بافت تاریخی پتانسیل خاموش برای توسعه

بناها و بافت‌های تاریخی در کشورهای درحال‌توسعه پتانسیل‌های خاموش و فراموش‌شدة اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هستند.  بدون شک حفظ هویت بافت‌های تاریخی شهرها یک ضرورت همگانی و وظیفه همه آحاد و مسئولین است. وسعت بافت‌های فرسوده و تاریخی شهرهای ایران قابل‌توجه است؛ اما سابقه پرداختن به این موضوع چندان طولانی نبوده و حتی از کشورهای درحال‌توسعه نیز عقب‌تر است. بی‌توجهی به حفظ ارزش‌های تاریخی شهرها و توجه مطلق به توسعه‌های شهری منجر به تغییرات بعضا منفی فرم و ساختار این مراکز و خالی‌شدن بافت‌های تاریخی و باارزش شهری از سکنه شده است. از سوی دیگر به‌وجودآمدن کالبد بدون روح شهری به علت فرسودگی شدید در اثر بی‌توجهی به هویت محلات تاریخی وضعیت را با بحران روبرو کرده است. اولویت در حفاظت یک اثر تاریخی حفظ ارزش‌های اثر است. بافت‌های تاریخی شهری نیز یکی از این آثار تاریخی هستند. بررسی و بازشناسی نقش بافت تاریخی در سیستم‌های مدیریت شهری از جنبه‌های گوناگون ساخت و هویت فرهنگی از اهمیت بالایی برخوردار است. برای حفاظت و حراست اصولی و دقیق از بافت تاریخی شناخت، تعریف و تبیین درست ارزش‌های پنهان در بافت‌های تاریخی شهری ضرورتی اساسی است. باید بپذیریم بافت تاریخی دارای ریشه سکونتی ارزشمند با غنای فرهنگی، اجتماعی و معماری است و از طرف دیگر دارای برخی مشکلاتی است. ضرورت توجه به بافت تاریخی و لزوم تهیه طرح ویژه به‌منظور توسعه با رویکرد حفاظت از بافت تاریخی از دیگر اولویت‌هایی است که شاید باید بیش‌ازپیش به آن پرداخته شود و طی سال‌های گذشته مغفول مانده است. بافت‌های تاریخی به‌عنوان هسته اولیه شهرها، تاریخ مستند شهری، قلب تپنده شهرها، نماد فرهنگ شهری، نماد فرهنگ ملی و اسطوره‌های قومی هستند. مرمت و احیای این میراث‌های فرهنگی وظیفه‌ای ملی است؛ چراکه مراکز تاریخی شهرها، تجلی‌گاه ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مردمانی است که در دوره‌های تاریخی در این بخش از شهر روزگار سپری کرده و هویت فرهنگی آن را به ثبت رسانده‌اند.