صنایع کشور، مدیریت زنجیره تأمین را فراموش نکنند

زنجیره تأمین، شبکه‌ای از فرآیندها با هدف تأمین کالاها و خدمات است. این زنجیره دربرگیرنده تأمین‌کنندگان، تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و فروشندگان است که به شکل منسجم در راستای افزایش سطح رضایتمندی مشتریان همکاری می‌کنند. مدیریت زنجیره تأمین، ایجاد هماهنگی در تولید، موجودی، مکان‌یابی و حمل‌ونقل میان شرکت‌کنندگان در یک زنجیره تأمین با هدف دستیابی به بهترین ترکیب پاسخ‌گویی و کارایی برای موفقیت در بازار است. در تعریفی دیگر می‌توان گفت مدیریت زنجیره تأمین کاربرد مجموعه‌ای از روش‌ها برای یکپارچگی مؤثر و کارآمد تأمین‌کنندگان، تولیدکنندگان، انبارها و فروشندگان به‌منظور به حداقل رساندن هزینه‌های سیستم و تحقق نیازهای خدماتی است، به شکلی که کالاها به تعداد درست و در زمان مناسب تولید و توزیع شوند؛ اما چه عواملی در زنجیره تأمین مؤثر است و موردبررسی قرار می‌گیرد؟ این عوامل عبارت‌اند از: به اشتراک قرار گرفتن اطلاعات بین تولیدکنندگان و مشتریان؛ اهداف یکسان و هماهنگ تولیدکنندگان و مشتریان؛ شکل‌گیری اعتماد متقابل میان مشتریان و تولیدکنندگان؛ شراکت تولیدکنندگان و مشتریان در طراحی زنجیره تأمین. مدیریت زنجیره تأمین دارای سه فرآیند عمده است.
مدیریت اطلاعات: نقش و اهمیت داده‌ها و اطلاعات در حوزه فناوری کاملاً واضح و روشن است. گردش مناسب اطلاعات و همچنین انتقال صحیح آن‌ها باعث اثربخشی بیشتر و آسان‌تر شدن مدیریت فرآیندها می‌شود. در مباحث زنجیره تأمین، هماهنگی در فعالیت‌ها اهمیت زیادی دارد. مدیریت اطلاعات صحیح، هماهنگ و منسجم، هماهنگی بیشتری در زنجیره تأمین ایجاد کرده و اثرات قابل‌توجهی در سرعت، دقت، کیفیت و سایر ابعاد داده‌ها دارد.
مدیریت لجستیک: موضوع لجستیک بخش فیزیکی زنجیره تأمین را شامل می‌شود. این بخش کلیه فعالیت‌های فیزیکی از تهیه مواد اولیه تا تولید محصول نهایی (کلیه فعالیت‌های حمل‌ونقل، زمان‌بندی تولید، انبارداری و…) را در برمی‌گیرد. در واقع بخش لجستیک، محور فعالیت‌های زنجیره تأمین به شمار می‌شود.
مدیریت روابط: مهم‌ترین مبحث زنجیره تأمین، مدیریت روابط است، مدیریتی که تأثیر قابل‌توجهی بر همه زمینه‌های زنجیره تأمین و همچنین سطح عملکرد این زنجیره دارد. مهم‌ترین عامل برای مدیریت موفق زنجیره تأمین، ارتباط مطمئن میان شرکا در این زنجیره است. به‌گونه‌ای که شرکا نسبت به توانمندی‌ها و عملیات یکدیگر اعتماد متقابل داشته باشند؛ بنابراین می‌توان گفت در هر زنجیره تأمین وجود اعتماد متقابل میان شرکا از عوامل اساسی رسیدن به موفقیت است.
مدیریت زنجیره تأمین شامل شش گام اصلی است:
برنامه‌ریزی: مدیران کسب‌وکارها باید زنجیره تأمین را طراحی کرده و سپس مشخص کنند برای مفید و مؤثر بودن آن از کدام معیارها استفاده خواهند کرد. به‌بیان‌دیگر، آن‌ها باید منابع مورد نیاز در راستای تأمین تقاضای مشتریان برای دریافت محصولات و خدمات را برنامه‌ریزی و مدیریت کنند.
منابع (تأمین‌کنندگان): کسب‌وکارها برای تهیه کالاها و خدمات مورد نیاز برای تولید محصولات خود باید تأمین‌کنندگان مناسبی انتخاب کنند. پس از عقد قرارداد، مدیران زنجیره تأمین از فرآیندهای این بخش، شامل سفارش، دریافت، مدیریت موجودی کالا و تائید مجوز پرداخت‌های تأمین‌کننده استفاده می‌کنند.
ساخت و تولید: مرحله سوم، ساخت و تولید محصولات مورد تقاضای مشتری است. در این مرحله، محصولات طراحی، تولید، تست و بسته‌بندی شده و برای تحویل هماهنگ می‌شوند. مدیران زنجیره تأمین در این بخش فعالیت‌های لازم برای پذیرش مواد اولیه، تولید محصول، تست کیفیت، میزان تولید و… را مورد توجه قرار می‌دهند. اکثر سازمان‌ها و شرکت‌ها برای اطمینان از تولید محصولاتی مطابق با استانداردهای موردقبول بازار، میزان کیفیت و میزان تولید و بهره‌وری کارگران را ارزیابی می‌کنند؛ بنابراین این مرحله به عنوان متمرکزترین واحد ارزیابی زنجیره تأمین در نظر گرفته می‌شود.
توزیع: این بخش شامل مراحل دریافت سفارش از مشتری، تعیین زمان تحویل، ارسال کالا، تنظیم صورتحساب و دریافت هزینه است. شرکت‌ها برای این مراحل با یکدیگر همکاری می‌کنند، بنابراین مرحله ارسال و توزیع با عنوان «لجستیک» نامیده می‌شود. بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌ها بخش‌هایی از فرآیند توزیع و تحویل کالا را به سازمان‌های متخصص در این زمینه می‌سپارند.
پشتیبانی: اگر محصول ارائه شده مشکلی داشته باشد، مطابق با سفارش مشتری نباشد و… لازم است برای بررسی به انبار برگردانده شود. در اینجا، شرکت‌ها باید به درخواست مشتریان پاسخ دهند و به شکایات آن‌ها رسیدگی کنند؛ بنابراین تأمین‌کننده به یک سیستم پشتیبانی پاسخگو و انعطاف‌پذیر برای پذیرش محصولات معیوب و ناخواسته نیاز دارد.
ارزیابی نهایی: کارایی بیشتر زنجیره تأمین مستلزم نظارت بر اطلاعات و اطمینان از انطباق با تمام مقررات است. فرآیندهای این مرحله شامل امور مالی، منابع انسانی، فناوری اطلاعات، مدیریت نمونه کارها، طراحی محصول، فروش و تضمین کیفیت است.
در نهایت تمامی این موارد برای این است که رضایتمندی مشتری از خدمات دریافتی افزایش یابد، در این خصوص تولیدکنندگان و صنایع می‌توانند با توجه بیشتر به مقوله مهم زنجیره تأمین و مدیریت آن به بهبود کسب‌وکار و افزایش مشتریان خود اقدام کنند، موضوعی که در میان بسیاری از فعالان اقتصادی همچنان مغفول است.