تأمین «زنجیره سرد»  برگ برنده صنایع پیشتاز

در اقتصاد امروز، با توجه به گسترش فناوری، افزایش جمعیت، توسعه رقابت و... ضروری است صنایع و تولیدکنندگان مختلف از تمامی امکانات جهت پیشبرد اهداف خود در راستای مشتری مداری و توسعه بازار محصولات خود بهره ببرند، در این راستا کشورها نیز تلاش می‌کنند در رقابت‌های اقتصادی از یکدیگر سبقت بگیرند تا سهم بیشتری از رشد اقتصاد جهانی را نصیب خود کنند. در این میان، توسعه زیرساخت‌ها به‌منظور حضور مؤثر در فضای اقتصادی امری ضروری است. موضوع حمل‌ونقل یکی از اصلی‌ترین مباحث در بخش زیرساخت محسوب می‌شود و می‌تواند نقشی تأثیرگذار در آینده فعالیت‌های اقتصادی داشته باشد. در این میان، نگاه ویژه به برخی موارد، ضروری‌تر است، «زنجیره سرد» یکی از مواردی است که باید موردتوجه جدی قرار گیرد. زنجیره‌ تأمین سرد که به آن زنجیره تأمین کنترل‌ شده دمایی هم می‌گویند، به مجموعه‌ای از فعالیت‌هایی گفته می‌شود که شرکت‌های لجستیکی برای حفظ شرایط مناسب برای کالاها، به‌خصوص در یک محدوده دمایی مشخص، به کار می‌برند. دسته‌ای از کالاها مانند مواد خوراکی، فراورده‌های خونی و داروها در زنجیره سرد نیازمند دقت بیشتری هستند؛ چراکه این کالاها از نظر فسادپذیری، انواع متفاوت آن‌ها، درجه خامی فرآورده‌ها، تاریخ انقضا، استانداردهای نگهداری متفاوت و فاصله مبدأ تا مقصد، پیچیدگی‌های زیادی دارند. شبکه توزیع این نوع از کالاها نیز گسترده‌تر است. در صورت قطع زنجیره سرد، همین موضوع می‌تواند باعث هدررفت بیشتر منابع شود؛ بنابراین حفظ زنجیره سرد در تمام مراحل ارسال از گام نخست تا زمان تحویل به مشتریان برای گروهی از کالاها ضروری است. این زنجیره در صنایع غذایی، صنایع دارویی، صنایع بهداشتی و... از اهمیت دوچندانی برخوردار است. زنجیره سرد به مدیریت دما برای کالاهای فسادپذیر اشاره دارد. این مدیریت به نگهداری کیفیت کالا از نقطه تولید تا تحویل به مشتری نهایی مرتبط است. زنجیره سرد تضمین می‌کند که کالاهای فسادپذیر در نقطه مصرف از لحاظ کیفیت در نقطه مطلوبی قرار داشته باشند. عدم نگهداری این کالاها در شرایط دمایی مناسب منجر به نتایج بسیار نامطلوبی می‌شود. این نتایج نامطلوب شامل تخریب بافت محصول، تغییر رنگ محصول، ایجاد کبودی و رشد میکروب در محصول است. مدیریت زنجیره سرد با ایجاد کیفیت در محصول باعث رضایتمندی مشتری، افزایش تقاضا و به‌طورکلی مراقبت از سلامت عامه مردم می‌شود. هرگونه اختلال در این زنجیره، در انبارهای توزیع و حتی در فروشگاه‌هایی که محصول برای فروش قرار می‌گیرد، از اهمیت بالایی برخوردار است، بنابراین حتی اختلال در یک بخش از این زنجیره تأمین، نتایج نامطلوبی خواهد داشت که مهم‌ترین آن نارضایتی مشتریان است. محصولات به شدت آسیب‌پذیر مانند انواع گوشت، محصولات لبنی، میوه و سبزیجات و گل‌ها می‌توانند به‌سرعت در زنجیره سرد در صورت عدم توجه به دما آسیب ببینند. حمل‌ونقل و نگهداری در انبارهای توزیع مرکزی، بر کیفیت این محصولات تأثیر قابل‌ملاحظه‌ای دارد. فضای سرد مناسب، به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای، نرخ زوال در مواد غذایی را کاهش می‌دهد. دمای پایین، سرعت رشد میکروارگانیسم‌ها و نرخ تغییرات شیمیایی در غذا را کاهش می‌دهد. این دو مورد، مهم‌ترین موارد در ضایعات شدن مواد غذایی هستند. افزایش مداوم استاندارهای زندگی و شرایط اقتصادی باعث می‌شود تا تقاضا برای لجستیک کالاهای فسادپذیر با رشد مواجه شود. زنجیره سرد برای این مورد به کار می‌رود که زمان قابل‌فروش یک محصول فسادپذیر در یک مدت‌زمان بسیار محدود طولانی‌تر شود. در واقع زمان در دسترس باید برای محصولاتی که به شدت فسادپذیر هستند به‌صورت بهینه استفاده گردد و نباید این زمان در محل نگهداری تلف شود. زنجیره سرد از طریق مقابله موقتی با قابلیت فسادپذیری زمان می‌خرد. این موضوع به صاحبان کالا اجازه می‌دهد تا زمان بیشتری برای خریداران خود ایجاد کنند و در نتیجه به ارزش اقتصادی بیشتری در بازار دست یابند. این امر به نوبه خود، معیشت اقتصادی را افزایش داده و هرگونه تلاش برای توسعه تولید را نیز توجیه می‌کند. رعایت نکردن زنجیره سرد، از یک‌سو، کارخانه‌ها و از سوی دیگر مصرف‌کننده را متضرر می‌کند، در بُعد مصرف‌کننده، اثرات این تخلف، به‌صورت بروز بیماری‌ها و ناراحتی‌های گوارشی خودش را نشان می‌دهد و از بُعد کارخانه‌ها، به آن‌ها ضرر مالی می‌رساند؛ همچنین اعتبار شرکت‌های تولیدکننده را زیر سؤال می‌برد. ضروری است صنعتگران و تولیدکنندگان به مبحث زنجیره سرد توجه ویژه داشته باشند تا علاوه بر تأمین نیاز داخل بتوانند به حضور مؤثر و پرقدرت در بازارهای صادراتی نیز فکر کنند.