آلودگی هوا این روزها به معضلی جدی برای سلامتی شهروندان در کلان‌شهرهای ایران تبدیل شده است. با شروع فصل سرما، نگرانی‌ها نسبت به آلودگی هوا تشدید می‌شود، چرا که پدیده«وارونگی دما» کابوسی از آلودگی هوا برای پاییز و زمستان می‌سازد و اخطارهای کنترل کیفیت هوا برای گروه‌های حساس هر روز تکرار می‌شود. مدارس به دلیل آن تعطیل می‌شود و افراد سالمند و خانم‌های باردار دعوت به ماندن در خانه می‌شوند؛ هرچند که این تصمیمات و توصیه‌ها بخودی خود کمترین تأثیری بر کاهش ریسک آن نمی‌گذارد.
مازوت‌سوزی دوباره در اطراف پایتخت برای «جبران کسری گاز زمستانی»، با سه علامت تایید شد. شاخص آلایندگی دی‌اکسید گوگرد روز پنجشنبه در هوای پایتخت، به ۵/ ۱برابر روزهای قبل رسیده و برای غرب تهران تا دو برابر شرق، افزایش یافت. این دو آمار در کنار هشدار قطع گاز صنایع، از بازگشت آلودگی مازوتی خبر می‌دهد. هوای کرج نیز تحت تاثیر نیروگاه مازوت‌سوز، آلوده است.
در همین خصوص، نایب رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در مجلس شورای اسلامی در تذکری شفاهی در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی از مجوز شورای عالی امنیت ملی برای استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه‌ها انتقاد و تاکید کرد که این امر سبب تشدید آلودگی هوا در شهرها می‌شود.
وی با بیان اینکه براساس قانون هوای پاک که مصوب مجلس است وزارت نفت وظایفی برعهده دارد و وظیفه همه دستگاه‌ها در این قانون تعریف شده است، افزود: وزارت نفت وظیفه دارد که سوخت استاندارد در اختیار نیروگاه‌ها قرار دهد.
رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: متأسفانه وزیر نفت هر کجا در اجرای وظایف قانونی خود در راستای تحقق قانون هوای پاک کم می‌آورد از شورای عالی امنیت ملی استفاده می‌کند. امروز وزارت نفت دست به دامن شورای عالی امنیت ملی شده و سوال این است که آیا شورای عالی امنیت ملی کار دیگری ندارد که به موضوع استفاده سوخت مازوت در نیروگاه‌ها ورود کرده است؟
به گفته آصفری با نامه‌ای که وزارت نفت به شورای عالی امنیت ملی نوشته است اجازه داده شده تا نیروگاه‌ها در کنار شهر از سوخت مازوت استفاده کنند. در حالی که به شدت در آلودگی هوا تأثیرگذار است و مردم را با مشکل مواجه می‌کند و سوال این است که استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه‌ها چه ربطی به شورای عالی امنیت ملی دارد؟ وزارتخانه باید به نیروگاه‌ها سوخت استاندارد دهد.
*مصارف گاز مدیریت می‌شود
اما معاون امور صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران از کاهش سهمیه گاز سیمان ری برای مدیریت مصارف خانگی خبر داد و گفت: استفاده از مازوت در واحدهای داخل شهر ممنوع است.
محمد رسول محمدیان با بیان اینکه در ماه‌های سرد سال سهمیه گاز صنایع پرمصرف مثل سیمان و فولاد مدیریت می‌شود، اظهار کرد: در اصل برای تامین مصارف خانگی در زمستان، مصارف گاز صنایع مدیریت می‌شود.
محمدیان در پاسخ به این سوال که آیا واحدهای صنعتی از مازوت به جای گاز استفاده می‌کنند؟ اظهار کرد: قرار بوده سوخت جایگزین گازوئیل باشد و استفاده از مازوت در واحدهای داخل شهر ممنوع است اما واحدهایی که خارج از حریم شهر باشند و اثرات زیست محیطی و آلایندگی روی هوای کلان‌شهرهای پیرامون نداشته باشند، در صورت کمبود گاز اجازه استفاده از سوخت جایگزین، یعنی مازوت یا گازوئیل را دارند.
اما جعفر تشکری هاشمی، عضو شورای شهر تهران در نطق پیش از دستور یکصد و سیزدهمین جلسه شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه بسیاری از کشورهای دنیا با آلودگی هوا مواجه هستند گفت: سالانه ۶ میلیون نفر به دلیل آلودگی هوا دچار مرگ زودرس می‌شوند و آلودگی هوا سومین عامل مرگ و میر در کشورهای در حال توسعه است.
