جایگاه برنامه‌ریزی در سونامی خاموش کشور

فرایند توسعه اقتصادی به همراه پیشرفت‌هایی که حوزه سلامت ایجاد کرد، منجر به بهبود استانداردهای زندگی شد که حاصل آن را می‌توان در افزایش طول عمر و افزایش امید به زندگی افراد در مناطق مختلف جهان مشاهده کرد. در کنار افزایش امید به زندگی، نرخ باروری زنان نیز هرساله در کشورهای مختلف کاسته شده است. این دو موضوع در نهایت رشد افراد مسن در جامعه را به دنبال داشته و باید بگوییم این موضوع در کشور ما با سرعت زیادی در حال گسترش است. طبق اعداد و ارقام اعلام شده ایران تنها طی ۳۰ سال آینده به یک کشور سالمند قطعی تبدیل خواهد شد؛ درحالی‌که در سال ۲۰۲۰ سالمندان بالای ۶۰ سال کشور تنها ۱۰درصد جمعیت را تشکیل داده‌اند؛ ولی در نتیجه سرعت پدیده سالمندی جمعیت، در سال ۲۰۵۰ حدود ۳۳درصد جمعیت کل کشور سالمند خواهند بود. این موضوع زنگ خطری است که از سال‌ها پیش توسط کارشناسان حوزه‌های مختلف نسبت به‌شدت گرفتن آن هشدار داده شده است. بدون شک تغییرات ساختار جمعیتی در هر جامعه‌ای می‌تواند منشأ بسیاری از تحولات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، خانوادگی و امنیتی باشد. با بروز پدیده سالمندی جمعیت و کاهش نیروی کار و به دنبال آن افزایش هزینه‌های اجتماعی و سلامتی، افزایش فشار بر سیستم‌های بیمه برخی از مشکلاتی است که با آن روبرو خواهیم بود. طبق آمارهای سازمان ملل متحد، کشور ایران یکی از سریع‌ترین کشورهای جهان در زمینه رشد سالمندی جمعیت است و در سال 2050 جزو پیرترین کشورها خواهد بود و به همین دلیل سازمان بهداشت جهانی، افزایش جمعیت سالمندی در کشورمان را به‌عنوان سونامی خاموش در ایران نام‌برده است. از سوی دیگر چندی پیش معاون پژوهشی مرکز تحقیقات سلامت سالمندی دانشگاه علوم پزشکی تهران عنوان کرد: در حال حاضر علی‌رغم تمام فعالیت‌های چند سال اخیر، نرخ رشد جمعیتی کاهش‌یافته و تا سال ۲۰۵۵ به صفر خواهد رسید. 
اما ما برای مواجهه با سالمندی جمعیت کشور چه کرده‌ایم؟ بسیاری از سیاست‌گذاران در راستای جوان‌سازی جمعیت، روی ازدواج و فرزندآوری و ... تمرکز یافته‌اند؛ اما باید پرسید در کنار موضوع‌های مطرح شده برای داشتن سالمند سالم و فعال چه فرایندی طی شده است؟ در سال 99 سند ملی سالمندی ابلاغ شد. سند ملی سالمندی یک کتاب تعیین و تبیین وضعیت سالمندی در کشور است. این سند فقط مربوط به یک وزارتخانه نیست و دستگاه‌های مرتبط با سالمندی در نوشتن آن نقش داشتند؛ قرار است پس از اجرا و رصد پیامدها، در دوره‌های پنج‌ساله بازنگری و به‌روزرسانی شود. از ویژگی‌های این سند افزوده‌شدن پیوست اجرایی برای اعلام الزامات اجرایی برنامه عملیاتی، نظام پایش و ارزشیابی است و نکته مهم درباره این سند ملی که در واقع یک برنامه فرا وزارتخانه‌ای و بین‌بخشی محسوب می‌شود این است که رئیس آن، وزیر رفاه است. سرپرست دبیرخانه شورای ملی سالمندان در بهار امسال اعلام کرد: باتوجه‌به اینکه برنامه اقدام ملی سالمند در اسفندماه ۱۴۰۰ آماده شد، برنامه‌هایی که مبتنی بر سند ملی سالمندان از سال ۱۴۰۲ اجرا خواهد شد. ماه‌هایی آخر سال 1401 را پشت سر می‌گذاریم و چشم‌به‌راه اینکه سند ملی سالمندان در بودجه 1402 چه جایگاهی خواهد داشت؟