مدیرپایگاه میراث جهانی میدان امام با توجه به انتقادات اخیر برخی رسانه ها درباره نحوه مرمت مسجد شیخ لطف الله، تفاوت رنگ کاشیها و برجسته بودن برخی کاشیها نسبت به بقیه در ارتباط با این موضوعات و نحوه مرمت گنبد این مسجد تاریخی مجموعه جهانی میدان امام، توضیحاتی ارائه کرد.
فریبا خطابخش با اشاره به اینکه در سال گذشته کاشی های معرق هفت رنگ در گریو گنبد مسجد شیخ لطف الله شروع به ریزش کرد، اظهار داشت: با تامین اعتبارات لازم، گریو (بخش پایینی گنبد) مسجد شیخ لطف الله مورد بازبینی قرار گرفت و تصمیم گرفته شد تا کاشی های گنبد مسجد هم مورد بررسی قرار بگیرد.
وی با بیان اینکه از سال ۱۳۱۴ هیچ گونه کارگاه مرمتی برای کاشی های گنبد مسجدشیخ لطف الله برپا نشده بود، تصریح کرد: پس از بررسی های به عمل آمده با جدا شدن کاشی های گنبد از بستر مواجه شدیم اما اینکه تاکنون کاشی ها ریزش نکرده بود را باید در ریشه های بلند آن و در هم تنیدگی کاشی ها دانست که با بارش برف و باران سنگین بی شک این کاشی ها در نهایت دچار ریزش می شد.
جداشدن کاشی های گنبد از بستر
مدیر پایگاه مجموعه میدان امام خمینی (ره) با اشاره به اینکه آخرین مرمت کاشی های مسجد شیخ لطف الله هشتاد سال پیش و توسط استاد کار معروف اصفهانی زنده یاد مصدق زاده انجام شده بود، ابراز داشت: بررسی ها نشان می داد که کاشی های گنبد از بستر جدا شده و بندهای کاشی هم از بین رفته بود.
تعریف ۱۶ ترک برای برپایی کارگاه مرمتی
وی با اعلام اینکه تزئینات گنبد مسجد شیخ لطف الله به گونه ای است که باید دوترک از آن به طور همزمان مرمت شود، بیان داشت: ۱۶ ترک برای گنبد مسجد شیخ لطف الله تعریف شده است؛ تاکنون هزینه دو ترک انجام شده ۴۰۰ میلیون تومان بوده است که انجام هر دو ترک شش ماه زمان نیاز دارد.
خطابخش با توضیح نحوه مرمت کاشی های گنبد مسجد شیخ لطف الله گفت: کاشی ها از نوک گنبد با دست برداشته شد، بعد از شماره گذاری از روی طرح گنبد اسکن لیزر انجام شد و پس از ساختن قالب گنبد هر طرح قالب متناسب با سایز گنبد ساخته شد.
وی با مقایسه گنبد مسجد شیخ لطف الله با مسجد امام خمینی (ره) تصریح کرد: گنبد مسجد شیخ لطف الله نسبت به مسجد امام خمینی (ره) کوتاه تر است، خیز کمتری دارد و برپایی کارگاه مرمت بر روی آن راحت تر است.
مراحل تثبیت کاشی های گنبد
مدیر پایگاه مجموعه میدان امام خمینی (ره) با تاکید بر تثبیت کاشی های گنبد مسجد شیخ لطف الله اظهار داشت: در دوترک گنبد مسجد شیخ لطف الله سعی شد که از کاشی جدید استفاده نشود. کاشی ها به راحتی با دست برداشته شد و پس از شستشو و اسید زدایی جاهایی که نیاز به مرمت داشت و ترک خورده بود تثبیت و روی قالب چیده شد و با استحکام بخشی پشت کاشی ها و زدودن گچ و نخاله های باقیمانده از مرمت هشتادساله قبلی گچ زیر کاشی ها تراشیده شد.