عضو شورای شهر تهران با اشاره به رتبه ایران در میزان آلودگی هوا گفت: ایران از بین ۱۱۷ کشور رتبه ۲۴ را به خود اختصاص داده است و در بین پایتخت‌های دنیا ایران رتبه ۲۱ را دارد و این نشان از این دارد که باید به صورت جدی به این موضوع بپردازیم.
وی تصریح کرد: در این روزها فقط خودروها باعث آلودگی هوا نمی‌شوند بلکه مازوت سوزی نیز مشکلی اساسی است و باید از این مازوت سوزی جلوگیری کرد.
*اندکی مازوت سوزانده می‌شود
احد آزادی‌خواه، عضو کمیسون کشاورزی مجلس شورای اسلامی نیز گفت: ما در مجلس وظیفه قانون‌گذاری و نظارت بر حسن اجری قوانین را داریم. مجلس در حوزه قانون‌گذاری، قانون هوای پاک را چند سال پیش مصوب کرد در مجلس دهم ابلاغ شد. این قانون ۲۳ دستگاه را درگیر می‌کند. همچنین بیش از ۱۰۰ حکم دارد که اگر اجرا بشود شرایط ما بهتر می‌شود.
این نماینده مجلس شورای اسلامی درباره اینکه نیروگاه‌ها مازوت می‌سوزانند یا خیر گفت: قرار بر این است که نسوزانند. اما در جواب اینکه دولت ۱۰۰ درصد موفق بوده یا نه می‌گویم نه. وزارت نیرو حرکتی را شروع کرده، ولی تمام نکرده است. سهم اندکی مازوت سوزانده می‌شود؛ اما در دست بررسی است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان هم با بیان اینکه در سال جاری تاکنون مازوت در اصفهان مصرف نشده است، اظهار کرد: تأکید بر این است که با صرفه‌جویی در مصرف گاز و برق، گاز نیروگاه‌ها تأمین شود، همچنین از وزارت نفت و نیرو درخواست کرده‌ایم که تأمین گاز برای نیروگاه‌ها را در اولویت قرار دهند.
منصور شیشه‌فروش با بیان اینکه علت آلودگی هوای شهر اصفهان در ۶ ماهه اول سال کانون‌های بیابانی و خشکی رودخانه زاینده‌رود است، گفت: کانون‌های گرد و غبار به علت عدم بارش و رها شدن بیش از ۱۰۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی سبب شده که به صورت نقطه‌ای گرد و غبار بلند شود.
وی با تأکید بر اینکه مصرف نشدن مازوت توسط نیروگاه‌ها برای اصفهان مهم است، چون شرایط آلودگی شهر اصفهان، شرایط خاصی است، افزود: از اول سال تاکنون ۸ روز ناسالم برای عموم، ۱۱۴ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۳۰ روز قابل قبول و یک روز هم هوای پاک بوده است.
سرپرست مرکز پیش‌بینی و مخاطرات جوی اداره کل هواشناسی استان اصفهان نیز در این زمینه اظهار کرد: در بهار و تابستان سامانه‌های جوی گرم هستند، وقوع اینورژن متداول نیست اما در پاییز و زمستان و به ویژه پاییز این شرایط را داریم زیرا سطح زمین آمادگی برای سرما را پیدا می‌کند و سامانه‌های پرفشار و سنگین بر منطقه می‌آیند و از سویی دیگر شروع مدارس را داریم که باعث بیشتر شدن ایاب و ذهاب‌ها می‌شود و از از اواخر آبان و اوایل آذر و دی اوج وقوع اینورژن و آلودگی‌ها است.
لیلا امینی با بیان اینکه یکی از عواملی که در کارخانجات و خودروها در آلودگی هوا تأثیرگذار است، نوع سوخت و سوخت‌های فسیلی است، بیان کرد: کشورهای پیشرفته به سمت استفاده از برق رفتند اما در استان اصفهان به‌دلیل کمبود آب، به‌جای سوخت برقی مجبور به استفاده از دیگر سوخت‌ها هستیم که یکی از این موارد سوخت مازوت است و در این راستا هر ساله در پاییز و زمستان و با افزایش فشار جوی از مازوت به‌عنوان کمکی استفاده می‌کنند که تأثیر زیادی بر آلودگی هوا دارد.
