مرگ و زندگی در اشعار شاعر رنگ‌ها

 رویداد ایران- زهرا آقایی

 از دیرباز اندیشمندان با تفکرات متفاوت و گاه متناقض در حوزه‌های مختلف فکری به دو پدیده مرگ و زندگی نگریسته‌اند و مفاهیم ذهنی خود را در تصاویر و تعابیر متنوع به جامعه بشری ارائه داده‌اند. نگرش سهراب سپهری به‌کل پیکره هستی و جهان آفرینش، نگاهی بر خواسته از تأمل، آرامش و سکوت است و ازاین‌روست که رنگ سبز و آبی بیشترین بسامد را در اشعار او دارند. وی زندگی را دارای حکمتی الهی می‌داند که باید به نحو مطلوب از آن بهره برد و مرگ را ادامه، مکمل و ضروری‌ترین قانون زندگی و وسیله‌ای جهت دیدار با معشوق ازلی و رسیدن به جاودانگی و ابدیت می‌داند. ازنظر او عدم‌پذیرش مرگ، در حقیقت مردود دانستن و نادیده انگاشتن زندگی است، زیرا مرگ ادامه منطقی و سرانجامی بر زندگی و حیات بشری است. مفهوم مرگ و زندگی در دفتر مرگ رنگ به دلیل تأثیر شرایط اجتماعی و فضای حاکم بر شعر آن دوره با بدبینی همراه است. شاعر با انتخاب رنگ‌های تیره و سیاه سعی کرده است که به نفی خود و اعتراض به سرنوشت خویش بپردازد. مرگ در این دفتر به مفهوم زوال، نابودی و پایان زندگی است. به نظر می‌رسد، در دفتر زندگی خواب‌ها، سپهری دوره‌ای از بی‌معنایی و پوچی را تجربه کرده است. سپهری از میانه‌های دفتر آوار آفتاب با مجذوب شدن در طبیعت و فرهنگ و هنر سعی می‌کند در مسائل هستی ژرف‌اندیشی کند و معنایی برای زندگی‌اش بیابد و انتخاب رنگ‌های اصلی و روشن در اشعارش نشان‌دهنده شخصیت پویا، مطمئن و تأثیرگذار اوست. در دفتر شرق اندوه، سپهری به عرفان روی می‌آورد و به دلیل پرداختن به عرفان، شور و تحرک وارد زندگی او می‌شود و مرگ مفهومی عارفانه می‌یابد و به‌عنوان امری حتمی پذیرفته می‌شود. صدای پای آب به بعد با گرایشی که نسبت به مرگ و سرنوشت در پیش می‌گیرد، زیباترین مفاهیم را از مرگ و زندگی ارائه می‌دهد؛ به‌طوری‌که مرگ مفهوم کامل‌کننده زندگی را دارد و با مرگ است که زندگی معنا پیدا می‌کند. در منظومة مسافر نیز مرگ در تمام لحظات در کنار زندگی و انسان حاضر است و همچنان معتقد است که مرگ به زندگی معنا می‌دهد. سپهری در دفتر حجم سبز با یادآوری‌های دل‌خوشی‌های زندگی خواننده خود را معنادرمانی می‌کند. او در دفتر ما هیچ ما نگاه با نگاهی بدون پیش‌داوری کوشیده است که به زندگی نگاهی تازه کند. سهراب زندگی را ارزشمند و شایسته لذت بردن می‌داند و این به دلیل در لحظه زیستن و ناب دانستن لحظه‌های زندگی و نیز همدمی با طبیعت است؛ زیرا طبیعت پیوسته در مسیر خود و هدف‌دار در حرکت است و بی‌شک همراه او نیز به این صفا، طراوت و امیدواری دست می‌یابد. زندگی برای سپهری خالی از معنا نیست و در پی آن است که در زندگی آشتی دهد، جهان را تماشا کند و همگان را دوست بدارد. وی معتقد است که ایمان یا همان باورهای انتخابی انسان آرامش را به زندگی انسان هدیه می‌دهد و گرمی حیات آدمی است.