طلای خاکستری، نجات‌بخش آینده کشور

کشور ما، سال‌ها است از کمبود منابع آبی رنج می‌برد و روزبه‌روز شرایط تأمین آب سخت‌تر از گذشته می‌شود، در این شرایط یکی از بهترین راه‌های برای جبران کمبود آب، استفاده از «آب خاکستری» است. آب خاکستری معمولاً به فاضلاب تولیدی از روشویی، حمام، ماشین لباسشویی و آشپزخانه‌ها اطلاق می‌شود که در مبدأ از فاضلاب دستشویی و توالت تفکیک شده باشد، هرچند در بعضی از مطالعات پساب تولیدی آشپزخانه‌ها به‌واسطه بار آلی بالا در دسته‌بندی آب خاکستری قرار نگرفته است. امروزه به‌واسطه بار میکروبی پایین آب خاکستری، تصفیه و بازیافت آن در کشورهایی که با بحران آبی روبه‌رو هستند، موردتوجه جدی قرار گرفته است. بازیافت آب خاکستری علاوه بر ایجاد یک منبع جایگزین برای مصارفی نظیر فلاش تانک‌ها و آبیاری موجب کاهش بار ورودی به تصفیه‌خانه‌های فاضلاب و کاهش هزینه‌های انتقال می‌شود. آب بازیافتی کاربردهای مختلفی دارد، برای نمونه در «بخش شهری» در شست‌وشوی معابر، آبیاری پارک‌ها، شست‌وشوی ماشین‌ها، آبیاری باغچه‌های منازل، شیرهای آتش‌نشانی، فلاش تانک‌ها، تهویه هوا؛ در «بخش کشاورزی» محصولات غذایی، تولید علوفه، گلخانه‌ها، آبزی‌پروری؛ در «بخش صنعتی» برج‌های خنک‌کننده، تولید بتن، متراکم نمودن خاک، کنترل گردوغبار، در «بخش محیط زیستی» در تغذیه آبخوان، زیستگاه‌های حیات‌وحش، جنگل‌کاری و ... استفاده می‌شود. ویژگی‌های کیفی آب خاکستری وابسته به پارامترهای متعددی نظیر تعداد ساکنین، توزیع سنی ساکنین، سبک زندگی، رفتارهای فرهنگی-اجتماعی، الگوی مصرف آب، نوع و مقدار مصرف مواد شیمیایی (نظیر شامپو، خمیر دندان و...) است. آب بازیافتی می‌تواند در مصارف گوناگون به کار رود و لذا نیازمند استانداردهای مجزا در هر نوع مصرف است. استانداردها و راهنماهای محدودی جهت آب بازیافتی در کشورهای مختلف ارائه شده است که بعضاً دارای تفاوت‌های زیادی هستند. مزایای زیست‌محیطی بازیافت آب خاکستری شامل مواردی همچون کاهش برداشت آب تازه از رودخانه‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی؛ کم شدن تأثیرات منفی استفاده از سپتیک تانک‌ها و هزینه‌های ناشی از زیرساخت‌های احداث تصفیه‌خانه‌های شهری؛ کاهش مصرف انرژی و آلودگی‌های شیمیایی ناشی از تصفیه؛ تغذیه آب‌های زیرزمینی؛ احیای مواد مغذی و... است.  مزایای اقتصادی بازیافت آب خاکستری شامل مواردی مثل کاهش نیاز به استفاده از آب شهری است، در واقع با مصرف دوباره آب خاکستری، نیاز به استفاده از آب‌لوله‌کشی شهری به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد و سبب کاهش هزینه‌های مربوط به قبوض می‌شود و در افقی دورتر، موجب کاهش فشار بر سیستم آب‌رسانی شهری خواهد شد. کاهش حجم ورودی فاضلاب به سیستم جمع‌آوری فاضلاب شهری و تصفیه‌خانه‌های شهری نیز از دیگر مزایای این بخش است، در کل علاوه بر بهره‌مندی مصرف‌کنندگان خانگی از مزایای ذکر شده، استفاده مجدد از آب خاکستری، تأثیرات قابل توجهی در توسعه و کاهش هزینه‌های جوامع شهری خواهد داشت، البته از آب خاکستری برای آشامیدن، تهیه و طبخ خوراک، ماشین‌های ظرف‌شویی، بهداشت شخصی و هرگونه مواردی که مستقیماً به سلامت و بهداشت وابسته باشد نباید استفاده شود. مدتی است اهمیت آب‌های خاکستری در ایران موردتوجه جدی قرار گرفته و به خصوص در صنایع بزرگ مثل صنایع فولادی و نفتی مورد استفاده قرار می‌گیرد، امید است استفاده از این فرصت جهت بهره‌برداری مناسب‌تر از منابع ارزشمند آب روزبه‌روز افزایش یابد.