خواهد شد.