وی افزود: پس از رسیدن به گنبد آجری شیخ لطف الله متوجه شدیم که حتی بندهای آن هم پوسیده است؛ پس از بندکشی بر روی آن سه ردیف تکفته کاری انجام شد و به روی آن یک ملات دوغاب هم داده شد و مانند پازل، تک تک کاشی هایی که تمیز شده بودند و اصالت کهنگی خود را حفظ کرده بودند بر سر جایشان قرار گرفتند. مواردی که کاشی ها ریزش پیدا کرده بود از کاشی های جدید استفاده شد که دو درصد حجم دوترک مرمت شده را شامل می شود و در نهایت با دوغاب گچ بندها تثبیت شد که در نهایت با آب پاک شد.
«رضایت» استادکار با سابقه از مرمت دو ترک گنبد
خطابخش استادکار مرمت دوترک مسجد شیخ لطف الله را «رحمت الله رضایت» معرفی کرد و گفت: این پیشکسوت میراث فرهنگی در سن هشتادسالگی با صبر و عشق به اصفهان تک تک کاشی های دو ترک مسجد شیخ لطف الله را مرمت کرد.
وی انتقاد از تغییر رنگ دوترک مرمت شده را بی اساس دانست و گفت: تفاوت رنگ عنوان غلطی برای تفکیک کاشی های مرمت شده از مرمت نشده است؛ امیدواریم با تامین اعتبار و اتمام چهارده ترک باقیمانده تمام کاشی ها مرمت شود و این شائبه تغییر رنگ هم در جامعه از بین رود.
کار مرمت بر روی مسجد شیخ لطف الله «اصولی» است و جای نگرانی ندارد
مدیر پایگاه مجموعه میدان امام خمینی (ره) در پاسخ به انتقادی که با استناد به گفته «مهدی حجت» انجام می شود مبنی بر اینکه «گنبد مسجدشیخ لطف الله را به اسم مرمت خراب کردند، رنگ کاشی ها تغییر یافته و لچکی جا نیفتاده است» پاسخ داد: استاد «حجت» شخصیت شناخته شده و برجسته ای هستند، قطعا اگر ایشان بازدیدی از مجموعه میدان امام خمینی (ره) داشتند ما متوجه می شدیم و ایشان هم حتما بر بام گنبد می رفتند و نظر کارشناسی شده ای ارائه می کردند.
وی افزود: برای بییندگانی که از پایین به گنبد خیره می شوند و آن را غیر همسطح می دانند باید این توضیح را ارائه دهم که اینکه گفته می شود ترک گنبد مسجد شیخ لطف الله کوچک شده، لچکی جا نیفتاده و همسطح نیست به خاطر این است که لبه های ترک هایی که مرمت نشده استحکام کافی را ندارد و هرآن در معرض ریزش است؛ برای حفاظت کاشی ها بر روی لبه های ترک گچ محکم گرفته شده است تا مانع از ریزش کاشی ها شود که به صورت موقتی است و پس از پایان کارگاه مرمتی گنبد شیخ لطف الله این مشکل هم رفع خواهد شد. تمام تلاش ما این است با مرمت «اصولی» گنبد شیخ لطف الله تا صد سال اینده از این بنا حفاظت شود.
گفتنی است مسجد شیخ لطف الله یکی از مسجدهای تاریخی و شناخته شده در ضلع شرقی میدان امام خمینی(ره) است. این مسجد به فرمان شاه عباس اول و در مدت هجده سال بنا شد و مقابل عمارت علی قاپو و در همسایگی مسجد جامع عباسی است. معمار این مسجد استاد محمدرضا اصفهانی پسر حسین بنا اصفهانی بوده است. این مسجد بر خرابه های مسجدی که قبلا در آن محل بوده ساخته شد. مسجد شیخ لطف الله به نام یکی از علمای بزرگ عصر صفوی به نام شیخ لطف الله جبل عاملی نامیده شد که از علمای بزرگ دوره صفوی بود.
