مدافعان بي‌دفاع

محیط‌‌بانان افرادی هستند که تحت استخدام سازمان حفاظت محیط‌زیست به امور حفاظت و کنترل عرصه‌های طبیعی و حیات وحش کشور مشغول هستند و از نظر قوانین استخدامی، کارمند دولتی محسوب می‌شوند اما باتوجه به شرایط کاری، وضعیتی شبیه نیروهای انتظامی یا شبه نظامی دارند.
گرچه حفاظت از منابع طبیعی نیازمند امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی کافی است اما متاسفانه محیط‌بانان كشورمان در حال حاضر به دلیل نبود امکانات و تجهیزات به روز در حفاظت از محیط‌زیست با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند و گاهی یک محیط‌بان به تنهایی باید از هزاران هکتار از طبیعت محافظت کند که این کار در عمل غیرممکن است.
نبود نیروی انسانی و تجهیزات قدیمی و فرسوده سبب شده که محیط‌بانان در حین فعالیت و انجام وظایف در برخورد با متخلفان زخمی و شهید شوند، گفته می‌شود قوانین موجود درحوزه استفاده از سلاح نیز برای محیط‌بانان دارای نواقص ومشکلاتی است که انتظار می‌رود این قوانین توسط مجلس و دولت به روز رسانی شود.
شکارچیان بدون مجوز، بلاي جان محيط زيست
محیط‌بانان برای حفاظت از عرصه‌های طبیعی کشور با مشکلات زیادی مواجه هستند؛ یکی از مهم‌ترین این مشکلات وجود شکارچیان بدون مجوز است که مقابله با آن‌ها گاه باعث به خطر افتادن جان محیط‌بانان می‌شود.زندگی در شرایط سخت و عدم اطلاعات کافی در خصوص رفتار با محیط زیست از دیگر مشکلاتی است که محیط‌بانان با آن مواجه هستند. اين درحالي است كه شکارچی‌ها از امکانات خوبی مانند خودروهای خوب، تفنگ، بی‌سیم و ... برخوردار هستند و محیط‌بان‌ها به دليل نداشتن تجهيزات به روز و لازم در این بخش با مشکلاتی مواجه هستند و اگر عشق وعلاقه بالای آن‌ها نباشد، نمی‌توانند با افرادی که در تجهیزات از آن‌ها بالاترهستند، مقابله کنند.
پاسداران محيط‌زيست در بسیاری از مواقع، هنگام رویارویی با شکارچیان غیرمجاز، با خطر درگیری، زخمی‌شدن و مرگ مواجه هستند و متاسفانه به دلیل خلأهای قانونی اگر در درگیری با شکارچیان غیر مجازی که به روی آن‌ها اسلحه بکشند، اقدام به شلیک کرده و شکارچی کشته شود به جرم قتل زندانی می شوند و ممکن است حتی اعدام شوند.
محمدعلی روحی، محیط‌بان پارک ملی کیاسر مازندران و عماد افضلی ساردو، محیط‌بان کرمانی در رودبار، از جمله محیط‌بانانی بودند که هدف حمله اسلحه‌های ساچمه‌ای شکارچیان قرار گرفتند و برخي نيز جان خود را براي نجات گونه‌هاي جانوري از دست دادند.
شغلي طاقت‌فرسا با حداقل حقوق
معیشت محیط‌بانان نيز از دیگر مواردی است که از اهمیت بالایی برخوردار است و باید در دستور کار مسئولان قرار بگیرد و اگر چه آن‌ها به عنوان محیط‌بان عاشق محیط‌زیست هستند اما انتظار دارند با توجه به سخت و طاقت‌فرسا بودن شغل‌شان، خانواده‌هاي آن‌ها حداقل‌‌‌هاي لازم را داشته باشند تا راحت‌تر بتوانند دوری پدر و همسرشان را تحمل كنند.