*خطر مضاعف در کمین اصفهان
صفا ماهری، کارشناس بیولوژی و محیط زیست نیز گفت: لازم است در شرایطی که ابرهای باران‌زا وارد استان اصفهان می‌شود، فعالیت ۴۰۰ واحد صنعتی آلاینده چون صنایع فولادی، ریخته‌گری‌ها، سنگبری‌ها، کوره‌های گچ و آجر، واحدهای نفتی و گازی، پالایشگاه، نیروگاه حرارتی کاهش پیدا کند اما متاسفانه با توجه به سود بالای فعالیت این کارخانجات، به گفته برخی مسئولان استانی، پایتخت اجازه کاهش فعالیت این صنایع را حتی در برخی شرایط بحرانی نمی‌دهد و این در حالی است که برعکس از سوی پایتخت بر استفاده از مازوت در این شهر بحران‌زده از آلودگی نیز اصرار بیجا می‌شود.
محمد نورصالحی رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان هم در شصت و پنجمین جلسه علنی شورای شهر اصفهان از مسئولان خواست که اجازه استفاده از سوخت مازوت (نفت کوره) در نیروگاه این کلان شهر را ندهند.
به گفته وی نیروگاه برق (شهید منتظری) پارسال در یکی از بخش‌ها از سوخت مازوت استفاده کرد و امسال قصد دارد در ۲ فاز از این سوخت استفاده کند و این خبر خوبی برای اصفهان نیست و در این صورت شرایط هوا بدتر از وضعیت کنونی خواهد شد.
*مصرف مازوت در نیروگاه تبریز
مدیرعامل شرکت گاز آذربایجان‌شرقی نیز عنوان کرد: با رسیدن فصل سرما ابتدا در نیروگاه‌ها محدودیت را اعمال می‌کنیم تا گاز آن در بخش دیگری مصرفی شود که در هشت ماه گذشته نزدیک دو میلیارد مترمکعب به نیروگاه تبریز گازرسانی کرده‌ایم که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲۰ درصد افزایش یافته است.
نادر کمالی با اشاره به مصرف مازوت در نیروگاه تبریز یادآور شد: نیروگاه‌ها مکلف هستند تا تدابیری برای آلودگی مازوت بیاندیشند چراکه در دنیا از تکنولوژی فیلتراسیون استفاده می‌کنند و اگر هوای پاک بخواهیم باید آن را فیلتر کنیم اما در مجموع شرکت گاز در تلاش است تا مشکلی ایجاد نشود.
شهر اراک هم در حالی روز گذشته، نود و هفتمین روز آلوده سال جاری را پشت سر گذاشت که نیروگاه شازند همچنان بی‌توجه به سلامت مردم مازوت سوزی می‌کند.
ماوزت سوزی نیروگاه در حالی همچنان تداوم دارد که فرزاد مخلص‌الائمه استاندار مرکزی در سفر سه روز گذشته وزیر بهداشت به استان مرکزی اعلام کرد: هیچ نیروگاه وضعیت نیروگاه شازند را ندارد و از استثنایی‌ترین نیروگاه‌های مضر کشور است.
عبدالهی وزیر بهداشت نیز اعلام کرد: در نخستین جلسه با هیئت دولت مسئله آلودگی و مازوت سوزی نیروگاه را مطرح خواهم کرد.
دو نماینده مردم اراک، خنداب و کمیجان در مجلس نیز به شدت نسبت به مازوت سوزی نیروگاه شازند اعتراض کرده و اعلام کردند: چرا باید اجازه مازوت‌سوزی به نیروگاه شازند داده شود؟
به گفته مدیرعامل شرکت گاز استان مرکزی نیروگاه شازند در حالی اقدام به مصرف سوخت مازوت می‌کندکه دوبرابر مصرف شهر اراک گاز مصرف می‌کند و یکی از پرمصرف‌ترین مصرف کننده شرکت گاز در سطح استان است.
در مجموع با این تفاسیر به نظر می‌رسد باوجود تلاش برخی مسئولان برای تکذیب خبر مصرف مازوت در کلانشهرها، میزان مصرف مازوت رو به افزایش است و تاثیرات خود را به طور مشهود بر سلامت مردم و کیفیت هوا به خصوص در شهرهای بزرگ و صنعتی نمایان می‌کند.
