آیت الله جوادی آملی فقیه و فیلسوف عقل گرای شیعه در کتاب «منزلت عقل در هندسه معرفت دینی» درباره معنای عقل می نویسد «عقل به معنای وسیع آن حجت شرعی است».به تعبیر دیگر «دانش متکی بر حس و تجربه اگر به سر حد اطمینان عقلایی رسید، حجت شرعی است» و سپس در تایید این گزاره به اطمینان و اعتماد فقها به «تحلیل های عرفی و عقلایی» اشاره می کنند.
در چنین چارچوب نظری، آیت الله جوادی آملی در برهه های مختلف زمانی و با توجه به رخدادهای تاریخی، توصیه هایی به دولت های مختلف داشته اند. از توصیه به محمود احمدی نژاد که همان سال۸۴ گفته بودند «احمدی نژاد را چنان بالا خواهند برد که طغیان خواهد کرد» تا توصیه به حسن روحانی درسال ۹۲ که به او گفته بود «جهت استقلال نظام اسلامی و صیانت شئون داخلی و خارجیِ کشور سعی بلیغ نماید.»
اما این توصیه ها به دولت رئیسی متاثر از بی توجهی مسئولان دولت به نصیحتها و پیشنهادات مشفقانه نخبگان بیش از دولت های قبلی بوده است. چه آنکه آیت الله جوادی آملی قبل از فوت مهسا امینی و تندروی در بکارگیری گشت ارشاد برای سیاست های حجاب و عفاف، گفته بود «مساله حجاب و عفاف با سرنیزه حل نمی‌شود. نامه می‌نویسند که شما چرا ساکتید و درباره حجاب حرف نمی‌زنید. بر فرض شما با فشار این روسری را جلو بیاورید. این اسمش عفاف نیست. "النکاح سنتی" است که از فساد جلوگیری می‌کند. با بگیر و ببند ممکن است ظاهر حفظ شود، ولی بگیر و ببند اگر بدتر نکند یقینا حل نمی‌کند.»
فقر ریشه مشکلات است
آیت الله جوادی دو هفته بعد از آغاز اعتراضات سراسری مهرماه امسال، در دیدار با فرمانده نیروی انتظامی، به ارتباط مشکلات کشور و فقر اشاره کردند و گفتند «مسئولین باید برای بیکاری جوانان، آینده شغلی آنها و معضل حاشیه نشینی شهرها تدبیری بیاندیشند و برای حل مشکلات کشور بیش از پیش تلاش کنند!»
ایشان که ریشه مشکلات کشور را در «فقر» ارزیابی می کنند، در دیدار یکی از ائمه جمعه، صراحتا مسئولان دولتی را مخاطب قرار داده و تاکید کرده بودند «هیچ تازیانه ای دردناک تر از فقر نیست و امروز این تازیانه پشت مردم را زخم کرده است و مسئولین باید برای رفع مشکلات تدبیری بیندیشند»
تکرار این توصیه ها و تاکید بر نقش اقتصاد و مدیریت اقتصادی در دینداری و جلوگیری از فقر به مثابه ریشه فعالیت های ضددینی، در دیدار محمداشرفی اصفهانی، رئیس هیئت بدوی تخلفات نهاد ریاست جمهوری، به مسئولان توصیه کردند «اگر بین مردم و نان مردم فاصله بیفتد دیگر خبری از دین نخواهد بود، اقتصاد یعنی نان مملکت، دینداری مردم بدون اقتصاد سخت است»
ضرورت عملگرایی در دادن عزت و آبرو به مردم
آیت الله جوادی در همان دیدار با اشاره به اهمیت عملگرایی مسئولان در شناسایی مفاسد اقتصادی تاکید کرده بودند «پیامبر اسلام (ص) فرموده اند که خدایا به نان ما برکت بده و بین ما و آن جدایی نیفکن! زیرا اگر نان نباشد ما نمی توانیم نماز بخوانیم و روزه بگیریم. نان در این حدیث به معنای اقتصاد است. با اختلاس و نجومی، اقتصاد ساخته نمی شود و اگر اقتصاد سالم نباشد، خبری از دین نخواهد بود.»
اوج این توصیه ها در اوج گیری خشونت ها علیه معترضان و زمانی که در فقدان سیاست تفکیک معترضان و اغتشاشگران، در دیدار با محمد مخبر، معاون اول رئیسی صورت گرفت و از آیت الله جوادی، این پیام را دریافت کرد که «مردم جایگاه مهمی دارند و باید با عزت و آبرو اداره شوند»
خطر مفسدان اقتصادی و مدیران بی عرضه بیشتر از معترضان
توصیه های این مرجع تقلید به اینجا ختم نشد و در دیدار با رئیس سازمان پدافند غیرعامل با انتقاد از مسئولان، خطران متوجه کشور را ریشه در عملکرد مسئولان در عدم برخورد با مفسدان عنوان کردند و گفتند «مسئولین باید بیدار شوند و جلوی بی عرضگی ها، اختلاس ها، خیانت ها، نجومی ها و باندبازی ها گرفته شود تا خطری کشور را تهدید نکند، در غیر این صورت این گرفتاری ها همچنان خواهد بود!»