اما با توجه به مشكلات بسيار زياد محيط‌بانان، سازمان حفاظت محیط‌‌زیست پس از شهادت دو تن از نیروهای یگان حفاظت محیط‌ زیست وعده تهیه و تدوین لایحه حمایت از محیط بانان را داد. اين لايحه پس از تدوين از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست به دولت ارسال و پس از آن تقديم مجلس شد. اما با گذشت حدود دوسال از تدوين اين لايحه هنوز فرصت مطرح شدن در صحن را نيافته است. در اين لايحه چه حمايت‌هايي از محيط‌بانان به عمل آمده است؟ و سوال مهم‌تر اينكه چه زماني قرار است محيط‌بانان از موهبت حمايت‌هاي قانوني آن بهره‌مند شوند؟
لايحه حمايت از محيط‌بانان به صحن ارسال شده است
يحيي كمالي‌پور، نايب ‌رييس كميسيون حقوقي قضايي مجلس در پاسخ به اين سوال، با بيان اينكه كار رسيدگي به لايحه حمايت از محيط بانان در كميسيون قضايي به اتمام رسيده و اين لايحه به صحن ارسال شده است به «قانون» مي‌گويد: اين لايحه در نوبت رسيدگي در صحن قرار گرفته اما زمان بررسي آن با هيات رييسه است.
اين نماينده مجلس در پاسخ به اين سوال كه مهم‌ترين مشكل محيط‌بانان نبود حمايت‌هاي حقوقي و قضايي از آن‌هاست، آيا اين لايحه در مورد اين معضل راهكاري ارائه داده است، خاطرنشان كرد: يكي از موارد مطروحه در اين لايحه بحث مزايايي است كه ضابطان دادگستري در استفاده از سلاح دارند. همان‌طور كه مي‌دانيد ضابطان دادگستري برابر مقررات هنگام استفاده از سلاح مشمول مزايايي هستند كه در حال حاضر اين مزايا در مورد محيط‌بانان اعمال نمي‌شود و اين موضوع يكي از مهم‌ترين مشكلاتي است كه محيط‌بانان كشور با آن مواجه هستند.
وي ادامه داد: در حال حاضر بارزترين حمايت از محيط‌بانان حمايت حقوقي و قضايي است؛ آن هم در مواردي كه فرد بدون تعمد و فقط در راستاي وظايف خويش مرتكب جرمي ‌شود كه لازم است اين افراد مشمول حمايت قضايي و تخفيفات قانوني لازم قرار گيرند و هم اينكه در صورتي كه از سلاح خود استفاده مي‌كنند، بتوانند از مزاياي قانون استفاده از سلاح بهره‌مند شوند كه در اين صورت اگر مرتكب جرمي هم شوند، طبق قانون اقدام‌شان شبه عمد و غيرعمد محسوب خواهد شد و در صورتي كه ديه بپردازند، مشمول بيمه خواهند شد.
كمالي‌پور خاطرنشان كرد: در حال حاضر يكي از مشكلات محيط‌بانان اين است كه در صورت درگيري با شكارچي زماني كه مجبور شوند از سلاح خود استفاده كنند درصورت كشته شدن شكارچي آن‌ها به اعدام محكوم مي‌شوند كه در صورتي كه اثبات شود تعمدي در كار نبوده و اين اقدام در راستاي انجام وظايف‌شان بوده،پس لازم است اين افراد تحت حمايت قانون باشند كه در اين صورت درصد بالايي از محيط‌باناني كه به حبس، ديه و قصاص محكوم شده‌اند، با اين لايحه مشكلات‌شان برطرف مي‌شود.
اين نماينده مجلس در پاسخ به اين سوال كه آيا معيشت محيط‌بانان هم در اين لايحه مورد توجه قرارگفته است، تصريح كرد: خير در اين لايحه ما بيشتر به دنبال حمايت‌هاي حقوقي و قضايي از محيط‌بانان عزيز هستيم تا مشكلاتي را كه به‌واسطه استفاده از سلاح دارند،كاهش دهيم.
خدمت فقط به دليل عشق به محيط‌زيست
در خاتمه بايد گفت، محیط‌بان ايراني تنها با داشتن عشق بی‌کران و نامحدود به محیط‌زیست و طبیعت مي‌توانند در اين راه خدمت كنند در غير اين‌صورت شرايط سخت در كنار نبود حمايت‌هاي قانوني مسير پر پيچ‌وخمي را پيش روي‌شان قرارداده است. دوری از خانواده ، کار در شرایط سخت، احتمال درگیری با شکارچیان، خطر مرگ و آسیب دیدگی، خطر زندان و اعدام در صورت از پادرآوردن شکارچیان و... می‌تواند سبب شود تا هر کس شغل خود را تغيير داده و به دنبال کسب درآمد بیشتر در محیطی امن‌تر باشد اما محیط‌بانان به عشق به طبیعت و حیات وحش، جان شیرین خود را در دست گرفته و با حداقل‌ها می سازند تا محیط زیست ایران را پاسداری کنند؛ بنابراین وظیفه همه اعم از دولت، مجلس، مردم و ... است تا از این عزیزان حمایت کنند.