فلج مغزی (Cerebral Palsy)، گروهی از اختلالات است که بر حرکت و توان عضله یا وضعیت بدن تاثیر می گذارد و پزشک برای درمان از روش های دارو درمانی، گفتاردرمانی، مشاوره‌های تغذیه‌ای، فیزیوتراپی برای بهبود وضعیت بیمار استفاده می کند. در ادامه به بهانه روز جهانی فلج مغزی اطلاعاتی از این بیماری را در اختیار شما قرار می دهیم.
فهرست مطالب
روز جهانی فلج مغزی چه روزی است؟
دوم اکتبر برابر با یازدهم مهرماه به عنوان روز جهانی فلج مغزی (World Cerebral Palsy Day) نامگذاری شده است.
تاریخ روز جهانی فلج مغزی در سال 1403
تاریخ روز جهانی فلج مغزی در تقویم سال 1403برابر با روز چهارشنبه 11 مهر و 2 کتبر 2024 است.
فلج مغزی چیست؟
علت فلج مغزی
علت فلج مغزی می توان به برخی بیماری ها یا عارضه ها قبل، حبن یا بعد از تولد اشاره کرد که موجب آسیب به مغز و ابتلا به فلج مغزی می شود.عواملی که به فلج مغزی منجر می‌شود، عبارتند از:
- تشنج
- زردی
- جهش ژنی که به ناهنجاری‌های تکاملی و رشدی منجر می‌شود
- عفونت‌هایی در بدن مادر که رشد و تکامل جنین را تحت تاثیر قرار می‌دهد
- عواملی که مانع از رسیدن خون مورد نیاز برای رشد مغز می‌شود.
- خونریزی مغزی جنین در شکم مادر و یا نوزاد تازه متولد شده
- عفونت‌های نوزادی که منجر به التهاب در مغز و یا اطراف آن می‌شود.
- ضربه و آسیب شدید به مغز بر اثر تصادفات رانندگی یا سقوط
- کمبود اکسیژن در مغز ناشی از زایمان سخت – با این همه اختناق یا آسفیکسی (asphyxia) ناشی از زایمان کم‌تر از آن‌چه در بین عوام رایج است، منجر به فلج مغزی می‌شود.
علائم فلج مغزی
- تشنج
- بی اختیاری ادرار
- حرکات غیرارادی
- مشکلات یادگیری
- حرکات آرام یا پریشی
- بیماری‌های دهان و دندان
- اختلال در غذا خوردن و بلعیدن
- مشکلات بینایی و شنوایی
- اختلالات عقلانی و کند ذهنی
- احساس لامسه و درد غیر طبیعی
- مشکلات و بیماری‌های روحی و روانی
- تاخیر در صحبت کردن و سخت صحبت کردن
- بیش از حد سفت شدن و یا شل شدن عضلات
- مشکلاتی در به کارگیری موتور حرکتی بدن، مانند بستن دکمه‌ها و بلند کردن وسایل آشپزخانه به سختی
- و ....
راه‌های تشخیص فلج مغزی
راه های تشخیص فلج مغزی زیاد نیست اما پزشک قبل از هر چیز تاریخچه بالینی بیمار را بررسی می‌کند و از والدین در مورد عفونت‌ها و بیماری‌هایی که کودک به آن مبتلا بوده سوال می‌کند و در نهایت برای تشخیص دقیق‌تر فلج مغزی از موارد زیر استفاده می کند:
- آزمایش خون
- آزمایش ژنتیک
- الکتروانسفالوگرام EEG
- سی‌تی اسکن
- ام آر ای
عوارض فلج مغزی
- کوتاه شدن بافت عضلانی
- سو تغذیه
- اختلال در سلامت روان
- بیماری قلبی و ریوی
- مشکلات مربوط به استخوان
- پیری زودرس
- آرتروز
انواع فلج مغزی
انواع فلج مغزی وجود دارد که بر اساس میزان آسیبی که به بیمار می زند تقسیم بندی می شود.
فلج مغزی اسپاستیک
فلج مغزی اسپاستیک(Spastic cerebral palsy) شایع ترین است که در قشر سر ضایع دارند و به همین دلیل باعث سفت شدن عضلات ان ها می شود.
فلج مغزی کوادری پلژی
فلج مغزی کوادری پلژی(Quadriplegic cerebral palsy)، اندم فوقانی و تحت تحتانی درگیر می شود.
فلج مغزی آتتوئید
فلج مغزی آتتوئید(Athetic cerebral palsy) یا دیسکینتیک در آن عقده‌های قاعده مغز آسیب می‌بینند. علائم فلج مغزی در کودکان مبتلا به نوع آتتوئید حرکات غیر ارادی و مکرر است.
فلج مغزی آتاکسیک
فلج مغزی آتاکسیک(Ataxic cerebral palsy)، مخچه آسیب می بیند که افراد در انجام دادن کارهایی که نیاز به دقت زیادی دارد دچار مشکل می‌شوند.
فلج مغزی مخلوط
فلج مغزی مخلوطی از فلج اسپاستیک و آتتوئید است. کسانی که درگیر این عارضه می‌شوند به طور کامل فلج را تجربه نمی‌کند چون بعضی از عضلات آن‌ها سفت و برخی دیگر شل می‌شود. اما همچنان مانند سایر افراد حرکات غیر ارادی دارند.
درمان فلج مغزی
درمان قطعی برای فلج مغزی وجود ندارد اما درمان با شیو های مختلفی انجام می شود تا بیمار از لحاظ حرکتی حمایت شود.
روش های درمان فلج مغزی عبارتند از :
درمان‌های دارویی:
- داروهای خوراکی شل کننده عضلات همچون دیازپام، دانترولن، باکلوفن و تیزانیدین هیدرو کلراید
- داروهای ضد اسپاسم و کنترل سایر علائم فلج مغزی
- تزریق داروی بوتاکس به ماهیچه‌ها یا اعصاب
درمان‌های غیردارویی:
- فیزیوتراپی
- کاردرمانی
- گفتار درمانی
- تفریح درمانی
پیشگیری از فلج مغزی
هیچ روش قطعی برای پیشگیری از ابتلا به فلج مغزی وجود ندارد.اما از طرفی امکان کم کردن عوامل خطر وجود دارد. اگر باردار هستید و یا اینکه قصد بارداری دارید، برای سالم ماندن و کم کردن خطرات و عوارض بارداری باید کارهای زیر را انجام دهید:
- واکسن‌های مورد نیاز را دریافت کنید
- چکاپ و معاینه‌ی منظم
- جلوگیری از مصرف الکل، تنباکو و داروهای غیر قانونی
طول عمر کودکان فلج مغزی
اکثر کودکان فلج مغزی سالم هستند و می‌توانند طول عمر طبیعی داشته باشند فلج مغزی دائمی است، اما پیش‌رونده نیست. به این معنی که علائم در طول زمان بدتر نمی‌شود و با درمان، بسیاری از کودکان مبتلا به فلج مغزی می‌توانند رشد کنند و زندگی مستقل داشته باشند. طول عمر فرد در درجه اول بستگی به شدت علائم و موفقیت درمان دارد. از آنجا که اختلاف زیادی بین علائم فردی فلج مغزی وجود دارد، برآورد طول عمر فلج مغزی بسیار دشوار است.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
صورتی‌که هر کدام از علائم زیر بروز کرد باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.
- مشکلات بلع
- اختلال در گفتار
- عدم تعادل عضلات چشم
- اختلال حرکتی
- از دست دادن آگاهی نسبت به محیط اطراف
