پایه‌های افزایش جمعیت

رویداد ایران-امیر اکبری: بر اساس گزارش تحلیلی مرکز آمار ایران، در سال گذشته میزان باروری در بیشتر استان‌ها کمتر از نرخ جایگزینی بوده است. در سال‌های گذشته به شیوه‌ها و در سطوح گوناگون نسبت به بسته‌شدن پنجره جمعیتی و خطر افزایش میزان سالمندی جمعیت ایران هشدار داده شده است. از سوی دیگر در نهادهای اجرایی و تقنینی تلاش برای ترغیب زوج‌ها به فرزندآوری از طریق مشوق‌های گوناگون رونق گرفته است. هر نهاد به سهم خود تلاش می‌کند در حوزه عملکرد، زمینه‌های حمایتی برای زوج‌های دارای فرزندان بیشتر را اعلام و اجرا کند. بی‌شک تصور این سیاست‌گذاران و مجریان آن است که میزان باروری از این طریق با جهش لازم روبرو شده و کشور از بحران پیش رو به‌خوبی عبور خواهد کرد. اما با نگاهی به آمار، اثر اندک این شیوه‌ها به‌روشنی مشخص است. در شرایط فعلی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جامعه ترسیم آینده یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های همه مردم به‌ویژه جوانان است. به صورتی که سن ازدواج که خود یکی از پارامترهای محدودکننده میزان باروری است، به‌شدت در حال افزایش بوده و طیف گسترده‌ای از دختران و پسران به دایره تجرد قطعی وارد شده‌اند. زوج‌های جوانی هم که با پذیرفتن شرایط ناپایدار اقتصادی و مشکلات تن به ازدواج می‌دهند، در تصمیم‌گیری برای فرزندآوری با هزاران پرسش بی‌پاسخ برای ساختن آینده عزیزترین دارایی زندگی خود روبرو می‌شوند. پرسش‌ها حوزه‌هایی مانند تامین اجتماعی، اشتغال، آموزش، آرامش روانی، بهداشت و درمان، مسکن، امکان رشد و رقابت و موارد ثبات‌بخش زندگی را شامل می‌شوند. در این شرایط دولت و حاکمیت بیش از مشوق‌ها باید بر فراهم‌کردن شرایط زمینه‌ای و تقویت امیدواری مردم و به‌ویژه همسران جوان تمرکز داشته باشد. به همین منظور کاهش تنش‌های اجتماعی، زدودن زمینه‌های رکود اقتصادی، مبارزه با انواع رانت‌های جاری در سیستم‌های اجرایی و زمینه‌سازی برای رشد افراد بر اساس توانایی و تلاش خود از گام‌های نخستین خواهد بود. ایجاد روابط موثر و گسترده با دنیا، حفظ امنیت سرمایه‌گذاری و تلاش برای حفظ سرمایه انسانی در برابر مهاجرت و بی‌انگیزگی نیز به تداوم روند مثبت در این زمینه کمک خواهد کرد. در این زمینه توجه ویژه به فرصت محدود و تکرارنشدنی برای اصلاح شرایط جمعیتی، لزوم تصمیم‌گیری‌های بزرگ و موثر در سطح کلان کشور را نمایان می‌سازد. بر این اساس برای حل مشکل جمعیتی کشور، بیش از مشوق‌های ظاهری باید به اقدامات واقعی ساختار اجرایی کشور تمرکز کرد و دستاورد و ضعف‌های احتمالی را به‌صورت پیوسته پایش نمود.