توئیت ها و پیام های این مرجع تقلید که با بی اعتنایی و بی توجهی مسئولان دولت مواجه است، به تکرار توصیه ها درباره نقش اقتصاد بر زندگی مردم اشاره و در پیام به همایش ملّی تربیت، نوشتند «اگر اختلاس و بی عرضگی نباشد با فن اقتصاد کشور اداره می شود. اقتصاد یک علم آسمانی نیست که قرآن به ما یاد بدهد!»
نباید مخالف را به جای امر خلاف، حذف کرد
دولت که در قالب سیاست های اقتصادی و سیاست خارجی، «مسئله» را به درستی درک نکرده، قادر به شناخت «راه حل» ها نیز نبوده است. در همین راستا ویدئویی در آبان ماه امسال از ایشان در شبکه اینستاگرام منتشر شد که در انتقاد به مسئولان که در «مسئله شناسی» راه اشتباه را می روند گفته بودند «بدی را با نیکی جواب بدهید مرض را که با مرض مداوا نمی کنند با دارو درمان می کنند این پیام قرآن است با هر مخالفی باید سعی کنی خلاف را برداری، بدی را بردارید نه شخص مخالف را»
آقای رئیسی! با آرزو کردن، باران نمی آید
تاکید آیت الله جوادی به عدم شناخت درست مسئله از سوی مسئولان، تلویحا به امید دادن های غلط به جامعه در حالی که برنامه عملیاتی برای رسیدن به آن امید و آرزوها وجود ندارد، باز می گشت. آنجا که ایشان در دیدار جمعی از اعضای مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به تفاوت «امید» و «آرزو» پرداختند و گفتند: «بین امید و آرزو فرق است، «امید» آن است که فرد مقدماتی را فراهم کرده و منتظر نتیجه است. «آرزو» آن است که بدون مقدمه منتظر نتیجه است. کشاورزی که چیزی کاشته و منتظر باران است در حالت امید است اما کشاورزی که چیزی نکاشته و در آرزوی باران است، در حالت آرزوست!»
اگر نمی ترسید از فضای مجازی باکی نیست
انتشار محتوای سخنرانی های آیت الله جوادی آملی در شبکه های اجتماعی بازتاب زیادی داشته است. بهره گیری ایشان از ابزارهای جدید باعث شده تا در عمل به نقش این شبکه ها در رساندن پیام های دینی، توجه کنند.
در همین راستا اکانت توییتری منتسب به آیت الله جوادی آملی همزمان با کاهش سرعت اینترنت، بیانات سال گذشته ایشان که همزمان با طرح صیانت درباره فضای مجازی مطرح شده بود، بازنشر (ریتوییت) کرد. این اظهارات آیت الله جوادی آملی در دیدار با رئیس دستگاه قضا در تاریخ ( ۶ مرداد ۱۴۰۰ ) در سایت رسمی ایشان منتشر شده بود. در محتوای «بازتوییت» آیت الله جوادی آملی آمده بود «اگر واقعاً ما آدم‌های درستی باشیم ترسی نداریم که فضای مجازی چه چیزی را میخواهند منتشر کند. اگر کسی چیزهایی دروغی را منتشر کرد محاکمه بشود اما ما اگر با طهارت زندگی بکنیم از دنیا مجازی باکی نیست.»
به مردم، وعده دروغ ندهید
آیت الله جوادی در دیدار با کاظم غریب آبادی، معاون حقوق بشر قوه قضاییه به این نکته تاکید کرده بودند «هیچ چیزی از مردم را کم نگذارید، با هر کسی تعهد کردید با هر کسی معامله یا تجارتی کردید با هر کسی قول دادید و پیمانی بستید، کم نگذارید؛ اگر می خواهید سخنرانی کنید بدون مطالعه نروید» انتقاد از فرمان درمانی رئیسی و بی توجهی او به وعده ها و قول هایی که به دلیل عدم شناخت درست مسئله، به یاس مردم منجر می شود، این توصیه آیت الله جوادی به دولت را به همراه داشت که «مردم بیشتر از «قول»، به «عمل» احترام می گذارند»
رئیسی و دولتش مسیر احمدی نژاد را خواهد رفت؟
در چنین شرایطی مشخص نیست چرا ابراهیم رئیسی و اعضای دولتش به توصیه مراجع تقلید توجه ندارند و گوش شنوایی برای شنیدن توصیه های مشفقانه وجود ندارد؟ رئیسی که خود سالیان درازی در دستگاه قضایی حضور داشته به خوبی معنای این گزاره شرعی را می داند که «عمل به توصیه های عقلا، حجت شرعی است».
گزاره ای که آیت الله جوادی آملی بر مبنای آن، از ماه ها قبل مسیر «کج» سیاست ورزی در دولت سیزدهم را یادآور شده و ریشه آن را مدیران بی عرضه و عدم توجه به عملگرایی به جای شعارگرایی عنوان کردند. سیاست ورزی که در شرایط فعلی بایستی به شناخت درست مسئله و یافتن راه حل واقعی و عملی منجر شود. سیاستی که ریشه مشکلات را در اقتصاد و هدف اصلی را عزت و آبروی مردم ببیند و در اجرای عملی آن گام بردارد.
اما آیا وزرای دولت سیزدهم و رئیس آن یعنی ابراهیم رئیسی به توصیه مراجع تقلید عمل خواهد کرد یا قدم در ابتدای جاده ای خواهد گذاشت که احمدی نژاد در پایان آن است؟
۲۱۶۲۱۳
منبع: khabaronline-1711844
