حفاظت محیط زیست پررویداد و بدون پاسخگو
محیطزیست کشورمان طی یک ماه گذشته روزهای پر اتفاق و پر خبری را سپری کرده است. اولین خبر مهم محیطزیستی مربوط به وضعیت «پیروز» توله یوز ایرانی بود که طی هفتههای اخیر احتمال انتقالش به توران مطرحشده بود که باتوجهبه شرایط فعلی «پیروز» این انتقال تا فروردینماه منتفی شده است، اما این تنها اتفاق و خبر مهم محیطزیستی نبود و در روزهای ابتدایی آذرماه خبر رسید که حدود 40 هکتار از جنگلهای رودبار (بخشی از جنگلهای هیرکانی) طعمه حریق شدهاند. این آتشسوزی 5 روز ادامه داشت و بازهم مشکل همیشگی کمبود امکانات اطفای حریق، نبود بالگردهای آبپاش و کمبود نیروهای اطفاکننده حریق به چشم میخورد. آتشسوزی که در شبکههای اجتماعی نیز بازخوردهای بسیاری داشت و با واکنشهای زیادی روبهرو شد تاحدیکه نیروهای داوطلب بسیاری را از سراسر کشور برای اطفای حریق این جنگلها به استان گیلان کشاند؛ اما قصه پرغصه محیطزیست در این چند وقت اخیر با همین دو خبر پایان نیافت و تولد غیرمنتظره ۲ توله یوزپلنگ ماده در فصل پاییز در منطقه توران (واقع در استان سمنان) جدیدترین خبری بود که محیطزیست را تحتتأثیر قرارداد، دوازدهم آذرماه، خبری درباره انتقال ۲ توله یوزِ تازه متولدشده توسط یک چوپان محلی از منطقه حفاظتشده توران به پاسگاه محیطبانی در شبکههای اجتماعی منتشر شد که انتقاداتی را نسبت به عملکرد سازمان حفاظت محیطزیست در حفاظت از این منطقه و نحوه اطلاعرسانی درباره یوزهای پیداشده در پی داشت. این توله یوزها حدود ۳ هفته پیش به دنیا آمدهاند و خبری از مادر آنها نیست. تولد این یوزها از این نظر غیرمنتظره است که زمان زادوولد یوزها فصل بهار است و تولدِ با تأخیر آنها در فصل پاییز عجیب و سؤالبرانگیز است.
پسازآن که مرد چوپان، توله یوزها را تحویل پاسگاه محیطبانی داد، محیطبانان تلاش کردند تولهها را به مادرشان بازگردانند، ولی اثری از مادرشان در منطقه زنده گیری یوزها نبود. به همین دلیل و نیز با تاریک و سردشدن هوا، محیطبانان، تولهها را دوباره به پاسگاه محیطبانی برگرداندند. هرچند در حال حاضر تیمی از متخصصان استان سمنان و تهران در منطقه حضور دارند تا شرایط را برای حیات این دو توله یوز آسیایی در اسارت فراهم کنند. هنوز معلوم نیست که چوپان چه زمانی و در چه شرایطی ۲ توله را از مادرشان جدا کرده است. این احتمال وجود دارد که مادر برای پیداکردن غذا آنها را برای مدتی ترک کرده باشد یا توسط سگهای گله همان چوپان از بین رفته یا فراری داده شده باشد یا در جاده جانش را ازدستداده باشد، ولی موضوع این است که ۲ یوز ارزشمند ایران برای همیشه از طبیعت حذف شدند. چراکه به گفته کارشناسان محیطزیست، یوزها بههیچعنوان نباید از زیستگاه خود جدا شوند.
آتشسوزی جنگلهای هیرکانی، وضعیت نامعلوم پیروز و پیداشدن دو توله یوز ایرانی را کنار نگرانی از بابت آبگیری سد چم شیر بگذارید تا پازل اخبار سازمان حفاظت از محیطزیست تکمیل شود. سد چم شیر تکرار فاجعه سد گتوند در حوزه کشاورزی خوزستان است. در منطقه خوزستان، بخصوص در امتداد پنج رود این منطقه، گنبدهای نمکی فراوانی وجود دارد که زیر خاک پنهانشدهاند که در صورت آبگیری سد چمشیر، حجم گنبدهای نمکی زیر آب در این منطقه تا چندین برابر افزایشیافته و آب رودهای کارون، زهره، دز، کرخه و تمام پنج رودخانه منطقه را به شکل فزاینده و نگرانکنندهای شور خواهد کرد.
باوجود تمامی این اتفاقات مهم، سازمان حفاظت محیطزیست پاسخهای روشنی به افکار عمومی و رسانهها نداده است. توقع یک یا چند نشست رسانهای جهت روشن نمودن ابهامات محیطزیستی و تعامل با رسانهها حداقل انتظاری است که از رئیس سازمان محیطزیست وجود دارد. سازمانی که بهاندازه یک وزارتخانه مهم است؛ اما مسئولان و مدیران آن در حد یک اداره کوچک محلی نیز پاسخگو نیستند. مشکلات محیطزیست برخلاف سایر سازمانها مستقیما با زندگی تمامی ایرانیان ارتباط دارد و درحالیکه کشورهای توسعهیافته و حتی کشورهای همسایه نگاه ویژهای به این حوزه دارند محیطزیست ایران هر روز چالشها و مشکلات جدیدی را تجربه میکند و توجه ای به این سازمان مهم و سرنوشتساز از طرف دولت وجود ندارد.
